ILPP2/443-1061/11-2/SJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 4 lipca 2011 r. (data wpływu 11 lipca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług ubezpieczenia indywidualnego - jest nieprawidłowe.

W dniu 11 lipca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług ubezpieczenia indywidualnego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca - (dalej Spółka) rozważa możliwość rozpoczęcia świadczenia usług w ramach modelu współpracy z pośrednikiem ubezpieczeniowym (dalej Agent II), który będzie podmiotem mającym status agenta ubezpieczeniowego.

Spółka będzie posiadała również status agenta ubezpieczeniowego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. Nr 124, poz. 1154 z późn. zm. - dalej ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym). Spółka będzie spełniała warunki określone przepisami ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym dla wykonywania czynności agencyjnych oraz będzie wpisana do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

W ramach rozważanego przez Spółkę modelu:

* Usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego - w odniesieniu do danej umowy - byłyby świadczone bezpośrednio na rzecz wybranych zakładów ubezpieczeń (dalej Zakłady Ubezpieczeń) przez Agenta II, który działałby w imieniu i na rzecz Zakładów Ubezpieczeń (na podstawie umowy z Zakładem Ubezpieczeń oraz pełnomocnictwa udzielonego przez Zakład Ubezpieczeń).

* Na mocy umowy o współpracę zawartej pomiędzy Spółką a Agentem II (dalej Umowa o współpracę), Spółka przejęłaby od Agenta II znaczną część czynności wykonywanych przez Agenta II na rzecz Zakładu Ubezpieczeń, które dotyczyłyby zarówno etapu zawierania, jaki i wykonywania umów ubezpieczenia.

* Świadczone przez Spółkę na rzecz Agenta II usługi dotyczyłyby zarówno umów ubezpieczenia o charakterze indywidualnym, jak też umów ubezpieczenia mających charakter ubezpieczenia grupowego.

* Usługi Agenta II - i w konsekwencji także usługi Spółki - byłyby nakierowane przede wszystkim na zawieranie nowych umów (sprzedaż nowych usług) w mieniu lub na rzecz Zakładów Ubezpieczeń. Niemniej, usługi mogłyby dotyczyć także umów ubezpieczenia zawartych przez Zakłady Ubezpieczeń w przeszłości (w tym zakresie, usługi byłyby nakierowane w szczególności na przedłużenie umów ubezpieczenia na dalsze okresy, bądź na czynności związane z wykonywaniem tych umów).

* Poszczególne czynności wchodzące w skład usług świadczonych na rzecz Agenta II przez Wnioskodawcę byłby wykonywane przez pracowników Spółki lub współpracujących ze Spółką doradców (tj. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i świadczące usługi na rzecz Spółki; zwane dalej Doradcami).

* Wynagrodzenie z tytułu świadczonych przez Spółkę usług byłoby wypłacane Spółce bezpośrednio przez Agenta.

Usługi wykonywane przez Spółkę na rzecz Agenta II dotyczyłyby w szczególności:

W tym przypadku, to leasingobiorca - jako podmiot faktycznie korzystający z przedmiotu leasingu i będący ekonomicznym beneficjentem ubezpieczenia - będzie dokonywał wyboru ubezpieczenia, wyrażał zgodę na zgłoszenie przedmiotu leasingu do wybranego ubezpieczenia albo samodzielnie zawierał umowę ubezpieczenia, jak również ponosił ciężar finansowy składki ubezpieczeniowej. Leasingobiorca będzie także ostatecznym beneficjentem ubezpieczenia w sensie ekonomicznym, ubezpieczenie będzie bowiem zabezpieczać jego interesy (w przypadku ewentualnej szkody, leasingobiorca jest zobowiązany do jej pokrycia na rzecz Spółki Leasingowej; ubezpieczenie przesuwa ciężar ekonomiczny w zakresie pokrycia szkody na ubezpieczyciela). Z perspektywy prawnej, Spółka Leasingowa miałaby zawsze status ubezpieczonego. W zależności od okoliczności konkretnej sytuacji, status ubezpieczającego będzie miała albo Spółka Leasingowa albo leasingobiorca.

