ILPP1/443-907/11-4/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, z dnia 20 czerwca 2011 r. (data wpływu 27 czerwca 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 7 września 2011 r. (data wpływu 12 września 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług pomocniczych związanych z likwidacją szkód wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych oraz usług lustracji pojazdu przed jego ubezpieczeniem wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli lub podmiotów upoważnionych przez tych ubezpieczycieli na podstawie umów substytucyjnych - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 czerwca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług pomocniczych związanych z likwidacją szkód wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych oraz usług lustracji pojazdu przed jego ubezpieczeniem wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli lub podmiotów upoważnionych przez tych ubezpieczycieli na podstawie umów substytucyjnych. Przedmiotowy wniosek uzupełniono dnia 12 września 2011 r. o oświadczenie o odpowiedzialności karnej oraz stosowną opłatę.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca świadczy usługi o charakterze rzeczoznawczym i eksperckim różnym podmiotom gospodarczym i jest prowadzony przez osobę fizyczną. Działalność gospodarcza rozliczana jest na zasadach ogólnych (książka przychodów i wydatków). Firma jest płatnikiem podatku VAT i nie posiada żadnych zaległości finansowych w zakresie rozliczania się z należności podatkowych. Część usług wykonywana jest w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli (firm prowadzących działalność ubezpieczeniową zgodnie z zapisami ustaw o ubezpieczeniach z dnia 22 marca 2003 r.), na podstawie podpisanych bezpośrednio z tymi ubezpieczycielami umów o współpracę. Usługi te wykonywane są również za pośrednictwem podmiotów gospodarczych, które z ubezpieczycielami mają podpisane umowy substytucyjne związane z prowadzonymi przez te podmioty usługami pomocniczymi na rzecz tych ubezpieczycieli w zakresie pełnej likwidacji szkód majątkowych.

W zakresie realizacji umów z ubezpieczycielami i upoważnionymi przez nich podmiotami gospodarczymi "B" wykonuje nw. czynności:

* inspekcje weryfikujące stan pojazdu/miejsca ubezpieczenia mającego być przedmiotem ubezpieczenia w ramach umów ubezpieczenia zawieranych przez ubezpieczycieli,

* badanie zgodności danych podanych we wniosku ubezpieczeniowym przekazanym przez ubezpieczającego przed zawarciem umowy ubezpieczenia,

* przyjęcie druku zgłoszenia szkody i jego wstępna weryfikacja pod kątem zgodności zapisów w nim ze stanem faktycznym,

* lustracje miejsca zdarzenia ubezpieczeniowego, których celem jest ustalenie okoliczności i skutków zdarzenia ubezpieczeniowego istotnego z punktu widzenia umowy ubezpieczenia,

* identyfikację pojazdu,

* stwierdzenie ewentualnych uszkodzeń pojazdu i ich opisanie (zidentyfikowanie),

* wstępną kalkulację kosztów naprawy,

* wyliczenie wartości pojazdu przed i po szkodzie,

* weryfikację stanu zabezpieczeń przeciw kradzieżowych pojazdu,

* sporządzenie dokumentacji fotograficznej pojazdu i uszkodzonych elementów,

* sporządzenie kopii fotograficznej prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego pojazdu oraz kluczyków, a także poprzedniej polisy ubezpieczeniowej lub zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia,

* weryfikację (wstępna analiza okoliczności zdarzenia), czy nie zachodzi przypadek próby oszustwa ubezpieczeniowego (chodzi o okoliczności, które mogły być zatajone przez ubezpieczającego, tj. nie zostały podane we wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia lub w innych oświadczeniach składanych przez ubezpieczającego),

* inne - które niezbędne są ubezpieczycielowi - zleceniodawcy do świadczenia usług ubezpieczeniowych w rozumieniu zapisów ustaw z dnia 22 maja 2003 r.

Z cywilnoprawnego punktu widzenia "B" występuje wobec ubezpieczonych jako wykonujący czynności "za ubezpieczyciela", ale nie przyjmuje odpowiedzialności wobec ubezpieczonych.

Realizacja ww. czynności zleconych przez ubezpieczyciela lub podmiot gospodarczy działający na zlecenie ubezpieczyciela (na podstawie umowy substytucyjnej) jest więc świadczeniem usług na rzecz ubezpieczyciela.

