ILPP2/443-558/11-2/MN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 marca 2011 r. (data wpływu 21 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności przekazania gminie za odszkodowaniem działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną oraz podstawy opodatkowania - jest prawidłowe.

W dniu 21 marca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności przekazania gminie za odszkodowaniem działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną oraz podstawy opodatkowania.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym płatnikiem podatku VAT. Spółka kupiła grunty budowlane i odliczyła podatek VAT od wydatków poniesionych na zakup tych gruntów. Ten naliczony podatek VAT został zwrócony Zainteresowanemu przez Urząd Skarbowy. Obecnie Wnioskodawca zamierza dokonać podziału tych gruntów na działki budowlane, zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W wyniku tego podziału zostanie wydzielona działka, przeznaczona zgodnie z planem zagospodarowania pod drogę publiczną, która przejdzie na własność gminy miejskiej z mocy prawa, zgodnie z przepisem art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U.10.102.651), w dniu, w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału stanie się ostateczna. Za działkę przejętą pod drogę z mocy prawa, Spółce będzie przysługiwało od gminy odszkodowanie, naliczone zgodnie z art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w świetle przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U.04.54.535), czynność przekazania gminie za odszkodowaniem działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną, która przeszła na własność gminy z mocy art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U.10.102.651), jest czynnością opodatkowaną podatkiem VAT i czy podstawą opodatkowania jest uzyskane za sieć odszkodowanie, o którym mowa w art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Zdaniem Wnioskodawcy, czynność przejęcia przez gminę z mocy prawa, na podstawie art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U.10.102.651), własności działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną, za odszkodowaniem wypłaconym dotychczasowemu właścicielowi, jest czynnością opodatkowaną podatkiem VAT, zaś podstawą opodatkowania jest uzyskane za tę działkę odszkodowanie, o którym mowa w art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Szczegółową definicję pojęcia "dostawy towarów" zawiera z kolei art. 7 ust. 1 pkt 1 przedmiotowej ustawy, w myśl którego "przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie".

Zgodnie z aktualnym stanowiskiem orzecznictwa oraz piśmiennictwa z dziedziny podatkowej "należy uznać, że odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną" (tak w komentarzu do ustawy o VAT, Adam Bartosiewicz, Ryszard Kubacki, wyd. Wolters Kluwer Business, 2010 r., str. 124, pkt 8).

Kwota odszkodowania przysługująca Wnioskodawcy za działkę gruntu przejętą przez gminę z mocy prawa, stanowi zatem podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy, kwota należna z tytułu sprzedaży obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy, złożonego z obrotu (czyli wartości netto) jako podstawy opodatkowania i należnego podatku. Skoro obrót w tym przypadku jest opodatkowany podatkiem należnym (art. 43 ust. 1 ustawy nie przewiduje zwolnienia), to kwota należna Zainteresowanemu z tytułu przejęcia działki przez gminę obejmuje wartość odszkodowania netto wraz z podatkiem.

Podatek VAT obliczony od odszkodowania uzyskanego za przejętą przez gminę działkę gruntu, spółka, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy zobowiązana będzie naliczyć jako podatek należny od transakcji i zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy odprowadzić na rachunek właściwego urzędu skarbowego.

Słuszność stanowiska Zainteresowanego należy rozpatrzyć z uwzględnieniem celu ustanowienia normy wyrażonej w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W komentarzu do przedmiotowej ustawy autorstwa J. Martini, P. Skorupy i M. Wojdy (wyd. C.H.Beck, 2010 r.) zawarte jest następujące uzasadnienie wprowadzenia do systemu prawa przez ustawodawcę komentowanego przepisu:

" (...) W przypadku gdyby przejęcie własności w zamian za odszkodowanie nie stanowiło czynności opodatkowanej VAT, wówczas organy władzy publicznej byłyby zainteresowane nabyciem rzeczy (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie, a nie dokonując zwykłej transakcji w zamian za wynagrodzenie, która podlegałaby opodatkowaniu VAT. Należy bowiem zaznaczyć, że organowi władzy nie przysługuje najczęściej w takich wypadkach prawo do odliczenia podatku naliczonego. W związku z tym ustawodawca zrównał takie szczególne sytuacje z przypadkami dostawy towarów w zamian za wynagrodzenie".