W konsekwencji, działania Spółki będą nakierowanie w szczególności na informowanie leasingobiorcy - zainteresowanego skorzystaniem z usługi Spółki Leasingowej - o możliwości wyboru oferty Zakładu Ubezpieczeń, na rzecz którego (pośrednio) będzie działał Wnioskodawca.

Dlatego też działania Spółki będą nakierowane w szczególności na informowanie leasingobiorcy o możliwości wyboru oferty ubezpieczenia grupowego, realizowanego przez Zakład Ubezpieczeń (ubezpieczyciela) - na rzecz którego (pośrednio) będzie działał Wnioskodawca - we współpracy ze Spółką Leasingową (ubezpieczającym).

Usługi wykonywane przez Spółkę w ramach Umowy o współpracę obejmowałyby w szczególności:

W zamian za świadczenie wskazanych usług, Spółka otrzymywałaby od Agenta II comiesięczne wynagrodzenie. Wynagrodzenie to byłoby kalkulowane:

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w sytuacji opisanej w zdarzeniu przyszłym, usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Agenta II - i dotyczące oferowanych przez Zakład Ubezpieczeń usług ubezpieczenia indywidualnego - będą korzystać ze zwolnienia od podatku VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi świadczone przez niego na rzecz Agenta II - i dotyczące oferowanych przez Zakład Ubezpieczeń usług ubezpieczenia indywidualnego - będą korzystać ze zwolnienia od podatku VAT.

Czynności wykonywane przez Spółkę w ramach wskazanych usług stanowić będą bowiem usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, zwolnione od podatku VAT na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT. Wniosek taki wynika z następujących okoliczności:

Poniżej Spółka przedstawia rozwinięcie swojej argumentacji.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, zwolnione z VAT są usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a takie usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Wskazany przepis stanowi implementację do polskich przepisów o VAT art. 135 pkt 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej Dyrektywa VAT), zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają z VAT transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych oraz agentów ubezpieczeniowych.

Należy wskazać, iż zarówno ustawa o VAT, jak też Dyrektywa VAT nie definiują pojęć "usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych" oraz "usługa pokrewna świadczona przez brokerów ubezpieczeniowych oraz agentów ubezpieczeniowych".

Dlatego też, w celu właściwego określenia czynności, które podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, konieczne jest zdefiniowanie wskazanych pojęć. W tym celu należy odwołać się w szczególności do:

* przepisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym oraz

* orzecznictwa TSUE dotyczącego usług świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych.

Analiza w tym zakresie wskazuje, iż dla uznania danej usługi za usługę pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych spełnione powinny zostać następujące warunki:

W zdarzeniu przyszłym będącym przedmiotem niniejszego wniosku spełnione będą wszystkie wskazane warunki.

Poniżej Spółka przedstawia szczegółową argumentację w tym zakresie.

Ad. 1 (warunek podmiotowy)

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, pośrednictwo ubezpieczeniowe może być wykonywane wyłącznie przez agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych (z zastrzeżeniem art. 3 tej ustawy). Status agenta i brokera ubezpieczeniowego został natomiast szczegółowo uregulowany w dalszych przepisach wskazanej ustawy. Brzmienie art. 2 ust. 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym wskazuje zatem, iż działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego może być wykonywana, zasadniczo, wyłącznie przez wyspecjalizowane profesjonalne podmioty, które spełniają warunki określone we właściwych przepisach.

Przechodząc na grunt orzecznictwa TSUE należy wskazać, iż Trybunał w żadnym z wyroków nie wskazał wprost, iż ze zwolnienia z VAT dla usług pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą korzystać wyłącznie podmioty posiadające status pośrednika ubezpieczeniowego (zgodnie z odpowiednimi przepisami danego państwa członkowskiego UE). Jednocześnie, Trybunał wskazywał, iż wskazane zwolnienie z VAT znajduje zastosowanie w odniesieniu do podmiotów prowadzących profesjonalnie działalność pośrednictwa. Stanowisko takie zostało wyrażone m.in. w orzeczeniu TSUE z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie C-8/01 (Taksatorringen), w którym Trybunał wskazał, iż pojęcie "usług pokrewnych, świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych" dotyczy świadczeń dokonywanych przez profesjonalistów, którzy utrzymują stosunki jednocześnie z obiema stronami umowy ubezpieczeniowej, tj. zarówno z ubezpieczycielem, jak i ubezpieczającym.