Za wykonane usługi wystawiana jest faktura zawierająca informację o zwolnieniu świadczonej usługi od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy usługi pomocnicze związane z likwidacją (oceną i szacowaniem) szkód wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych, jak i usługi lustracji pojazdu przed jego ubezpieczeniem wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli lub podmiotów upoważnionych przez tych ubezpieczycieli na podstawie umów substytucyjnych, korzystają ze zwolnienia od podatku VAT, tak jak usługi ubezpieczeniowe.

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi polegające na wyżej opisanych czynnościach pomocniczych związanych z czynnościami ubezpieczeniowymi pozwalające wywiązywać się ubezpieczycielowi z obowiązków nałożonych na niego zapisami ustaw ubezpieczeniowych z dnia 22 maja 2003 r. (Dz. U. Nr 124, poz. 1154 z późn. zm. I ustawy tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 z późn. zm.) a wynikające z zawartych umów na świadczenie takich usług w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela, podlegają zwolnieniu podatkowemu w zakresie podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.).

W przypadku usług ubezpieczeniowych z dniem 1 stycznia 2011 r. obowiązuje przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym zwalnia się od podatku "... usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji...".

Jednocześnie przepis art. 43 ust. 13 ww. ustawy stanowi, iż zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej powyżej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej, zgodnie z przepisem cytowanym w akapicie poprzednim. Z tym, że tego ostatniego zwolnienia nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w akapicie poprzednim (art. 43 ust. 14 ww. ustawy). Ponadto (art. 43 ust. 15 ww. ustawy), zwolnienia, o których mowa w akapicie poprzednim, nie mają zastosowania do:

Przy analizie problemu rozważano, czy usługi podane w niniejszym wniosku stanowią usługi ubezpieczeniowe (lub element usług ubezpieczeniowych stanowiący odrębną całość, właściwy oraz niezbędny do świadczenia usług ubezpieczeniowych).

Z dniem 1 stycznia 2011 r. nastąpiła zmiana ustawy o podatku od towarów i usług, polegająca na odejściu od definiowania usług dla potrzeb tego podatku poprzez odniesienia do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Z tym dniem odstępuje się, co do zasady, od identyfikacji usług przy pomocy klasyfikacji statystycznych, na rzecz zasady określania ich zakresu z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów. Od dnia 1 stycznia 2011 r. przy określaniu zakresu świadczonych usług klasyfikacje statystyczne stosowane są jedynie wówczas, gdy przepisy ustawy o podatku od towarów i usług powołują symbole statystyczne. Zatem w przedmiotowej sprawie - ponieważ w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 37 ww. ustawy nie powołano symbolu statystycznego dla rozstrzygnięcia, jak należy zakwalifikować usługi będące przedmiotem zapytania, konieczne jest odwołanie się do innych niż PKWiU źródeł, ponieważ ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera definicji usług ubezpieczeniowych.

Opierając się na zapisach ustaw ubezpieczeniowych z dnia 22 maja 2003 r. (z późniejszymi zmianami) - art. 3 ust. 3-6 ww. ustawy, czynnością ubezpieczeniową jest: "... wykonywanie innych czynności określonych w przepisach innych ustaw... ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych... ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych... ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia... czynności zapobiegania powstawaniu albo zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego...".

Z zapisów ww. ustawy wynika również, że:

"...6. Zakład ubezpieczeń może zlecać wykonanie czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 1-6 oraz ust. 5, innym podmiotom. Czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 1-6 oraz ust. 5, wykonywane przez te podmioty są traktowane jak czynności ubezpieczeniowe, w zakresie, w jakim są wykonywane w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń.

Czynności wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela przez "B" stanowią więc na podstawie ww. zapisów ustawy ubezpieczeniowej bezspornie element usługi ubezpieczeniowej świadczonej przez zakład ubezpieczeń, przy czym element ten sam stanowi odrębną całość i jest niezbędny i właściwy do świadczenia usługi ubezpieczeniowej. Zakład ubezpieczeń nie może bowiem ustalić, czy zaszło zdarzenie ubezpieczeniowe oraz ustalić wysokość szkody (art. 3 ust. 5 pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej) i dokonać wypłacenia odszkodowania (art. 3 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy) bez np. wcześniejszego przyjęcia zgłoszenia o szkodzie i prawidłowego przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.

W takim przypadku usługi inspekcji (oględziny pojazdu przed jego ubezpieczeniem) wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela, mieszczą się w czynnościach ubezpieczeniowych wymienionych w art. 3 ust. 4 pkt 1 i ust. 5 pkt 3 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, czyli w czynnościach oceny ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych oraz ustalania wartości ubezpieczenia.