Przyjęcie zatem, że odpłatne przejęcie prawa własności działki gruntu z mocy prawa w przedmiotowej sprawie nie podlega opodatkowaniu VAT, sprawiłoby, z jednej strony, że pozwana Gmina w sposób nieuzasadniony znalazłaby się w korzystniejszej sytuacji niż potencjalny nabywca, który w drodze umowy kupna-sprzedaży musiałby uiścić cenę towaru, na którą składa się zarówno kwota netto, jak i kwota podatku VAT. Natomiast z drugiej strony spowodowałoby, że Wnioskodawca znalazłby się w sytuacji gorszej niż inne podmioty, ponieważ zmuszony byłby uiścić podatek VAT od uzyskanej kwoty netto, zmniejszając w ten sposób realną wartość uzyskanej za działkę gruntu należności. Brak opodatkowania VAT w tym przypadku stanowiłby zatem o nierównym traktowaniu podmiotów gospodarczych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca jest zarejestrowanym płatnikiem podatku VAT. Spółka kupiła grunty budowlane i odliczyła podatek VAT od wydatków poniesionych na zakup tych gruntów. Ten naliczony podatek VAT został zwrócony Zainteresowanemu przez Urząd Skarbowy. Obecnie Wnioskodawca zamierza dokonać podziału tych gruntów na działki budowlane, zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W wyniku tego podziału zostanie wydzielona działka, przeznaczona zgodnie z planem zagospodarowania pod drogę publiczną, która przejdzie na własność gminy miejskiej z mocy prawa, zgodnie z przepisem art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U.10.102.651), w dniu, w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału stanie się ostateczna. Za działkę przejętą pod drogę z mocy prawa, Spółce będzie przysługiwało od gminy odszkodowanie, naliczone zgodnie z art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Przedmiotem opodatkowania jest odpłatna dostawa towarów, w tym przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, które pełni funkcję wynagrodzenia z tytułu tej dostawy. Zatem, wynagrodzenie musi mieć konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.), działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe - z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

W świetle cytowanych powyżej przepisów, w sytuacji przedstawionej we wniosku ma miejsce dostawa towarów (gruntów) w zamian za odszkodowanie, a zatem czynność, do której wprost odnosi się art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług - w tym przypadku, odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

W związku z powyższym, czynność przekazania gminie za odszkodowaniem działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną, która przeszła na własność gminy z mocy art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami - jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.

Według art. 29 ust. 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2011 r., podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Istotny z punktu widzenia określenia podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 z późn. zm.), który stanowi, że ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Przytoczony przepis oznacza, że wszędzie tam, gdzie strony nie określiły wprost, czy umówiona przez nie cena jest kwotą brutto czy netto, przyjmuje się, że jest to cena brutto, a zatem cena obejmująca podatek od towarów i usług.

W przypadku wywłaszczenia nieruchomości na cele budowy lub poszerzenia dróg w roli organu władzy publicznej wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej występuje organ dokonujący wywłaszczenia. Organem tym może być wojewoda lub starosta (na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 i ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych - tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 z późn. zm.), dokonujący wywłaszczenia w imieniu Skarbu Państwa.

W przedmiotowej sytuacji, opodatkowaniu podlega przeniesienie własności nieruchomości gruntowej na rzecz gminy w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy). Odszkodowanie to pełni funkcję wynagrodzenia z tytułu dostawy towaru, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

Należy stwierdzić, że przepisy prawa podatkowego pozostawiają stronom transakcji rozstrzygnięcie kwestii, czy wynagrodzenie (odszkodowanie) wypłacone w zamian za przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów uwzględnia podatek od towarów i usług i stanowi kwotę brutto, czy nie uwzględnia podatku od towarów i usług i stanowi kwotę netto. Strony powinny ewentualnie sięgnąć do odpowiednich przepisów innych gałęzi prawa.

Jeśli zatem zgodnie z odpowiednimi przepisami innych gałęzi prawa, dotyczącymi przyznania i wypłaty odszkodowania oraz jego wysokości, Wnioskodawca za wywłaszczoną nieruchomość otrzyma wyłącznie kwotę odszkodowania, która będzie jedyną kwotą należną Wnioskodawcy za oddane z mocy prawa gminie grunty, to należy uznać, że jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, czyli kwota obejmująca całość świadczenia należnego od nabywcy, którą dla wyliczenia obrotu (podstawy opodatkowania) należy traktować jako kwotę brutto zawierającą podatek VAT.

Reasumując stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega dostawa towarów, w tym również dokonana z nakazu organu władzy publicznej, natomiast kwota odszkodowania, jeżeli jest jedynym wynagrodzeniem należnym Wnioskodawcy z tytułu dostawy nieruchomości na rzecz gminy, stanowi - w myśl art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - kwotę należną zawierającą podatek od towarów i usług. Podstawą opodatkowania jest zatem kwota odszkodowania pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.