Reasumując, mając na uwadze fakt, iż - na mocy polskich przepisów - profesjonalną (zawodową) działalność w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą wykonywać agenci ubezpieczeniowi i brokerzy ubezpieczeniowi, zwolnienie z VAT dla usług pośrednictwa ubezpieczeniowego wskazane w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT znajduje zastosowanie w szczególności do działalności wykonywanej przez podmioty posiadające taki status.

Z uwagi na fakt, iż Spółka będzie posiadać status agenta ubezpieczeniowego (będzie spełniać wskazane w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym warunki dla prowadzenia działalności w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego), spełniony zostanie warunek podmiotowy do uznania świadczonych usług za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

Ad. 2 (warunek przedmiotowy)

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.

Stosownie natomiast do brzmienia art. 4 pkt 1 wskazanej ustawy, pośrednik ubezpieczeniowy wykonuje czynności polegające na: pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych.

Jak wynika zatem z brzmienia wskazanych przepisów, pośrednictwo ubezpieczeniowe może przybrać postać wykonywanych przez pośrednika ubezpieczeniowego czynności faktycznych albo czynności prawnych, bądź też jednocześnie czynności faktycznych i prawnych. Wykonywanie takich czynności przez pośrednika ubezpieczeniowego może dotyczyć jedynie etapu zawierania umowy albo jedynie wykonywania umowy, jak również może dotyczyć łącznie zawierania oraz późniejszego wykonywania umowy ubezpieczenia.

W tym zakresie należy wskazać, iż aspekt przedmiotowy usług pośrednictwa był również przedmiotem orzeczeń TSUE. Przykładowo, zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w sprawie C-453/05 (Volker Ludwig), "działalność pośrednictwa stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy". Podobne stanowisko wyrażone zostało przez TSUE w wyroku w sprawie C-235/00 (CSC Financial Services). Co prawda powołane wyroki wydane zostały w kontekście pośrednictwa finansowego, niemniej analogiczne wnioski powinny mieć zastosowanie także do pośrednictwa ubezpieczeniowego. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w wyroku TSUE z dnia 3 marca 2005 r. w sprawie C-427/03 (Arthur Andersen Co. Accountants c.s.), dotyczącym zakresu zastosowania zwolnienia z VAT usług pośrednictwa ubezpieczeniowego, w którym TSUE podkreślił, iż istotnym aspektem pośrednictwa ubezpieczeniowego jest wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem.

Reasumując, dla uznania danych usług za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych istotne jest, aby podejmowane przez usługodawcę czynności miały na celu pośredniczenie w kontakcie pomiędzy ubezpieczycielem a (potencjalnym) klientem w celu zawarcia lub przedłużenia przez nich umowy ubezpieczenia/objęcia klienta ochroną ubezpieczeniową.

Przekładając powyższe na sytuację Spółki należy więc wskazać, iż usługi, które będą przez nią świadczone na rzecz Agenta II (a tym samym pośrednio na rzecz Zakładu Ubezpieczeń):

ii. będą stanowić czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w rozumieniu orzecznictwa TSUE, tj. będą miały na celu pośredniczenie pomiędzy Zakładem Ubezpieczeń a nabywcami oraz beneficjentami usług ubezpieczeniowych (tj. Spółką Leasingową oraz leasingobiorcą) w procesie zawierania nowych umów ubezpieczenia/przystępowania do istniejących umów ubezpieczenia grupowego albo przedłużania umów ubezpieczenia na dalsze okresy.