Należy stwierdzić, że usługi te stanowią element usługi ubezpieczeniowej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi ubezpieczeniowej polegającej na zawarciu i wykonaniu umowy ubezpieczenia (art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej). Usługi te w sposób oczywisty stanowią element usługi ubezpieczeniowej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi ubezpieczeniowej polegającej na ustalaniu przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych oraz polegającej na składaniu oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania (art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej) i wypłacaniu odszkodowań (art. 3 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy), ponieważ bez czynności lustracji wymienione powyżej czynności ubezpieczeniowe nie mogą być wykonane.

Usługi mające związek z likwidacją szkody a wynikające z zawartej z ubezpieczycielem umowy mieszczą się w czynnościach ubezpieczeniowych wymienionych w art. 3 ust. 5 pkt 1 i pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, czyli w czynnościach ustalania przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych oraz ustalania wysokości szkód oraz rozmiarów odszkodowań.

Nawet jednak gdyby zakwestionować powyższe stanowisko, należy stwierdzić, że usługi te stanowią element usługi ubezpieczeniowej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi ubezpieczeniowej polegającej na ustalaniu przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych, ustalania wysokości szkód oraz rozmiarów odszkodowań, jak również polegającej na składaniu oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania (art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej) i wypłacaniu odszkodowań (art. 3 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy), ponieważ bez czynności lustracji wymienione powyżej czynności ubezpieczeniowe nie mogą być wykonane.

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej precyzuje zasady wykonywania czynności ubezpieczeniowych, dokonując ich podziału na tzw. czynności sensu stricto oraz sensu largo. Do pierwszego rodzaju można zaliczyć takie czynności, które mogą być wykonywane wyłącznie przez zakłady ubezpieczeń lub na ich zlecenie, lecz w imieniu i na rachunek zakładu ubezpieczeń (czynności sensu stricto) oraz czynności, które mogą być wykonywane nie tylko przez zakłady ubezpieczeń, lecz także przez inne podmioty nieposiadające statusu zakładu ubezpieczeń (tj. nieposiadające stosownego zezwolenia) i dopiero ich wykonywanie przez ubezpieczycieli nadaje im walor czynności ubezpieczeniowych (czynności ubezpieczeniowe sensu largo).

Zatem usługi inspekcji - lustracji i likwidacji szkody, wykonywane na podstawie zawartej z ubezpieczycielem (lub upoważnionym przez tego ubezpieczyciela podmiotem gospodarczym posiadającym umowę substytucyjną) umowy w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń traktowane są jako usługi ubezpieczeniowe (na podstawie art. 3 ust. 6 ustawy o działalności ubezpieczeniowej) i podlegają zwolnieniu podatkowemu z mocy art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Od dnia 1 stycznia 2011 r. podstawowa stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 23%, z wyłączeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednakże zarówno w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi bądź zwolnienie od podatku. Z dniem 1 stycznia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 226, poz. 1476). Przepisy nowelizacji uchylają załącznik nr 4 do ustawy, zawierający wykaz usług zwolnionych od podatku, który w pozycji 3 wymieniał jako zwolnione usługi pośrednictwa finansowego (ex 65-67) i przenoszą uregulowania dotyczących tej tematyki do treści ustawy. Zasadnicze znaczenie ma w tym przypadku dodanie do art. 43 ustawy punktu 37 oraz ust. 13, 14 i 15, regulujących zwolnienia od podatku usług ubezpieczeniowych.

Zasadniczym powodem odejścia od stosowania klasyfikacji statystycznych przy określaniu zakresu zwolnień od podatku było zapewnienie pełniejszej implementacji przepisów unijnych, w szczególności Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 znowelizowanej ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji (zwolnienie ma charakter przedmiotowy, a zatem niezależny od podmiotu świadczącego określoną usługę).

Zgodnie z art. 43 ust. 13, 14 i 15 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41. Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41. Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług ubezpieczeniowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku ubezpieczeniowego. Powyższe zwolnienie dla usług ubezpieczeniowych zostało oparte na obiektywnych kryteriach, nie zaś uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

Podkreślić należy, że z treści umów zawartych z ubezpieczycielami wynika, że usługi inspekcji, lustracji i likwidacji szkód stanowią świadczenie "B" na rzecz zakładu ubezpieczeń a liczne dostępne np. w internecie i sygnowane przez Biura Krajowej Informacji Podatkowej interpretacje są często sprzeczne ze sobą chociaż w zasadzie dotyczą tego samego zakresu usług pomocniczych - rzeczoznawczych świadczonych na rzecz ubezpieczycieli.

