ILPP2/443-1276/12-2/EN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 17 grudnia 2012 r. (data wpływu 20 grudnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zachowania prawa do odliczenia z faktur dokumentujących zakup usług marketingowych - jest prawidłowe.

W dniu 20 grudnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zachowania prawa do odliczenia z faktur dokumentujących zakup usług marketingowych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca (dalej Spółka) związany był umową dotyczącą sprzedaży na rzecz kontrahenta - S (zwanego dalej Kontrahentem) - asortymentu kuchennego. Kontrahent spółki - duża sieć handlowa - prowadzi działalność gospodarczą w postaci sieci hipermarketów zlokalizowanych na terenie całego kraju. W sytuacji dużej konkurencji na rynku asortymentu kuchennego Kontrahent miał charakter uprzywilejowany, umożliwiający mu narzucanie warunków współpracy ze Spółką. W "warunkach handlowych" współpracy zawartych w umowie, o której mowa powyżej, przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia za usługi "marketingowe" obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu, jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z tym, Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT. Faktury te były zaliczane przez Spółkę do kosztów uzyskania w okresie jakiego one dotyczyły. W związku z tym Spółka dokonywała również pomniejszenia VAT należnego o VAT naliczony związany z tymi fakturami. Zapłata za faktury "marketingowe" odbywała się poprzez jednostronne oświadczenie o potrąceniu ich z należnościami za dostarczone i sprzedane towary handlowe.

Po analizie prawnej zawartej umowy Spółka uznała, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku jakie stosowane były przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W związku z tym, Spółka w dniu 10 sierpnia 2011 r. wniosła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat "marketingowych" i innych niż marża handlowa. Podstawą prawną pozwu było stosowanie przez Kontrahenta czynów nieuczciwej konkurencji określonych w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503).

Podstawą żądania odszkodowania był art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. odsyłający do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zarówno Sąd Okręgowy w Poznaniu IX Wydział Gospodarczy (sprawa sygn. akt IX GC 597/11) jak i Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny (sprawa sygn. akt I ACa 741/12) zważyły, że brak było jakiegokolwiek dowodu by za konkretnie pobraną opłatą "szły" rzeczywiście wykonane usługi marketingowe. Opłaty miesięczne za akcje promocyjne zostały określone w umowie z góry i to jako stały procent od obrotu, co zdaniem sądów w oczywisty sposób dowodziło, że w żadnym stopniu nie zostały uwzględnione faktyczne koszty działań promocyjnych. Z tego też względu jak zostało stwierdzone w wyrokach zapadłych w ww. postępowaniach usług marketingowych polegających na wydawaniu gazetek reklamowych, umieszczaniu nazw Spółki na tzw. "urodzinowych kartach okolicznościowych", prowadzeniu akcji paletowych i regałowych, udzielaniu tzw. "bonusu z tytułu wartości obrotów w poprzednim roku kalendarzowym" nie można było uznać za świadczenia ekwiwalentne - a zatem pobieranie za nie przez Kontrahenta opłat stanowiło czyn nieuczciwej konkurencji określony w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. Sądy zatem uznały, że Spółce należy się zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k.

Wyroki w ww. sprawie zobowiązywały Kontrahenta do zapłaty pełnej kwoty odszkodowania o jakie wystąpiła Spółka wraz z kosztami sądowymi i odsetkami ustawowymi. Kwota odszkodowania po jej wpłacie na rachunek bankowy Spółki została zaliczona do przychodów podatkowych w dacie otrzymania.

Podstawa prawna i istota odszkodowania otrzymanego przez Spółkę od Kontrahenta.

Na podstawie art. 15 i nast. ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503) czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku - w szczególności przez pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży. W sytuacji dopuszczenia się takiego czynu przez przedsiębiorcę występuje delikt, w związku z którym przedsiębiorca ten podlega odpowiedzialności cywilnej. Niniejsze zapytanie interpretacyjne nie jest zatem związane ani z roszczeniem o wykonanie bądź nienależyte wykonanie usług marketingowych, ani dotyczące wysokości i zwrotu należności potrąconych z tego tytułu, ani za towary zakupione od Spółki. Zapytanie to jest związane z nowym nieekwiwalentnym roszczeniem o przyznanie na ww. podstawie prawnej odszkodowania za dokonanie czynu niedozwolonego, stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądowym.

