ILPP2/443-908/11-4/MN - Opodatkowanie podatkiem VAT usług związanych z likwidacją szkód, świadczonych w imieniu i na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2, § 6 i § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 14 marca 2011 r. (data wpływu 21 marca 2011 r.) uzupełnionym pismem z dnia 21 czerwca 2011 r. (data wpływu 24 czerwca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT świadczonych usług - jest nieprawidłowe.

W dniu 21 marca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT świadczonych usług. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 21 czerwca 2011 r. (data wpływu 24 czerwca 2011 r.) o doprecyzowanie opisu zaistniałego stanu faktycznego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Aktualnie obowiązująca ustawa o podatku od towarów i usług, mocą art. 43 ust. 1 pkt 37 zwalnia od podatku VAT szeroki wachlarz usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych wraz z usługami pośrednictwa w tym zakresie i fakt ten obecnie nie budzi wątpliwości i sporów interpretacyjnych. Ponadto, w brzmieniu art. 43 ust. 13 ustawodawca stwierdza wprost, "zwolnienia od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41". Ponieważ od początku 2011 r. załącznik nr 4 do wcześniej obowiązującej wersji ustawy został uchylony, a poszczególne grupy usług zwolnionych z VAT zostały od nowa zdefiniowane i przeniesione bezpośrednio do treści ustawy, prawdopodobnie dokonano tego celem zapewnienia jednolitego stosowania zwolnienia z VAT w ramach całej Unii Europejskiej. Wydaje się, że taka jest racja zmian wprowadzonych w polskiej wersji tej nieomal jednolitej w całej Unii Europejskiej ustawy. Trzeba jednoznacznie stwierdzić, że już samo sformułowanie ustawowe "stanowiące element usługi", użyte przez polskiego ustawodawcę pochodzi wprost z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, konkretnie z wyroku w sprawie C-2/95 (Sparekassernes Datacenter - SDC). Wyrok ten jest uznawany za jedno z najważniejszych rozstrzygnięć, co do zwolnień podatkowych ustanowionych obecnie na gruncie europejskiej Dyrektywy VAT. Ponadto, Trybunał w powołanym orzeczeniu uznał, że sam sposób wykonywania usługi (automatyczny, elektroniczny, ręczny), czy też charakter i status prawny usługodawcy nie ma żadnego wpływu na słuszność stosowania zwolnienia z VAT. Nie ma także znaczenia brak bezpośredniej umowy usługodawcy z ostatecznym odbiorcą usługi głównej, czyli ubezpieczonym, kluczowym według Trybunału warunkiem uznania zasadności zwolnienia z VAT jest to, aby dana usługa stanowiła odrębną całość, która przede wszystkim realizuje zasadnicze funkcje usługi ubezpieczeniowej objętej zwolnieniem, czyli taka, która jest niezbędna do świadczenia usługi zasadniczej zwolnionej od podatku VAT. Jeśli taki warunek będzie spełniony, dana usługa pomocnicza powinna korzystać ze zwolnienia.

W uzupełnieniu do wniosku Zainteresowany wskazał, iż świadczone przez niego usługi pomocnicze na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych w zakresie uszkodzonych dóbr majątkowych polegają na wykonywaniu opinii i ekspertyz w następującym, szczegółowym zakresie:

* ustaleniu przyczyn powstawania szkód,

* ustaleniu zakresu rzeczowego szkód,

* określeniu stanu technicznego przed i po szkodzie,

* określeniu stopnia zużycia technicznego,

* wyliczeniu wartości odtworzeniowych,

* wyliczeniu wartości zaistniałych szkód,

* weryfikacji i kwalifikowaniu kosztów likwidacji szkód.

Na powyższe usługi składają się czynności przede wszystkim merytoryczne, wykonywane przez posiadających odpowiednie uprawnienia i kwalifikacje zawodowe (wymagane m.in. przepisami Prawa Budowlanego) specjalistów i rzeczoznawców branżowych. Powyższe opracowania, tj. ekspertyzy i opinie, są samodzielnymi opracowaniami i stanowią odrębną całość. Opisane wyżej usługi pomocnicze, tj. opinie i ekspertyzy, niezbędne są w realizacji zasadniczych funkcji działalności ubezpieczeniowej, objętej zwolnieniem od podatku VAT i dotyczą procesu likwidacji szkód ubezpieczeniowych.