W podobnej sprawie (podobnym zakresie świadczonych usług) wydane zostały indywidualne interpretacje (sygnatura IPPP1/443-1284/10-2/AW z dnia 17 marca 2011 r. i IPPP1/443-23/11- 4/AW z dnia 12 kwietnia 2011 r. sporządzone przez Izbę Skarbową w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10), której wnioski są zbieżne z prezentowanym stanowiskiem.

Pojawiające się ostatnio interpretacje sprowadzające się faktycznie do analizy pojęcia "usług pomocniczych" opierają się na aktach prawnych, które wydane zostały przed datą sporządzenia przywołanej wyżej interpretacji indywidualnej. W tych interpretacjach nie przywołuje się ani jednego aktu prawnego (polskiego czy unijnego), który w sposób kategoryczny wskazywałby na fakt, że usługi świadczone przez B nie są usługami pomocniczymi wykonywanymi w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli i w tym stanie rzeczy nie są usługami ubezpieczeniowymi. Takie interpretacje w sposób oczywisty naruszają konstytucyjne prawo zaufania obywatela do państwa i ciągłości prawa w tym państwie, a tym samym nie mogą być źródłem prawa czy obowiązków obywateli.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Stosownie do art. 5a ustawy, obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r., towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Artykuł 5a został dodany do ustawy o podatku od towarów i usług na podstawie art. 1 pkt 2 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2011 r. ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 226, poz. 1476).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, w myśl art. 146a ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f:

Podkreślić także należy, iż zarówno w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Z dniem 1 stycznia 2011 r. weszła w życie powołana wyżej ustawa z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Przepisy nowelizacji uchylają załącznik nr 4 do ustawy, zawierający wykaz usług zwolnionych od podatku i przenoszą uregulowania dotyczące tej tematyki do treści ustawy. Zasadnicze znaczenie ma w tym przypadku dodanie do art. 43 ust. 1 ustawy punktu 37, regulującego zwolnienia od podatku usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych, usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych a także usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.

Ponadto, przy określaniu zakresu zwolnień, które dotychczas były ujęte w załączniku nr 4 do ustawy, odstąpiono od ich identyfikacji przy pomocy klasyfikacji statystycznych określając ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Zasadniczym powodem odejścia od stosowania klasyfikacji statystycznych przy określaniu zakresu zwolnień od podatku było zapewnienie pełniejszej implementacji przepisów unijnych, w szczególności Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1 z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą.

Według art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Ponadto, zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

W świetle art. 43 ust. 14 ustawy, przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Z kolei stosownie do art. 43 ust. 15 cyt. ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

Zatem, w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Wskazane wyżej zwolnienie od podatku od towarów i usług określone w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy jest zgodne z art. 135 ust. 1 lit a Dyrektywy 2006/112/WE, w myśl którego zwolnieniu od podatku przez państwa członkowskie podlegają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT.

Jest ustalonym prawem precedensowym, że zwolnienia te stanowią niezależne pojęcia prawa wspólnotowego, którego celem jest uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych Państwach Członkowskich.

W związku z powyższym, tut. Organ wydając interpretację w stanie prawnym od dnia 1 stycznia 2011 r. określa ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych.

Natomiast, "czynność ubezpieczeniowa", w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Czynność ubezpieczeniowa, w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe TSUE w sprawie C-8/01 orzekł jednak, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skania C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie "transakcje ubezpieczeniowe" nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia Trybunał podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B (a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym. W ww. orzeczeniu rozstrzygnięto, że wyceny szkód pojazdów silnikowych dokonane przez stowarzyszenie w imieniu swoich członków, będących firmami ubezpieczeniowymi nie są transakcjami ubezpieczeniowymi ani usługami pokrewnymi transakcjom ubezpieczeniowym, które świadczą maklerzy lub przedstawiciele ubezpieczeniowi, w znaczeniu tego postanowienia.

