ILPP1/4512-1-861/15-3/NS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, reprezentowanej przez pełnomocnika doradcę podatkowego, przedstawione we wniosku z dnia 1 grudnia 2015 r. (data wpływu 1 grudnia 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 7 grudnia 2015 r. (data wpływu 9 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług dla świadczonych usług polegających na prowadzeniu rachunkowości funduszy inwestycyjnych - jest prawidłowe.

W dniu 1 grudnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług dla świadczonych usług polegających na prowadzeniu rachunkowości funduszy inwestycyjnych. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 7 grudnia 2015 r. (data wpływu 9 grudnia 2015 r.) o pełnomocnictwo, dowód wpłaty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz dowód uiszczenia opłaty za wydanie interpretacji.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca (zwany dalej również "Spółką") jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która prowadząc działalność gospodarczą specjalizuje się w badaniu sprawozdań finansowych oraz usługach księgowych. Na podstawie umów zlecenia Spółka będzie świadczyć usługi w zakresie prowadzenia rachunkowości funduszy inwestycyjnych zamkniętych, utworzonych i działających na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 15, z późn. zm., zwanej dalej "ustawą o funduszach"). Spółka będzie świadczyć na rzecz funduszy inwestycyjnych zamkniętych (dalej "Fundusze" lub "Fundusz") obsługę rachunkowości Funduszu w zakresie wymaganym przez obowiązujące przepisy prawa: w szczególności Spółka będzie świadczyła wszystkie lub niektóre z następujących usług:

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy opisane w zdarzeniu przyszłym usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczone przez niego usługi na rzecz Funduszy wskazane w zdarzeniu przyszłym będą podlegały zwolnieniu od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT, jako usługi zarządzania funduszami w rozumieniu przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

W stanie prawnym obowiązującym przed 1 kwietnia 2013 r. w art. 43 ust. 8 Ustawy o VAT był umieszczony katalog czynności, które należało utożsamiać z usługą zarządzania. Katalog ten miał charakter zamknięty i nie zawierał usług rachunkowości świadczonych na rzecz Funduszy. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym po uchyleniu art. 43 ust. 8 Ustawy o VAT, czyli usunięciu definicji zarządzania funduszami inwestycyjnymi z Ustawy o VAT należy rozumieć, że wszystkie usługi związane bezpośrednio z działaniami specyficznymi dla funduszy, takie jak usługi związane z rachunkowością (w tym wymienione w opisanym zdarzeniu przyszłym) będą korzystały ze zwolnienia od VAT. Celem uchylenia art. 43 ust. 8 Ustawy o VAT jest dostosowanie przepisów tejże ustawy do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). m.in. w wyroku z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04, Abbey National plc i Inscape Investment Fund przeciwko Comnmissioners of Customs Excise sąd orzekł, że pojęcie "zarządzanie" funduszami powierniczymi jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie; nie są one uprawnione do definiowania w prawie krajowym pojęcia "zarządzanie funduszami inwestycyjnymi".

Obecnie analiza przepisów art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT prowadzi do celu zgodnego z celem wyrażonym w art. 135 (l) (g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. (dalej: "Dyrektywa 112"). Dyrektywa 112 nie definiuje pojęcia "zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi". W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (dalej: "Dyrektywa UCITS") (Dz. U.UE. L 2009.302.32).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy UCITS, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS - czyli w polskim systemie prawnym: funduszami inwestycyjnymi) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

TSUE w powołanym powyżej orzeczeniu wskazał, że "pojęcie "zarządzania funduszami powierniczymi" (...) obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli - gdy oceniać je globalnie - tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami".

Podsumowując powyższe należy uznać, że: 1) państwa członkowskie nie mogą samodzielnie tworzyć definicji zarządzania funduszami na potrzeby omawianego zwolnienia od VAT, 2) wypracowana przez TSUE definicja zarządzania przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe oparta na Dyrektywie UCITS zawiera w sobie oprócz usług typowego zarządzania aktywami również czynności administracyjne wymienione w załączniku II tej dyrektywy, w tym usługi w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy. Jednocześnie analiza przepisów Dyrektywy 112 i orzecznictwa TSUE wskazuje, że zlecenie takich usług przez instytucję finansową podmiotom trzecim nie może powodować, że stają się one opodatkowane VAT. Świadczone przez Spółkę usługi prowadzenia rachunkowości Funduszy tworzą odrębną całość, opisaną szczegółowo w umowach zawieranych z Funduszami, za które Fundusze wypłacają wynagrodzenie i stanowią niezbędną dla funkcjonowania Funduszu obsługę rachunkowo-księgową. Z punktu widzenia interesów i bezpieczeństwa inwestorów (uczestników Funduszy) kluczowe jest prowadzenie przez Fundusz rzetelnej i zgodnej z przepisami rachunkowości. Tym samym usługi w zakresie prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone na rzecz Funduszy przez Spółkę, powinny korzystać ze zwolnienia od podatku VAT, na mocy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje również oparcie w interpretacjach indywidualnych Ministra Finansów, przykładowo:

