ILPP2/443-220/14-2/AKr

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z 25 lutego 2014 r. (data wpływu 28 lutego 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

* prawa do odliczenia podatku z faktury dokumentującej nabycie wierzytelności własnej cedenta (pytanie nr 1) - jest prawidłowe,

* opodatkowania czynności nabycia wierzytelności przez Wnioskodawcę (pytanie nr 2) - jest prawidłowe.

W dniu 28 lutego 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku z faktury dokumentującej nabycie wierzytelności własnej cedenta oraz opodatkowania czynności nabycia wierzytelności przez Wnioskodawcę.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest podatnikiem VAT czynnym i podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Spółka rozpoczęła działalność gospodarczą polegającą na nabywaniu wierzytelności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych, od osób trzecich i dalszej ich odsprzedaży, lub ich windykacji od dłużników w imieniu Spółki, na jej rzecz, rachunek, koszt i ryzyko.

Nabyte wierzytelności Zainteresowany może także wykorzystać w inny sposób, w szczególności płacąc nimi dłużnikowi za nabyte od niego, w późniejszym terminie, towary, usługi lub środki trwałe, w tym nieruchomości.

Istota działalności Wnioskodawcy polega na tym, że w pierwszym kroku, na podstawie umowy przelewu wierzytelności w rozumieniu art. 509 Kodeksu Cywilnego (tzw. cesja wierzytelności), jako cesjonariusz nabywa odpłatnie i definitywnie, od cedentów będących podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą lub osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, ich przeterminowane wierzytelności własne, czyli wierzytelności jakie te podmioty posiadają w stosunku do swoich dłużników z tytułu dokonanej dla tych dłużników sprzedaży towarów, usług, czy też z tytułu udzielonych tym dłużnikom pożyczek.

Innymi słowy, w wyniku każdej takiej umowy przelewu (cesji) wierzytelności, następuje definitywne i odpłatne przeniesienie na Spółkę (cesjonariusza) prawa do wierzytelności, jakie posiadał wobec dłużnika dotychczasowy wierzyciel (cedent). W konsekwencji następuje definitywnie przeniesione na Spółkę uprawnienie do otrzymania od dłużnika świadczenia, czyli do uregulowania przez niego długu.

Przez odpłatne przeniesienie na Wnioskodawcę wierzytelności rozumie się sytuację, w której dotychczasowemu posiadaczowi wierzytelności Spółka płaci za nabytą od niego wierzytelność, a kwota tej opłaty będzie mniejsza (niekiedy znacznie) od nominalnej wartości nabywanej przez Spółkę wierzytelności. Zapłata następuje w momencie podpisania umowy cesji wierzytelności. Zainteresowany podkreśla, że ceny po jakich będzie nabywać wierzytelności od konkretnych cedentów, jego zdaniem i z jego punktu widzenia, będą zawsze odzwierciedlać ich rzeczywistą ekonomiczną wartość w chwili gdy będzie je nabywać; innymi słowy Spółka będzie się decydować na nabycie konkretnej wierzytelności, lub pakietu wierzytelności, tylko wówczas, jeżeli uzna, że cena jaką proponuje cedent jest dla Spółki do przyjęcia biorąc pod uwagę duże ryzyko ekonomiczne jakie będzie ponosić taką wierzytelność nabywając, związane z ryzykiem jej dalszej windykacji, w szczególności z możliwością jej niezwindykowania przez Spółkę, lub tylko częściowego zwindykowania, lub, w razie niezwindykowania, z możliwością braku chętnego na dalsze nabycie od nas tej wierzytelności.