W konsekwencji należy uznać, iż spełniony będzie warunek przedmiotowy do uznania usług świadczonych przez Spółkę za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

Ad. 3 (brak interesu własnego pośrednika)

Jak wynika ze stanowiska TSUE wyrażonego zarówno w sprawie C-453/05 (Volker Ludwig), jak i C-235/00 (CSC Financial Services), warunkiem uznania wykonywanej działalności za działalność pośrednictwa jest brak interesu własnego pośrednika w zakresie treści umowy ubezpieczenia, w odniesieniu do której świadczy usługi pośrednictwa.

Przekładając powyższe na sytuację Spółki należy wskazać, iż usługi świadczone przez Spółkę będą dotyczyły umów ubezpieczenia, których Spółka nie będzie stroną, ani w stosunku do których nie będzie miała interesu własnego. Czynności wykonywane przez Spółkę będą bowiem dotyczyły usług ubezpieczenia, których stroną będzie Zakład Ubezpieczeń (jako usługodawca) oraz Spółka Leasingowa i leasingobiorca (jako nabywca i beneficjent usług ubezpieczenia).

W konsekwencji należy uznać, iż spełniony będzie warunek braku interesu własnego pośrednika w zakresie treści umowy ubezpieczenia.

Ad. 4 (powiązanie ze stronami umowy)

Jak wynika z orzecznictwa TSUE (m.in. ze wskazanego już wyroku z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie C-8/01 Taksatorringen) pojęcie "usług pokrewnych, świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych" dotyczy świadczeń dokonywanych przez podmioty, które utrzymują stosunki jednocześnie z obiema stronami stosunku ubezpieczeniowego, tj. z podmiotem świadczącym usługi ubezpieczeniowe oraz z nabywcą/beneficjentem tych usług.

Zgodnie natomiast ze stanowiskiem TSUE, przedstawionym m.in. w orzeczeniach Trybunału w sprawach C-124/07 (J.C.M. Beheer BV) oraz C-453/05 (Volker Ludwig), stosunki pośrednika z ubezpieczycielem mogą mieć charakter:

Jak wynika z treści wskazanych orzeczeń, w obu powyższych przypadkach usługi świadczone przez agenta ubezpieczeniowego (czy to bezpośrednio na rzecz zakładu ubezpieczeń, czy też za pośrednictwem innego agenta) korzystają ze zwolnienia z VAT.

Przekładając powyższe na sytuację Spółki, należy stwierdzić, iż w ramach usług świadczonych na rzecz Agenta II (a zatem pośrednio na rzecz Zakładu Ubezpieczeń) pozostawać będzie ona:

* w pośrednim stosunku z ubezpieczycielem (świadcząc usługi na rzecz Agenta II działającego w imieniu lub na rzecz ubezpieczyciela);

* w bezpośrednim stosunku z podmiotami będącymi nabywcami oraz beneficjentami usług ubezpieczeniowych, tj. Spółką Leasingową oraz leasingobiorcami (w zależności od okoliczności konkretnego przypadku, stroną umowy ubezpieczenia może być Spółka Leasingowa lub leasingobiorca; ostatecznym beneficjentem ubezpieczenia w sensie ekonomicznym będzie zawsze leasingobiorca, ubezpieczenie będzie bowiem zabezpieczać jego interesy; ostateczny ciężar finansowy składki ubezpieczeniowej będzie ponoszony każdorazowo również przez leasingobiorcę).

Stosunki w tym zakresie mogą być utrzymywane przez pracowników Spółki lub współpracujących ze Spółką Doradców.

Dlatego też, spełniony będzie czwarty z warunków koniecznych do uznania świadczonych przez Spółkę usług za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

Reasumując, w zdarzeniu przyszłym będącym przedmiotem niniejszego wniosku należy uznać, iż wskazane w pytaniu usługi, które będą świadczone przez Spółkę na rzecz Agenta II, będą stanowić usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, zwolnione z VAT na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu tym podatkiem, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, świadczeniem usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Jak wynika z regulacji art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Zgodnie natomiast z art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110 wynosi 23%.

Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Jak stanowi art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

W myśl art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41, o czym stanowi art. 43 ust. 14 ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Zatem, w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Stosownie do art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr 347, poz. 1 z późn. zm.), państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Należy odnotować na samym początku, że terminy używane do określenia zwolnień od podatku przewidziane w artykule 13 Dyrektywy muszą być wiernie interpretowane, jako że stanowią wyjątki od ogólnej zasady, która mówi, że podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika (patrz w szczególności sprawa 348/87 Stichting Uitvoering Financiele Acties (1989) ECR 1737, paragraf 13 i sprawa C-287/00 Commission v Germany (2002) ECR I-5811, paragraf 43).

Jest ustalonym prawem precedensowym, że zwolnienia te stanowią niezależne pojęcia prawa wspólnotowego, którego celem jest uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych Państwach Członkowskich.

W związku z powyższym, tut. Organ wydając interpretację w stanie prawnym od dnia 1 stycznia 2011 r. określa ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych.

Natomiast "czynność ubezpieczeniowa", w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Czynność ubezpieczeniowa, w każdym wypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe TSUE w sprawie C-8/01 orzekł jednak, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skania C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie "transakcje ubezpieczeniowe" nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia Trybunał podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B (a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Natomiast zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy dana osoba jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez nią czynności wewnętrznych. W sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financien TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności.

Z kolei, w sprawie C-453/05 TSUE stwierdził, że "pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową".

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca rozważa możliwość rozpoczęcia świadczenia usług w ramach modelu współpracy z pośrednikiem ubezpieczeniowym (Agent II), który będzie podmiotem mającym status agenta ubezpieczeniowego. Spółka również będzie posiadała status agenta ubezpieczeniowego w rozumieniu przepisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym i będzie spełniała warunki określone przepisami ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym dla wykonywania czynności agencyjnych oraz będzie wpisana do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

Usługi wykonywane przez Spółkę na rzecz Agenta II dotyczyłyby w szczególności:

W tym przypadku, to leasingobiorca - jako podmiot faktycznie korzystający z przedmiotu leasingu i będący ekonomicznym beneficjentem ubezpieczenia - będzie dokonywał wyboru ubezpieczenia, wyrażał zgodę na zgłoszenie przedmiotu leasingu do wybranego ubezpieczenia albo samodzielnie zawierał umowę ubezpieczenia, jak również ponosił ciężar finansowy składki ubezpieczeniowej. Leasingobiorca będzie także ostatecznym beneficjentem ubezpieczenia w sensie ekonomicznym, ubezpieczenie będzie bowiem zabezpieczać jego interesy (w przypadku ewentualnej szkody, leasingobiorca jest zobowiązany do jej pokrycia na rzecz Spółki Leasingowej; ubezpieczenie przesuwa ciężar ekonomiczny w zakresie pokrycia szkody na ubezpieczyciela). Z perspektywy prawnej, Spółka Leasingowa miałaby zawsze status ubezpieczonego. W zależności od okoliczności konkretnej sytuacji, status ubezpieczającego będzie miała albo Spółka Leasingowa albo leasingobiorca.

W konsekwencji, działania Spółki będą nakierowanie w szczególności na informowanie leasingobiorcy - zainteresowanego skorzystaniem z usługi Spółki Leasingowej - o możliwości wyboru oferty Zakładu Ubezpieczeń, na rzecz którego (pośrednio) będzie działał Wnioskodawca.

Dlatego też działania Spółki będą nakierowane w szczególności na informowanie leasingobiorcy o możliwości wyboru oferty ubezpieczenia grupowego, realizowanego przez Zakład Ubezpieczeń (ubezpieczyciela) - na rzecz którego (pośrednio) będzie działał Wnioskodawca - we współpracy ze Spółką Leasingową (ubezpieczającym).