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary - na mocy art. 2 pkt 6 ustawy - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się - w świetle art. 8 ust. 1 ustawy - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że w oparciu o art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Przy czym zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

Jak słusznie zauważył Wnioskodawca do dnia 31 marca 2013 r. obowiązywał przepis art. 43 ust. 8 ustawy (uchylony mocą art. 1 pkt 34 lit. d ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług - Dz. U. z 2013 r. poz. 35), w myśl którego przez zarządzanie należało rozumieć:

Uchylenie ww. przepisu podyktowane było potrzebą dostosowania przepisów krajowych do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L Nr 347, str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE, państwa członkowskie zwalniają transakcje, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Analizując przedstawione powyżej regulacje dotyczące zwolnień zauważyć należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy pojęcie "usługi zarządzania funduszami" odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE - "transakcje, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie".

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy powinny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku C-169/04 z dnia 4 maja 2006 r. (Abbey National plc i Inscape Investment Fund przeciwko Commissioners of Customs Excise) dokonał interpretacji pojęcia "zarządzanie funduszami powierniczymi", o których mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz. Urz. WE L Nr 145, z późn. zm.). W uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli - gdy oceniać je globalnie - tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Dalej Trybunał zaznaczył, że: "odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług". Dalej w uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie. Analizowany w ww. wyroku art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi określonymi przez państwa członkowskie i znalazł powtórzenie w obowiązującej obecnie Dyrektywie 2006/112/WE w art. 135 (1) (g).

Dyrektywa 2006/112/WE nie definiuje pojęcia "zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi". W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz. U.UE.L 2009.302.32), zwanej dalej Dyrektywą 2009/65/WE.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

Z powołanego orzecznictwa TSUE wynika więc, że:

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Wnioskodawca - będący spółką z ograniczoną odpowiedzialnością - prowadząc działalność gospodarczą specjalizuje się w badaniu sprawozdań finansowych oraz usługach księgowych. Na podstawie umów zlecenia Spółka będzie świadczyć usługi w zakresie prowadzenia rachunkowości funduszy inwestycyjnych zamkniętych, utworzonych i działających na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych. Spółka będzie świadczyć na rzecz funduszy inwestycyjnych zamkniętych obsługę rachunkowości Funduszu w zakresie wymaganym przez obowiązujące przepisy prawa: w szczególności Spółka będzie świadczyła wszystkie lub niektóre z następujących usług:

Wątpliwości Wnioskodawcy w analizowanej sprawie dotyczą wskazania, czy usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy.

Należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy znajdzie zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy usługi zarządzania dotyczą portfeli inwestycyjnych, lub ich części, funduszy inwestycyjnych, o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych z dnia 27 maja 2004 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 157, z późn. zm.), fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Fundusz inwestycyjny dokonuje wyceny aktywów funduszu, ustalenia wartości aktywów netto oraz wartości aktywów netto przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny (art. 8 ust. 1 ww. ustawy).

W myśl art. 46 ust. 3 cyt. ustawy, w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, o ile podmiot ten lub osoby kierujące jego działalnością posiadają doświadczenie w tym zakresie.

Z powyższych przepisów wynika, że towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią podmiotom działającym bez odpowiedniego zezwolenia, ale które jednocześnie dają gwarancję pełnego profesjonalizmu i bezpieczeństwa w zarządzaniu powierzonymi portfelami.

W odniesieniu do powołanych przepisów prawa w kontekście przedstawionego opisu sprawy uznać należy, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę noszą znamiona usług w zakresie zarządzania funduszami, dotyczą bowiem istotnych czynności związanych z administrowaniem oraz rachunkowością funduszu. Ponadto usługi te tworzą odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tym funduszem.

Jak wskazano powyżej z powołanego orzeczenia w sprawie C-169/04 wynika, że zarządzanie funduszami powierniczymi obejmuje usługę w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy, świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i wypełniają funkcje specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami.

Z uwagi na powyższe przepisy oraz powołane orzecznictwo wspólnotowe uznać należy, że świadczone usługi, o których mowa we wniosku, noszą znamiona usług w zakresie zarządzania funduszami, dotyczą istotnych czynności związanych z administrowaniem, sprawozdawczością i rachunkowością tych funduszy. Ponadto usługi te tworzą odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Zatem w świetle wniosków płynących z przytoczonego wyżej orzeczenia TSUE w sprawie C-169/04 niewątpliwie mieszczą się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, a zatem objęte są na mocy tego przepisu zwolnieniem od podatku.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawione okoliczności analizowanej sprawy należy stwierdzić, że opisane usługi świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy polegające na prowadzeniu rachunkowości funduszy inwestycyjnych korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.