Przedmiotowe usługi towarzystwa ubezpieczeniowe, zgodnie z przyjętym trybem postępowania, zlecają Wnioskodawcy w swoim imieniu i na swoją rzecz w formie prawnej zlecenia lub umowy. W obu przypadkach, w ramach umowy lub zlecenia zawarty jest zapis, że towarzystwo ubezpieczeniowe zleca Wnioskodawcy np. wykonanie opinii dotyczącej likwidacji szkody "w swoim imieniu i na swoją rzecz".

Przedstawione powyżej wyjaśnienie jak i argumentacja w sprawie, uzasadnia - zdaniem Wnioskodawcy - zwolnienie od podatku VAT przedmiotowych usług związanych z likwidacją szkód, świadczonych w imieniu i na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w świetle przedstawionej argumentacji usługi pomocnicze dotyczące likwidacji szkód (np. ekspertyzy, opinie, wyceny) świadczone na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych podlegają zwolnieniu od podatku VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, powyżej przedstawiona argumentacja wydaje się potwierdzać słuszność jego stanowiska co do zwolnienia od podatku VAT usług likwidacji szkód świadczonych przez Zainteresowanego na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Podkreślić także należy, iż zarówno w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż z dniem 1 stycznia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 226, poz. 1476). Przepisy nowelizacji uchylają załącznik nr 4 do ustawy, zawierający wykaz usług zwolnionych od podatku i przenoszą uregulowania dotyczące tej tematyki do treści ustawy. Zasadnicze znaczenie ma w tym przypadku dodanie do art. 43 ustawy punktu 37, regulującego zwolnienia od podatku usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Ponadto, przy określaniu zakresu zwolnień, które dotychczas były ujęte w załączniku nr 4 do ustawy, odstąpiono od ich identyfikacji przy pomocy klasyfikacji statystycznych określając ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Zasadniczym powodem odejścia od stosowania klasyfikacji statystycznych przy określaniu zakresu zwolnień od podatku było zapewnienie pełniejszej implementacji przepisów unijnych, w szczególności Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr 347.1 z późn. zm.).

Jak stanowi art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

W myśl art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41, o czym stanowi art. 43 ust. 14 ustawy.

Zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Zatem, w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Stosownie do art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Należy odnotować na samym początku, że terminy używane do określenia zwolnień od podatku przewidziane w artykule 13 Dyrektywy muszą być wiernie interpretowane, jako że stanowią wyjątki od ogólnej zasady, która mówi, że podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika (patrz w szczególności sprawa 348/87 Stichting Uitvoering Financiele Acties (1989) ECR 1737, paragraf 13 i sprawa C-287/00 Commission v Germany (2002) ECR I-5811, paragraf 43).

Jest ustalonym prawem precedensowym, że zwolnienia te stanowią niezależne pojęcia prawa wspólnotowego, którego celem jest uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych Państwach Członkowskich.

W związku z powyższym, tut. Organ wydając interpretację w stanie prawnym od dnia 1 stycznia 2011 r. określa ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych, ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych.

Natomiast, "czynność ubezpieczeniowa", w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Czynność ubezpieczeniowa, w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe, TSUE w sprawie C-8/01 orzekł, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skandia C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie "transakcje ubezpieczeniowe" nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia Trybunał podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B (a) szóstej dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Ostatecznie w ww. orzeczeniu rozstrzygnięto, że wyceny szkód pojazdów silnikowych dokonane przez stowarzyszenie w imieniu swoich członków, będących firmami ubezpieczeniowymi nie są transakcjami ubezpieczeniowymi ani usługami pokrewnymi transakcjom ubezpieczeniowym, które świadczą maklerzy lub przedstawiciele ubezpieczeniowi, w znaczeniu tego postanowienia.