Zarówno Spółka jak i Kontrahent według posiadanych informacji są zarejestrowanymi i czynnymi podatnikami VAT. Umowa o współpracy handlowej z dnia 17 grudnia 2007 r. zobowiązywała Spółkę i Kontrahenta do stałej współpracy, zawierania i wykonywania umów, których przedmiotem była dostawa towarów, oraz świadczenie usług na zasadach określanych corocznie w tzw. "ustaleniach rocznych". Na tej podstawie Spółka sprzedawała Kontrahentowi towary do jego sklepów, a Kontrahent pobierał opłaty za świadczenie usług marketingowych, sprzedaż impulsową, rabat promocyjny i naturalny, opłatę od usług konsultacji i usługę promowania znaku towarowego Spółki. Przy czym Kontrahentowi przysługiwało wynagrodzenie w większości niezależnie od tych usług - w postaci różnych upustów określanych na podstawie obrotu.

Oprócz akcji określonych w załącznikach do umowy takich jak umieszczenie produktu w gazetce, ekspozycja towaru w szczególnym miejscu (końcówka regału, odpowiednia wysokość itp.), umieszczenie logo producenta w wyznaczonym miejscu w sklepie, część czynności określano tylko ogólnie np. jako usługi związane z wprowadzeniem nowego produktu na rynek. Wykonania przez Kontrahenta usług umownych często nie dało się zweryfikować, co jednak nie miało związku z określeniem wynagrodzenia, które było zależne tylko od obrotu.

W tracie procesu sądowego, Sądy nie negowały kwestii, że na zasadzie swobody umów odpłatne świadczenie usług "marketingowych" jest czynnością podlegającą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Uznały jednakże, że przedmiotowe "usługi marketingowe":

Świadczył m.in. o tym fakt, że sposób naliczania tych opłat był niezależny od należytego rozliczenia się ze świadczonych usług marketingowych.

W związku z powyższym Sąd stwierdził, że zaistniał delikt utrudniający Spółce dostęp do rynku. Kwota zaś uzyskanego przez Spółkę odszkodowania przyznanego na podstawie prawomocnego wyroku sądowego nie stanowi zapłaty za świadczenia Kontrahenta, lecz ma jedynie charakter rekompensacyjny.

Oprócz powyższego Wnioskodawca zauważył, iż jego stanowisko w niniejszej sprawie potwierdza interpretacja indywidualna znak: IBPP1/443-1056/10/AW wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w dniu 17 stycznia 2011 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy syndyk masy upadłości T Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej ma obowiązek dokonania korekty za okresy przeszłe podatku naliczonego w trybie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 54, poz. 535) tekst jednolity z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz. U. Nr 177, poz. 1054) związanego z zakupem usług stanowiących przedmiot sporu w przypadku gdy uzyskał odszkodowanie w sądzie od Kontrahenta za bezpodstawne wzbogacenie w związku z narzucaniem przez tego Kontrahenta obowiązku uiszczania opłaty półkowej.

Zdaniem Wnioskodawcy, syndyk masy upadłości T Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej nie ma obowiązku dokonania korekty podatku za okresy przeszłe, naliczonego w trybie art. 86 ust. 1 w zw. z art. 86a ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 54, poz. 535) tekst jednolity z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz. U. Nr 177, poz. 1054).