W ramach rozważanego przez Zainteresowanego modelu:

* Usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego - w odniesieniu do danej umowy - byłyby świadczone bezpośrednio na rzecz wybranych zakładów ubezpieczeń (dalej Zakłady Ubezpieczeń) przez Agenta II, który działałby w imieniu i na rzecz Zakładów Ubezpieczeń (na podstawie umowy z Zakładem Ubezpieczeń oraz pełnomocnictwa udzielonego przez Zakład Ubezpieczeń).

* Na mocy umowy o współpracę zawartej pomiędzy Spółka a Agentem II (dalej Umowa o współpracę), Spółka przejęłaby od Agenta II znaczną część czynności wykonywanych przez Agenta II na rzecz Zakładu Ubezpieczeń, które dotyczyłyby zarówno etapu zawierania, jaki i wykonywania umów ubezpieczenia.

* Świadczone przez Spółkę na rzecz Agenta II usługi dotyczyłyby zarówno umów ubezpieczenia o charakterze indywidualnym, jak też umów ubezpieczenia mających charakter ubezpieczenia grupowego.

* Usługi Agenta II - i w konsekwencji także usługi Spółki - byłyby nakierowane przede wszystkim na zawieranie nowych umów (sprzedaż nowych usług) w mieniu lub na rzecz Zakładów Ubezpieczeń. Niemniej, usługi mogłyby dotyczyć także umów ubezpieczenia zawartych przez Zakłady Ubezpieczeń w przeszłości (w tym zakresie, usługi byłyby nakierowane w szczególności na przedłużenie umów ubezpieczenia na dalsze okresy, bądź na czynności związane z wykonywaniem tych umów).

* Poszczególne czynności wchodzące w skład usług świadczonych na rzecz Agenta II przez Wnioskodawcę byłby wykonywane przez pracowników Spółki lub współpracujących ze Spółką doradców (tj. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i świadczące usługi na rzecz Spółki; zwane dalej Doradcami).

* Wynagrodzenie z tytułu świadczonych przez Spółkę usług byłoby wypłacane Spółce bezpośrednio przez Agenta.

Wykonywane przez Zainteresowanego usługi w ramach Umowy o współpracę obejmowałyby w szczególności:

W zamian za świadczenie wskazanych usług, Spółka otrzymywałaby od Agenta II comiesięczne wynagrodzenie. Wynagrodzenie to byłoby kalkulowane: w odniesieniu do usług związanych z umowami ubezpieczenia indywidualnego - jako określony procent składki zainkasowanej przez Zakład Ubezpieczeń z tytułu umów ubezpieczenia oraz w odniesieniu do usług związanych z umowami ubezpieczenia grupowego - jako określony procent składki zainkasowanej przez Zakład Ubezpieczeń z tytułu objęcia kolejnych ubezpieczonych ochroną ubezpieczeniową.

Biorąc pod uwagę opis sprawy stwierdzić należy, iż Zainteresowany nie będzie wykonywał czynności ubezpieczeniowych. Czynność ubezpieczeniowa, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia, do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Tak rozumiana "czynność ubezpieczeniowa", w każdym wypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia od podatku a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. Natomiast z opisu sprawy wynika, iż między Wnioskodawcą oraz ubezpieczonymi nie istnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia.

Zainteresowany nie będzie występował w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta.

Spółka nie będzie świadczyć również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka.

W konsekwencji, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę będące przedmiotem wniosku, nie będą stanowić usług ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy wynika, iż prawodawca zwolnił od podatku również usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Czynności wykonywane przez pośrednika ubezpieczeniowego dotyczą czynności wykonywanych w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń (agencyjne) oraz czynności wykonywanych w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej (brokerskie).