Przez definitywne nabycie wierzytelności, o której mowa powyżej, Spółka rozumie sytuację, w której zapłata przez nią za wierzytelność nabywaną od dotychczasowego wierzyciela (cedenta) będzie dokonywana niezwłocznie, czyli w chwili podpisania umowy cesji wierzytelności i zapłata ta jest definitywna, nie podlegająca zwrotowi i niezależna od tego, jakie będą dalsze kroki czynione przez nas w stosunku do nabytej przez nas wierzytelności, w szczególności niezależna od tego:

* czy wierzytelność tę Spółka będzie próbować egzekwować od dłużnika w naszym imieniu i na naszą rzecz i czy egzekucja ta będzie skuteczna w całości lub części, lub

* czy wierzytelność tę Wnioskodawca sprzeda osobie trzeciej, lub

* czy wierzytelnością tą Spółka zapłaci za towary lub usługi nabywane później od dłużnika, którego ta wierzytelność dotyczy.

Innymi słowy, nabywając wierzytelność od cedenta Spółka będzie przejmować na siebie pełne ryzyko z tym związane, a cedent w żadnej sytuacji nie będzie miał obowiązku zwracać nam całości ani części otrzymanej od nas zapłaty za wierzytelność, którą nam sprzedał.

Wnioskodawca podkreśla, że celem zawieranych przez niego umów o przelew wierzytelności będzie wyłącznie nabycie wierzytelności od cedenta a nie na przykład ich windykacja, lub sprzedaż, w imieniu cedenta, lub na rzecz cedenta, lub w imieniu i na rzecz cedenta.

W związku z nabyciem wierzytelności od cedenta Spółka nie będzie wykonywać na jego rzecz żadnej usługi, w szczególności usługi faktoringu czy usługi windykacji wierzytelności w imieniu, lub na rzecz, lub w imieniu i na rzecz cedenta, ani też cedent nigdy nie będzie nam płacił z żadnego innego tytułu żadnego wynagrodzenia, lub prowizji związanych z faktem, że nabyliśmy od niego wierzytelność.

Niniejszy wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczy:

* zarówno nabywanych przez Wnioskodawcę od cedentów ich wierzytelności własnych (pierwotnych), czyli wynikających z tytułu uprzedniego dokonania przez nich sprzedaży towarów lub usług, lub z tytułu udzielonych przez nich pożyczek,

* jak i wierzytelności wtórnych, czyli takich, które cedenci uprzednio nabyli na podstawie umowy przelewu wierzytelności (cesji) od innych osób czy podmiotów, oraz takich, które Spółka sprzedaje lub windykuje a uprzednio je nabyła od cedenta;

to, jakiej wierzytelności pytanie dotyczy wynika wprost z jego treści.

Wszystkie nabywane przez Spółkę wierzytelności, w chwili gdy będzie je nabywać, będą wierzytelnościami wymagalnymi czyli wierzytelnościami, dla których termin ich płatności już upłynął.

Wszystkie nabywane przez Spółkę wierzytelności, w chwili gdy będzie je nabywać, będą zdaniem Wnioskodawcy, wierzytelnościami trudnymi. Pojęcie wierzytelności trudnych jest niezdefiniowane w prawie podatkowym i cywilnym, jednak biorąc pod uwagę praktykę gospodarcza, pod pojęciem wierzytelności trudnych rozumiemy, w szczególności, wierzytelności:

* umorzone w postępowaniu egzekucyjnym ze względu na bezskuteczność czynności komornika,

* dochodzone od długiego czasu w postępowaniu egzekucyjnym bez wyraźnych efektów wobec spółek prawa handlowego, wobec członków zarządów spółek kapitałowych,

* zgłoszone do postępowań upadłościowych oraz podmiotów będących w likwidacji do których nastąpił zbieg z administracyjnym organem egzekucyjnym,

* należności dłużników, na których ciąży obowiązek alimentacyjny,

* należności, w których egzekucję prowadzą również banki, inni wierzyciele hipoteczni,

* należności dłużników niemających miejsca stałego zameldowania lub niemieszkających pod adresem wynikającym z dokumentów,

* należności spółek prawa handlowego porzuconych lub takich, gdzie własność udziałów została przeniesiona na osoby niemające żadnego majątku z jednoczesną zmianą składu zarządu,

* należności dłużników, którzy kontynuują działalność gospodarczą na podstawione osoby przedawnione,

* wszelkie inne wierzytelności, dla których perspektywy na spłatę są wątpliwe i cechują się zwiększonym ryzykiem niewypłacalności dłużników.