Spółka w przeciągu kilku lat otrzymywała od Kontrahenta faktury dotyczące w szczególności usług "marketingowych" i innych, opiewających na kwoty liczone w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. Wyliczenie wartości faktur, oraz ich pozycje były zgodne z zawartą umową handlową. Spółka występując do Sądu za podstawę żądania zwrotu nielegalnych opłat uznała art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. odsyłający do przepisowo bezpodstawnym wzbogaceniu. Przedmiotem pozwu nie był więc zwrot wartości faktur "marketingowych", lecz wartość odszkodowania wyliczona na ich podstawie. Sąd zaś uznając rację Spółki nakazał Kontrahentowi zapłatę kwoty pieniężnej tytułem odszkodowania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

Dostawa towarów i świadczenie usług na terenie kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Zgodnie bowiem z obowiązującymi w tym względzie przepisami prawnymi, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o podatku od towarów i usług, uznawane jest na gruncie tejże ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie jak i zaniechanie. Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument - odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Tak więc czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dekującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywane w zamian za opłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego. Zatem aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi też istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym wynagrodzeniem. Tym samym oznacza to, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usługi i otrzymaną zapłatą. To zaś oznacza, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W opisywanym stanie faktycznym Wnioskodawca (Spółka) był związany umową dotyczącą sprzedaży na rzecz Kontrahenta prowadzącego działalność gospodarczą w postaci sieci hipermarketów artykułów gospodarstwa domowego. W sytuacji dużej konkurencji na rynku, Kontrahent narzucił Spółce w umowie warunki współpracy, w których przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia w szczególności za usługi "marketingowe", logistyczne i inne - obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z tym, Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT, od których Spółka dokonywała pomniejszenia VAT należnego o VAT naliczony. Kontrahent był zobowiązany do odbioru towarów i zapłaty ceny. Zapłata za faktury "marketingowe" odbywała się poprzez jednostronne oświadczenie Kontrahenta o potrąceniu ich z należnościami za dostarczone i sprzedane towary handlowe.

Ponadto zgodnie z treścią umowy Kontrahent miał przeprowadzać akcje promujące towary zakupione od Spółki. Jednakże wynagrodzenie, które mu przysługiwało z tego tytułu, było niezależne od ich wykonania lub niewykonania. Zależało jedynie od wielkości obrotu, tj. ilości sprzedanych artykułów, zakupionych wcześniej od Spółki.

W opisanym stanie faktycznym, opłaty ponoszone przez Wnioskodawcę (Spółkę) w związku z zawartą umową dotyczącą sprzedaży swoich produktów, wiązały się z koniecznością ponoszenia na rzecz Kontrahenta dodatkowych opłat za wykonanie usług marketingowych, logistycznych i innych. Zatem pomiędzy stronami istniała więź o charakterze zobowiązaniowym, która na gruncie ustawy o VAT, stanowi świadczenie usług za wynagrodzeniem.

Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT za wykonane usługi, na podstawie których Spółka dokonywała odliczenia podatku VAT.

Według art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT w brzemieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2011 r., podatnicy o których mowa w art. 15 są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5, oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

W przypadku, gdy osoba prawna, jednostka niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty (art. 108 ust. 1). Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku wyższą od kwoty podatku należnego (art. 108 ust. 2).

Faktura VAT jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie zdarzenia gospodarczego (potwierdzeniem nabycia określonych towarów i usług lub też otrzymania zaliczki) i nierozerwalnie związana jest z powstaniem obowiązku podatkowego. Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie tego dokumentu, oraz jego przekazanie innemu podmiotowi (nabywcy) - czyli wprowadzenie faktury do obrotu prawnego.

Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 106 ust. 8 ustawy o VAT, ustawodawca określił w § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360) obowiązującego od dnia 1 kwietnia 2011 r., elementy, które powinna zawierać faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży. Zgodnie z tym przepisem, zarejestrowania podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami "faktura VAT". Zatem wynika z tego, że fakturę wystawia sprzedawca (usługodawca) będący podatnikiem podatku od towarów i usług, w celu udokumentowania dokonanej sprzedaży towarów lub świadczonych usług. Faktura VAT jest dokumentem sformalizowanym (potwierdzającym zaistnienie określonej zaszłości gospodarczej), który powinien spełniać szereg wymogów przewidzianych przepisami prawa. Prawidłowość materialno-prawna faktury VAT zachodzi wówczas, gdy odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze - czyli w istocie stwierdza fakt dostawy określonych towarów lub usług. Faktura jest więc dokumentem stwierdzającym wystąpienie u podatnika okoliczności powodujących powstanie obowiązku podatkowego.