Jak wskazał Zainteresowany, zawarł on umowę z agentem ubezpieczeniowym, w ramach której będzie wykonywać następujące czynności: pozyskiwanie klientów Zakładów Ubezpieczeniowych poprzez informowanie o dostępnych pakietach ubezpieczenia, wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia poprzez przedstawienie klientom szczegółowych warunków oferty ubezpieczenia, zbieranie informacji o przedmiocie ubezpieczenia, pomoc w wypełnianiu formularzy ubezpieczenia i przekazywanie ich Agentowi, wykonywanie czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia poprzez kompletowanie gotowych dokumentów ubezpieczenia - polisy oraz wydawanie ich klientom, podejmowanie czynności nakierowanych na objęcie klienta (leasingobiorcy) ochroną ubezpieczeniową w tym: kompletowane gotowych dokumentów niezbędnych do przystąpienia przez klienta (leasingobiorcy) do umowy ubezpieczenia grupowego i dokonywanie ich weryfikacji oraz ich przekazywanie do Agenta II, informowanie klientów o zasadach postępowania w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, inne czynności wynikające z natury danego produktu ubezpieczeniowego oraz uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia poprzez kalkulowanie i informowanie klientów o wysokości należnej składki ubezpieczeniowej, informowanie klientów o zakresie oraz przebiegu ubezpieczenia, udostępnianie stosownych dokumentów niezbędnych do wykonywania obowiązków związanych z obsługą ubezpieczeniową, pomoc przy likwidacji szkód.

A zatem biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, iż świadczenia wykonywane przez Spółkę na rzecz agenta ubezpieczeniowego (Agenta II) nie będą stanowić pośrednictwa ubezpieczeniowego, lecz po prostu wykonanie niektórych czynności tej firmy zleconych innej osobie. Usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą w rezultacie rozumiane jako forma współpracy polegająca na wspieraniu agenta ubezpieczeniowego (Agenta II) za wynagrodzeniem w wykonywaniu należącej do niego działalności, bez wchodzenia w stosunki umowne z ubezpieczonymi.

W związku z tym, czynności wykonywane na rzecz agenta ubezpieczeniowego (Agenta II) będące przedmiotem wniosku, nie będą stanowić również usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

Czynności wykonywanych przez Zainteresowanego w ramach umowy zawartej z agentem ubezpieczeniowym nie można także uznać za usługę stanowiącą element usługi ubezpieczeniowej lub reasekuracyjnej, bądź też usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, która sama stanowi odrębną całość i jest właściwa oraz niezbędna do świadczenia tych usług. Bowiem charakter tych czynności wskazuje, iż są one co prawda związane z działalnością gospodarczą agenta, jednakże nie można ich uznać za usługę stanowiącą element usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, niezbędną do jej świadczenia. Zatem czynności te nie korzystają ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 13 ustawy.

Problem tzw. usług "back office" był przedmiotem wyroku Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 3 marca 2005 r. w sprawie Staatssecretaris van Financiën przeciwko Arthur Andersen Co. Accountants c.s. (C-472/03). W wyroku tym TSUE stwierdził, iż Artykuł 13 część B lit. a) Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że czynności "back office", polegające na wykonywaniu za wynagrodzeniem usług na rzecz zakładu ubezpieczeniowego, nie stanowią usług pokrewnych czynnościom ubezpieczeniowym dokonywanym przez brokera bądź pośrednika ubezpieczeniowego w rozumieniu tego przepisu. Usługi świadczone przez ACMC na rzecz UL (zakładu ubezpieczeniowego przyp. Tut. Organu) muszą być w rezultacie rozumiane jako forma współpracy polegająca na wspieraniu UL za wynagrodzeniem w wykonywaniu należącej do niej działalności, bez wchodzenia w stosunki umowne z ubezpieczonymi.

Reasumując, przedmiotowe czynności wykonywane przez Spółkę na podstawie zawartej umowy z agentem ubezpieczeniowym (Agent II) i dotyczące oferowanych przez Zakład Ubezpieczeń usług ubezpieczenia indywidualnego, nie będą korzystały ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 37 i ust. 13 ustawy.

A zatem, stawką właściwą dla opodatkowania przedmiotowych czynności wykonywanych na rzecz Agenta ubezpieczeniowego (Agenta II) będzie podstawowa stawka podatku, od dnia 1 stycznia 2011 r. w wysokości 23%.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W kwestii dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług ubezpieczenia grupowego - w dniu 10 października 2011 r. wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie Nr ILPP2/443-1061/11-3/SJ.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.