Z treści wniosku wynika, iż świadczone przez Wnioskodawcę usługi pomocnicze na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych w zakresie uszkodzonych dóbr majątkowych polegają na wykonywaniu opinii i ekspertyz w następującym, szczegółowym zakresie: ustaleniu przyczyn powstawania szkód, ustaleniu zakresu rzeczowego szkód, określeniu stanu technicznego przed i po szkodzie, określeniu stopnia zużycia technicznego, wyliczeniu wartości odtworzeniowych, wyliczeniu wartości zaistniałych szkód, weryfikacji i kwalifikowaniu kosztów likwidacji szkód. Na powyższe usługi składają się czynności przede wszystkim merytoryczne, wykonywane przez posiadających odpowiednie uprawnienia i kwalifikacje zawodowe (wymagane m.in. przepisami Prawa Budowlanego) specjalistów i rzeczoznawców branżowych. Powyższe opracowania, tj. ekspertyzy i opinie, są samodzielnymi opracowaniami i stanowią odrębną całość. Opisane wyżej usługi pomocnicze, tj. opinie i ekspertyzy, niezbędne są w realizacji zasadniczych funkcji działalności ubezpieczeniowej, objętej zwolnieniem od podatku VAT i dotyczą procesu likwidacji szkód ubezpieczeniowych. Przedmiotowe usługi towarzystwa ubezpieczeniowe, zgodnie z przyjętym trybem postępowania, zlecają Wnioskodawcy w swoim imieniu i na swoją rzecz w formie prawnej zlecenia lub umowy. W obu przypadkach, w ramach umowy lub zlecenia zawarty jest zapis, że towarzystwo ubezpieczeniowe zleca Wnioskodawcy np. wykonanie opinii dotyczącej likwidacji szkody "w swoim imieniu i na swoją rzecz".

Biorąc pod uwagę opis sprawy należy stwierdzić, iż Wnioskodawca nie wykonuje czynności ubezpieczeniowych. Czynność ubezpieczeniowa, w rozumieniu TSUE, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Zainteresowany nie występuje w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta.

Zauważyć należy, iż "czynność ubezpieczeniowa", w każdym wypadku związana będzie z istnieniem stosunku umownego między ubezpieczycielem, który na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług może korzystać ze zwolnienia z tego podatku, a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. Natomiast z opisanego stanu faktycznego wynika, iż między Wnioskodawcą a klientami nie istnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia.

Wnioskodawca nie świadczy również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka.

W konsekwencji, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę będące przedmiotem wniosku, nie stanowią usług ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Świadczone usługi - jak wskazał Zainteresowany - są w rezultacie czynnościami pomocniczymi polegającymi na: ustaleniu przyczyn powstawania szkód, ustaleniu zakresu rzeczowego szkód, określeniu stanu technicznego przed i po szkodzie, określeniu stopnia zużycia technicznego, wyliczeniu wartości odtworzeniowych, wyliczeniu wartości zaistniałych szkód, weryfikacji i kwalifikowaniu kosztów likwidacji szkód.

Biorąc pod uwagę powyższe, czynności wykonywane na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych będące przedmiotem wniosku, nie stanowią również usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Nie są to także usługi wskazane w art. 43 ust. 13 ustawy, gdyż nie stanowią one elementu usługi wskazanej w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej, a stanowią jedynie czynności pomocnicze, świadczone na zlecenie towarzystw ubezpieczeniowych.

Bowiem, usługi świadczone przez Wnioskodawcę stanowić będą element usługi ubezpieczeniowej, której wykonanie zakład ubezpieczeń może zlecić innym podmiotom. Z kolei zwolnienie od podatku zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy, stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi ubezpieczeniowej wymienionej w ust. 1 pkt 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej. Usługi wykonywane przez Zainteresowanego na rzecz firm ubezpieczeniowych, zdaniem tut. Organu, stanowić będą odrębną całość oraz będą niezbędne do wykonania usługi ubezpieczeniowej przez zakład ubezpieczeń. Jednakże przepis art. 43 ust. 13 ustawy dotyczący zwolnienia wyraźnie wskazuje, że usługi te muszą być właściwe do wykonania usługi podstawowej, tj. usługi ubezpieczeniowej. Aby uznać usługę za właściwą musi ona z ogólnego punktu widzenia stanowić osobną całość, w rezultacie obejmując funkcje charakterystyczne dla usługi zwolnionej. Tym samym w przedmiotowej sprawie, usług wykonywanych przez Wnioskodawcę na rzecz firm ubezpieczeniowych nie można uznać za usługę właściwą, gdyż owszem stanowią one osobną całość obok usługi ubezpieczeniowej, jednakże nie obejmują one funkcji charakterystycznych dla usługi ubezpieczeniowej zwolnionej od podatku VAT, świadczonej przez zakład ubezpieczeniowy, który dostarcza swoim klientom ochrony ubezpieczeniowej w ramach polisy ubezpieczeniowej.

Reasumując, świadczone przez Wnioskodawcę usługi pomocnicze dotyczące likwidacji szkód (np. ekspertyzy, opinie, wyceny) świadczone na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych nie korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 37 oraz w art. 43 ust. 13 ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.