Ponadto należy nadmienić, że wierzytelności są zaliczane do praw majątkowych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Wnioskodawca nabędzie od cedenta, na podstawie zawartej z nim umowy przelewu wierzytelności (cesji), jego wierzytelność własną, w znaczeniu podanym w opisie do niniejszego wniosku. Cedent wystawi Spółce fakturę VAT z tytułu sprzedaży tej wierzytelności obciążając tę transakcję podatkiem VAT należnym.

Czy Wnioskodawcy będzie przysługiwało odliczenie podatku VAT z takiej faktury.

2. Czy nabycie przez Wnioskodawcę (cesjonariusza) od cedenta, jego wierzytelności własnej w znaczeniu podanym w opisie do niniejszego wniosku, na warunkach podanych w opisie do niniejszego wniosku, będzie oznaczało, że Spółka wykonała dla cedenta usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, którą powinna obciążyć podatkiem należnym VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

Odliczenie podatku VAT nie będzie Spółce przysługiwać, ponieważ sprzedaż przez cedenta jego wierzytelności własnej, która jest prawem majątkowym, w ogóle nie podlega ustawie o podatku od towarów i usług; taka sprzedaż nie jest ani świadczeniem usługi ani dostawą towarów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Brak prawa do odliczenia wynika, zdaniem Spółki, z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym u nabywcy nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury wystawione przez sprzedawcę w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu.

Dodać należy, że powstanie u cedenta wierzytelności własnej jest następstwem uprzednio dokonanej przez niego sprzedaży towarów lub wykonanej usługi. Późniejsze przelanie przez cedenta tej wierzytelności na cesjonariusza (na Wnioskodawcę) jest więc tylko wykonywaniem przez cedenta przysługującego mu prawa własności a nie dostawą towaru czy świadczeniem usługi na czyjąkolwiek rzecz. Gdyby sprzedaż wierzytelności własnej miała podlegać opodatkowaniu, to doszłoby do dwukrotnego opodatkowania: raz przy dostawie towaru lub usługi, która była podstawą powstania wierzytelności a drugi raz przy cesji tejże wierzytelności.

Ad. 2

Nabycie przez Spółkę, we własnym imieniu, na własne ryzyko i rachunek, wierzytelności przeterminowanych od wierzyciela pierwotnego, na podstawie umowy przelewu (cesji) wierzytelności nie można zaklasyfikować jako świadczenia przez Spółkę usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w związku z czym czynność nabycia jest nie jest objęta działaniem ustawy.

Wnioskodawca nie zobowiązuje się wobec cedenta do ściągnięcia jego długu w zamian za wynagrodzenie, a więc nie mamy do czynienia ze świadczeniem usług.

Stanowisko Spółki 2 potwierdzają:

Innymi słowy NSA stwierdził, że niezależnie od ceny za jaką cesjonariusz nabywa wierzytelność od cedenta (w tym przypadku od Spółki) nie dochodzi do świadczenia usługi przez cesjonariusza dla cedenta a zatem taki zakup, dokonany przez cesjonariusza, nie podlega ustawie VAT i nie może być podatkiem VAT opodatkowany.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą. W myśl tego przepisu, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Kwotę podatku naliczonego - na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy - stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Podkreślić należy, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W oparciu o art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT.