Natomiast zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego - z zastrzeżeniem art. 114, 119 ust. 4, 120 ust. 17 i 19, oraz art. 124. W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatków określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z powyższych przepisów wynika zatem, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje podatnikom podatku od towarów i usług jedynie w takim przypadku, gdy dokonywane zakupy mają związek z transakcjami opodatkowanymi podatnika - tj. takimi, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Tym samym zasada określona w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wyłącza możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności zwolnionych od podatku, oraz niepodlegających opodatkowaniu.

Ponadto w treści art. 88 ustawy o VAT, ustawodawca wskazał przypadki, w odniesieniu do których nie stosuje się obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego oraz przypadki, w których faktury i dokumenty celne nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego, oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego. Zgodnie więc z tymi przepisami, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ustawy o VAT uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, a ponadto aby nie miały miejsca przesłanki uniemożliwiające dokonanie odliczenia kwoty lub zwrotu podatku należnego (określone w art. 88 ustawy o VAT). W przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca (Spółka) skorzystał z prawa do odliczenia podatku od towarów i usług wynikającego z faktur VAT wystawionych przez Kontrahenta w związku ze świadczeniem usług wykonywanych na podstawie zawartej umowy zobowiązaniowej, polegającej na przeprowadzaniu wspólnie z Wnioskodawcą (Spółką) akcji promujących dostarczone towary do Kontrahenta.

Wnioskodawca (Spółka) po dokonaniu jednak analizy prawnej umowy uznał, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku jakie stosowane były przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W związku z tym Spółka złożyła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat "marketingowych" i innych niż marża handlowa. Sądy obu instancji zważyły, że przedmiotem umowy łączącej strony w istocie nie było ustalenie warunków wspólnego prowadzenia działalności promocyjno-marketingowej, ale pretekst do pobierania kolejnych dodatkowych opłat innych niż marża handlowa. Opłaty nie stanowiły też upustów udzielanych kupującemu, bo nie były zawarte na fakturach sprzedawcy.

Sądy nie negowały kwestii, że na zasadzie swobody umów odpłatne świadczenie usług "marketingowych" jest czynnością podlegającą opodatkowaniem od towarów i usług. Uznały jednakże, że przedmiotowe usługi marketingowe:

* były narzucane przymusowo, bo ich zanegowanie oznaczało zamknięcie rynku dla produktów Wnioskodawcy (Spółki),

* były wykonywane w stosunku do produktów stanowiących własność Kontrahenta,

* stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty.

Zdaniem Sądów świadczył o tym m.in. sposób naliczania opłat, który był niezależny od należytego rozliczenia się ze świadczonych usług marketingowych. Z tego też względu zdaniem Sądu zaistniał delikt utrudniania dostępu do rynku. Istota więc sporu sądowego dotyczyła kwestii wykonywania usług marketingowych w tym zakresie, w jakim było to konieczne do ustalenia zaistnienia przesłanek deliktu zawartych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Z przedstawionego wcześniej stanu faktycznego wynika, że:

* przedmiotem sporu sądowego nie była kwestia wykonania bądź niewykonania usług na rzecz Wnioskodawcy (Spółki),

* wyrok Sądu, jaki zapadł w sprawie nie stwierdza, że faktury dokumentują czynności, które nie zostały wykonane,

* między stronami istniała umowa i czynności były przez Kontrahenta podejmowane.

Biorąc wszystko powyższe pod uwagę, zdaniem Wnioskodawcy (Spółki), otrzymanie przez niego odszkodowania na podstawie roszczenia o odszkodowanie za dokonanie czynu niedozwolonego, nie będzie stanowiło podstawy do skorygowania odliczonego podatku naliczonego, gdyż brak jest przesłanek powodujących obowiązek dokonania korekt okresów przeszłych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Jak stanowi art. 19 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Kwotę podatku naliczonego - na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy - stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (...).