Spółka rozpoczęła działalność gospodarczą polegającą na nabywaniu wierzytelności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych, od osób trzecich i dalszej ich odsprzedaży, lub ich windykacji od dłużników w imieniu Spółki, na jej rzecz, rachunek, koszt i ryzyko. Nabyte wierzytelności Zainteresowany może także wykorzystać w inny sposób, w szczególności płacąc nimi dłużnikowi za nabyte od niego, w późniejszym terminie, towary, usługi lub środki trwałe, w tym nieruchomości. Istota działalności Wnioskodawcy polega na tym, że w pierwszym kroku, na podstawie umowy przelewu wierzytelności w rozumieniu art. 509 Kodeksu cywilnego (tzw. cesja wierzytelności), jako cesjonariusz nabywa odpłatnie i definitywnie, od cedentów będących podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą lub osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, ich przeterminowane wierzytelności własne, czyli wierzytelności jakie te podmioty posiadają w stosunku do swoich dłużników z tytułu dokonanej dla tych dłużników sprzedaży towarów, usług, czy też z tytułu udzielonych tym dłużnikom pożyczek.

W wyniku każdej takiej umowy przelewu (cesji) wierzytelności, następuje definitywne i odpłatne przeniesienie na Spółkę (cesjonariusza) prawa do wierzytelności, jakie posiadał wobec dłużnika dotychczasowy wierzyciel (cedent). W konsekwencji następuje definitywnie przeniesione na Spółkę uprawnienie do otrzymania od dłużnika świadczenia, czyli cło uregulowania przez niego długu. Przez odpłatne przeniesienie na Wnioskodawcę wierzytelności rozumie się sytuację, w której dotychczasowemu posiadaczowi wierzytelności Spółka płaci za nabytą od niego wierzytelność, a kwota tej opłaty będzie mniejsza (niekiedy znacznie) od nominalnej wartości nabywanej przez Spółkę wierzytelności. Zapłata następuje w momencie podpisania umowy cesji wierzytelności. Ceny po jakich Zainteresowany będzie nabywać wierzytelności od konkretnych cedentów, jego zdaniem i z jego punktu widzenia, będą zawsze odzwierciedlać ich rzeczywistą ekonomiczną wartość w chwili gdy będzie je nabywać; innymi słowy Spółka będzie się decydować na nabycie konkretnej wierzytelności, lub pakietu wierzytelności, tylko wówczas, jeżeli uzna, że cena jaką proponuje cedent jest dla Spółki do przyjęcia biorąc pod uwagę duże ryzyko ekonomiczne jakie będzie ponosić taką wierzytelność nabywając, związane z ryzykiem jej dalszej windykacji, w szczególności z możliwością jej niezwindykowania przez Spółkę, lub tylko częściowego zwindykowania, lub, w razie niezwindykowania, z możliwością braku chętnego na dalsze nabycie od nas tej wierzytelności.

Przez definitywne nabycie wierzytelności, o której mowa powyżej, Spółka rozumie sytuację, w której zapłata przez nią za wierzytelność nabywaną od dotychczasowego wierzyciela (cedenta) będzie dokonywana niezwłocznie, czyli w chwili podpisania umowy cesji wierzytelności i zapłata ta jest definitywna, nie podlegająca zwrotowi i niezależna od tego, jakie będą dalsze kroki czynione przez Spółkę w stosunku do nabytej przez nią wierzytelności, w szczególności niezależna od tego:

* czy wierzytelność tę Spółka będzie próbować egzekwować od dłużnika w naszym imieniu i na rzecz Wnioskodawcy i czy egzekucja ta będzie skuteczna w całości lub części, lub

* czy wierzytelność tę Wnioskodawca sprzeda osobie trzeciej, lub

* czy wierzytelnością tą Spółka zapłaci za towary lub usługi nabywane później od dłużnika, którego ta wierzytelność dotyczy.

Nabywając wierzytelność od cedenta Spółka będzie przejmować na siebie pełne ryzyko z tym związane, a cedent w żadnej sytuacji nie będzie miał obowiązku zwracać Wnioskodawcy całości ani części otrzymanej od niego zapłaty za wierzytelność, którą nam sprzedał. Celem zawieranych przez niego umów o przelew wierzytelności będzie wyłącznie nabycie wierzytelności od cedenta a nie na przykład ich windykacja, lub sprzedaż, w imieniu cedenta, lub na rzecz cedenta, lub w imieniu i na rzecz cedenta. W związku z nabyciem wierzytelności od cedenta Spółka nie będzie wykonywać na jego rzecz żadnej usługi, w szczególności usługi faktoringu czy usługi windykacji wierzytelności w imieniu, lub na rzecz, lub w imieniu i na rzecz cedenta, ani też cedent nigdy nie będzie nam płacił z żadnego innego tytułu żadnego wynagrodzenia, lub prowizji związanych z faktem, że nabył od niego wierzytelność.