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z powyższego wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ponadto podkreślić należy, iż ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Między innymi zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Zagadnienia dotyczące korekty podatku naliczonego uregulowane zostały w art. 91 powołanej ustawy o VAT.

I tak, zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy, przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.

W myśl art. 91 ust. 7d ustawy, w przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w ust. 7a i 7b, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca (Spółka) będący czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT związany był umową dotyczącą sprzedaży na rzecz Kontrahenta - asortymentu kuchennego. Kontrahent Spółki - duża sieć handlowa - prowadzi działalność gospodarczą w postaci sieci hipermarketów zlokalizowanych na terenie całego kraju. W sytuacji dużej konkurencji na rynku asortymentu kuchennego Kontrahent miał charakter uprzywilejowany, umożliwiający mu narzucanie warunków współpracy ze Spółką. W "warunkach handlowych" współpracy zawartych w umowie, o której mowa powyżej, przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia za usługi "marketingowe" obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu, jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z tym, Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT. Faktury te były zaliczane przez Spółkę do kosztów uzyskania w okresie jakiego one dotyczyły. W związku z tym Spółka dokonywała również pomniejszenia VAT należnego o VAT naliczony związany z tymi fakturami. Zapłata za faktury "marketingowe" odbywała się poprzez jednostronne oświadczenie o potrąceniu ich z należnościami za dostarczone i sprzedane towary handlowe.

Po analizie prawnej zawartej umowy Spółka uznała, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku jakie stosowane były przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W związku z tym, Spółka w dniu 10 sierpnia 2011 r. wniosła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat "marketingowych" i innych niż marża handlowa. Podstawą prawną pozwu było stosowanie przez Kontrahenta czynów nieuczciwej konkurencji określonych w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Podstawą żądania odszkodowania był art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. odsyłający do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zarówno Sąd Okręgowy w Poznaniu IX Wydział Gospodarczy (sprawa sygn. akt IX GC 597/11) jak i Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny (sprawa sygn. akt I ACa 741/12) zważyły, że brak było jakiegokolwiek dowodu by za konkretnie pobraną opłatą "szły" rzeczywiście wykonane usługi marketingowe. Opłaty miesięczne za akcje promocyjne zostały określone w umowie z góry i to jako stały procent od obrotu, co zdaniem sądów w oczywisty sposób dowodziło, że w żadnym stopniu nie zostały uwzględnione faktyczne koszty działań promocyjnych. Z tego też względu jak zostało stwierdzone w wyrokach zapadłych w ww. postępowaniach usług marketingowych polegających na wydawaniu gazetek reklamowych, umieszczaniu nazwy Spółki na tzw. "urodzinowych kartach okolicznościowych", prowadzeniu akcji paletowych i regałowych, udzielaniu tzw. "bonusu z tytułu wartości obrotów w poprzednim roku kalendarzowym" nie można było uznać za świadczenia ekwiwalentne - a zatem pobieranie za nie przez Kontrahenta opłat stanowiło czyn nieuczciwej konkurencji określony w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. Sądy zatem uznały, że Spółce należy się zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k.

Wyroki w ww. sprawie zobowiązywały Kontrahenta do zapłaty pełnej kwoty odszkodowania o jakie wystąpiła Spółka wraz z kosztami sądowymi i odsetkami ustawowymi. Kwota odszkodowania po jej wpłacie na rachunek bankowy Spółki została zaliczona do przychodów podatkowych w dacie otrzymania.

Spółka wskazała, iż zapytanie interpretacyjne nie jest związane ani z roszczeniem o wykonanie bądź nienależyte wykonanie usług marketingowych, nie dotyczy też wysokości i zwrotu należności potrąconych z tego tytułu, ani za towary zakupione od Spółki. Zapytanie jest związane z nowym nieekwiwalentnym roszczeniem o przyznanie na ww. podstawie prawnej odszkodowania za dokonanie czynu niedozwolonego, stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądowym. Sąd stwierdził, że zaistniał delikt utrudniający Spółce dostęp do rynku.