Wszystkie nabywane przez Spółkę wierzytelności, w chwili gdy będzie je nabywać, będą wierzytelnościami wymagalnymi czyli wierzytelnościami, dla których termin ich płatności już upłynął. Wszystkie nabywane przez Spółkę wierzytelności, w chwili gdy będzie je nabywać, będą zdaniem Wnioskodawcy, wierzytelnościami trudnymi, w szczególności, wierzytelności:

* umorzone w postępowaniu egzekucyjnym ze względu na bezskuteczność czynności komornika,

* dochodzone od długiego czasu w postępowaniu egzekucyjnym bez wyraźnych efektów wobec spółek prawa handlowego, wobec członków zarządów spółek kapitałowych,

* zgłoszone do postępowań upadłościowych oraz podmiotów będących w likwidacji do których nastąpił zbieg z administracyjnym organem egzekucyjnym,

* należności dłużników, na których ciąży obowiązek alimentacyjny,

* należności, w których egzekucję prowadzą również banki, inni wierzyciele hipoteczni,

* należności dłużników niemających miejsca stałego zameldowania lub niemieszkających pod adresem wynikającym z dokumentów,

* należności spółek prawa handlowego porzuconych lub takich, gdzie własność udziałów została przeniesiona na osoby niemające żadnego majątku z jednoczesną zmianą składu zarządu,

* należności dłużników, którzy kontynuują działalność gospodarczą na podstawione osoby przedawnione,

* wszelkie inne wierzytelności, dla których perspektywy na spłatę są wątpliwe i cechują się zwiększonym ryzykiem niewypłacalności dłużników.

Wątpliwości Spółki dotyczą prawa do odliczenia podatku VAT z faktury VAT wystawionej przez cedenta, w przypadku kiedy nabędzie od cedenta, na podstawie zawartej z nim umowy przelewu wierzytelności (cesji), jego wierzytelność własną, a cedent wystawi fakturę VAT z tytułu sprzedaży tej wierzytelności obciążając tę transakcję podatkiem VAT należnym.

Należy zauważyć, że w celu stwierdzenia czy podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z otrzymanej faktury niezbędne jest nie tylko ustalenie do wykonywania jakich czynności będą wykorzystywane towary i usługi udokumentowane tą fakturą, ale również stwierdzenie, czy nie występują przesłanki negatywne wskazane w art. 88 ust. 3a ustawy, czyli m.in. czy czynność udokumentowana fakturą podlega i jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary, według art. 2 pkt 6 ustawy - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy - przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne - art. 5a ustawy.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Pojęcie usługi według ustawy jest także szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU jako klasyfikacji, o której mowa w art. 5a ustawy.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Reasumując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Powyższe oznacza, że zgodnie z ustawą, usługi o charakterze nieodpłatnym, jako niemieszczące się w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług co do zasady nie podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte - w przypadku dostawy towarów - w art. 7 ust. 2 oraz w przypadku świadczenia usług - w art. 8 ust. 2 ustawy.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2013 r., za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

Z powołanych przepisów wynika zatem, że nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Stosownie do treści art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki - art. 509 § 2 cyt. ustawy.

W oparciu o art. 510 § 1 ww. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

W przypadku cesji wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić ewentualnie jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności w formie cesji wierzytelności (przelewu wierzytelności) na osobę trzecią najczęściej może mieć miejsce w sytuacji, gdy wierzyciel ma kłopoty z uzyskaniem od dłużnika zapłaty za sprzedane towary lub usługi.

Cesja taka, z punktu widzenia pierwotnego wierzyciela, nie jest sprzedażą towarów ani usług, lecz jednym ze sposobów otrzymania zapłaty za dokonaną wcześniej sprzedaż.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem). W przypadku sprzedaży wierzytelności własnej (przez pierwszego wierzyciela) nie można zakładać, że czynność ta może być wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Wskazać również należy, że w odniesieniu do czynności zbycia wierzytelności, przeniesienie wierzytelności własnej z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Czynności tej nie można uznać za dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 cyt. ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). Zatem, czynność polegająca na sprzedaży wierzytelności własnej pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Z wniosku wynika również, że Spółka zamierza dokonywać nabycia od pierwotnego wierzyciela we własnym imieniu i na własny rachunek, koszt i ryzyko jego wierzytelności własne, wchodząc tym samym na miejsce dotychczasowego wierzyciela. Dalsze losy wierzytelności, tj. ich egzekucja na własny rachunek i we własnym imieniu, bądź ich ewentualna odsprzedaż lub zapłata za towary i usługi nabywane od dłużnika, którego wierzytelność dotyczy jest naturalnym elementem obrotu gospodarczego. Nie można więc uznać, że dochodzi w tym momencie do świadczenia jakiejkolwiek usługi, wobec braku drugiego podmiotu, tj. usługobiorcy i wiążącej strony umowy o wykonanie usługi i to za wynagrodzeniem za nią.

W przypadku umów cesji wierzytelności, gdy dochodzi do nabycia wierzytelności przez cesjonariusza od cedenta za umówioną cenę - np. mniejszą lub równą nominalnej wartości wierzytelności - i nie ustalono między stronami żadnego wynagrodzenia z tytułu tak określonej usługi nabycia wierzytelności, czynność ta - w sytuacji, gdy umowa jest zawarta na własne ryzyko cesjonariusza (nabywcy) - nie stanowiąc odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, nie podlega opodatkowaniu.

Stanowisko powyższe potwierdzone zostało w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG, w którym TSUE stwierdził, że "Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży".

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: "Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.".

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołany wyżej wyrok TSUE i wyrok NSA należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wskazał Wnioskodawca - cena, jaką zapłaci cedentowi wierzytelności będzie odpowiadać wartości ekonomicznej tychże wierzytelności, a w związku z zawarciem umowy przelewu (cesji) nie otrzyma od cedenta jakiegokolwiek wynagrodzenia, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

W zaistniałej sytuacji, Wnioskodawca nie dokona również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, podlegającym opodatkowaniu, bowiem treść wniosku nie wskazuje, by nabywane przez niego wierzytelności miały służyć do celów innych niż Jego działalność gospodarcza.

W związku z powyższym skoro nabywając wierzytelność Wnioskodawca nie będzie uzyskiwał z tego tytułu jakiegokolwiek wynagrodzenia to opisana we wniosku transakcja będzie dotyczyć jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca nie będzie świadczył usługi, a czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ad. 1

Mając na uwadze fakt, że zbycie wierzytelności własnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to - w myśl art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy - Zainteresowanemu nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT z faktury VAT wystawionej przez cedenta, w przypadku kiedy Spółka nabędzie od cedenta, na podstawie zawartej z nim umowy przelewu wierzytelności (cesji), jego wierzytelność własną, a cedent wystawi fakturę VAT z tytułu sprzedaży tej wierzytelności obciążając tę transakcję podatkiem VAT należnym.

Ad. 2

Nabycie przez Wnioskodawcę od cedenta jego wierzytelności własnych nie będzie stanowić świadczenia usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 i ust. 2 ustawy, zatem czynność ta nie będzie podlegać u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tut. Organ informuje, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku z faktury dokumentującej nabycie wierzytelności własnej cedenta oraz opodatkowania czynności nabycia wierzytelności przez Wnioskodawcę. Wniosek w zakresie podatku od towarów i usług w kwestii opodatkowania czynności sprzedaży wierzytelności przez Wnioskodawcę został rozstrzygnięty odrębnym pismem.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.