Kwota zaś uzyskanego przez Spółkę odszkodowania przyznanego na podstawie prawomocnego wyroku sądowego nie stanowi zapłaty za świadczenia Kontrahenta, lecz ma jedynie charakter rekompensacyjny.

W związku z powyższym wątpliwości Spółki dotyczą kwestii obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego związanego z zakupem usług stanowiących przedmiot sporu w przypadku gdy uzyskał odszkodowanie w sądzie od Kontrahenta za bezpodstawne wzbogacenie w związku z narzucaniem przez tego Kontrahenta obowiązku uiszczania opłaty półkowej.

W niniejszej sprawie Spółka wskazała, iż umowa o współpracy handlowej z dnia 17 grudnia 2007 r. zobowiązywała ją i Kontrahenta do stałej współpracy, zawierania i wykonywania umów, których przedmiotem była dostawa towarów, oraz świadczenie usług na zasadach określanych corocznie w tzw. "ustaleniach rocznych". Na tej podstawie Spółka sprzedawała Kontrahentowi towary do jego sklepów, a Kontrahent pobierał opłaty za świadczenie usług marketingowych, sprzedaż impulsową, rabat promocyjny i naturalny, opłatę od usług konsultacji i usługę promowania znaku towarowego Spółki. Kontrahentowi przysługiwało wynagrodzenie w większości niezależnie od tych usług - w postaci różnych upustów określanych na podstawie obrotu. Oprócz akcji określonych w załącznikach do umowy takich jak umieszczenie produktu w gazetce, ekspozycja towaru w szczególnym miejscu (końcówka regału, odpowiednia wysokość itp.), umieszczenie logo producenta w wyznaczonym miejscu w sklepie, część czynności określano tylko ogólnie np. jako usługi związane z wprowadzeniem nowego produktu na rynek.

Spółka podkreśliła, iż wykonania przez Kontrahenta usług umownych często nie dało się zweryfikować, co jednak nie miało związku z określeniem wynagrodzenia, które było zależne tylko od obrotu. Zainteresowany jednak wskazał, iż w trakcie procesu sądowego, Sądy nie negowały kwestii, że na zasadzie swobody umów odpłatne świadczenie usług "marketingowych" jest czynnością podlegającą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Uznały jednakże, że przedmiotowe "usługi marketingowe" były narzucane przymusowo, bo ich zanegowanie oznaczałoby ograniczenie rynku dla produktów Spółki, były wykonywane w stosunku do produktów stanowiących własność Kontrahenta oraz stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty. Świadczył m.in. o tym fakt, że sposób naliczania tych opłat był niezależny od należytego rozliczenia się ze świadczonych usług marketingowych. W związku z powyższym Sąd stwierdził, że zaistniał delikt utrudniający Spółce dostęp do rynku. Kwota zaś uzyskanego przez Spółkę odszkodowania przyznanego na podstawie prawomocnego wyroku sądowego nie stanowi zapłaty za świadczenia Kontrahenta, lecz ma jedynie charakter rekompensacyjny.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż sytuacja opisana we wniosku nie pozbawia Spółki prawa do odliczenia podatku naliczonego, jeżeli wydatek na usługi marketingowe został poczyniony w związku z czynnościami opodatkowanymi.

Zatem Spółka nie ma obowiązku korekty VAT naliczonego związanego z zakupem usług marketingowych, które w ocenie Sądów: były narzucone Spółce przymusowo (bowiem ich zanegowanie oznaczałoby ograniczenie rynku dla produktów Spółki) oraz stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty, gdyż poniesione wydatki miały związek ze sprzedażą opodatkowaną Spółki (dostawą towarów) natomiast otrzymanie rekompensaty (odszkodowania) zasądzonej przez Sąd pozostaje bez wpływu na wcześniej dokonane odliczenie podatku naliczonego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.