Natomiast zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy dana osoba jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez nią czynności wewnętrznych. W sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financien TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca świadczy usługi o charakterze rzeczoznawczym i eksperckim różnym podmiotom gospodarczym. Część usług wykonywana jest w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli (firm prowadzących działalność ubezpieczeniową zgodnie z zapisami ustaw o ubezpieczeniach z dnia 22 marca 2003 r.) na podstawie podpisanych bezpośrednio z tymi ubezpieczycielami umów o współpracę. Usługi te wykonywane są również za pośrednictwem podmiotów gospodarczych, które z ubezpieczycielami mają podpisane umowy substytucyjne związane z prowadzonymi przez te podmioty usługami pomocniczymi na rzecz tych ubezpieczycieli w zakresie pełnej likwidacji szkód majątkowych.

W zakresie realizacji umów z ubezpieczycielami i upoważnionymi przez nich podmiotami gospodarczymi Wnioskodawca wykonuje czynności: inspekcje weryfikujące stan pojazdu/miejsca ubezpieczenia mającego być przedmiotem ubezpieczenia w ramach umów ubezpieczenia zawieranych przez ubezpieczycieli, badanie zgodności danych podanych we wniosku ubezpieczeniowym przekazanym przez ubezpieczającego przed zawarciem umowy ubezpieczenia, przyjęcie druku zgłoszenia szkody i jego wstępna weryfikacja pod kątem zgodności zapisów w nim ze stanem faktycznym, lustracje miejsca zdarzenia ubezpieczeniowego, których celem jest ustalenie okoliczności i skutków zdarzenia ubezpieczeniowego istotnego z punktu widzenia umowy ubezpieczenia, identyfikację pojazdu, stwierdzenie ewentualnych uszkodzeń pojazdu i ich opisanie (zidentyfikowanie), wstępna kalkulacja kosztów naprawy, wyliczenie wartości pojazdu przed i po szkodzie, weryfikację stanu zabezpieczeń przeciw kradzieżowych pojazdu, sporządzenie dokumentacji fotograficznej pojazdu i uszkodzonych elementów, sporządzenie kopii fotograficznej prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego pojazdu oraz kluczyków, a także poprzedniej polisy ubezpieczeniowej lub zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia, weryfikację (wstępna analiza okoliczności zdarzenia), czy nie zachodzi przypadek próby oszustwa ubezpieczeniowego (chodzi o okoliczności, które mogły być zatajone przez ubezpieczającego, tj. nie zostały podane we wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia lub w innych oświadczeniach składanych przez ubezpieczającego), inne - które niezbędne są ubezpieczycielowi - zleceniodawcy do świadczenia usług ubezpieczeniowych w rozumieniu zapisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. Wnioskodawca nie przyjmuje odpowiedzialności wobec ubezpieczonych. Z treści wniosku wynika zatem, iż Zainteresowany wykonuje w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli lub podmiotów upoważnionych przez tych ubezpieczycieli na podstawie umów substytucyjnych, usługi pomocnicze związane z likwidacją szkody jak również lustrację pojazdu przed jego ubezpieczeniem.

Biorąc pod uwagę opis sprawy stwierdzić należy, iż Wnioskodawca nie wykonuje czynności ubezpieczeniowych. Czynność ubezpieczeniowa, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Zainteresowany nie występuje w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta.

Zauważyć należy, iż "czynność ubezpieczeniowa", w każdym wypadku związana będzie z istnieniem stosunku umownego między ubezpieczycielem, który na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług może korzystać ze zwolnienia z tego podatku, a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. Natomiast z opisu sprawy wynika, iż między Wnioskodawcą a zleceniodawcami nie istnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia. Jak wskazał Wnioskodawca nie przyjmuje odpowiedzialności wobec ubezpieczonych. Realizacja ww. czynności przez ubezpieczyciela lub podmiot gospodarczy działający na zlecenie ubezpieczyciela jest świadczeniem usług na rzecz ubezpieczyciela.

Mając na uwadze powołane przepisy prawne należy wskazać, iż wykonywane przez Wnioskodawcę czynności nie stanowią usług w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, a są czynnościami technicznymi. Powyższe czynności nie są bezpośrednio związane z zawartymi umowami ubezpieczenia, a ich niewykonanie przez Wnioskodawcę, ale przez inny podmiot w żaden sposób nie wpłynęłoby na treść i jakość umowy ubezpieczenia.

Wnioskodawca nie świadczy również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka.

W konsekwencji, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę będące przedmiotem wniosku, nie stanowią usług ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy wynika, iż prawodawca zwolnił od podatku również usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Przy czym czynności wykonywane przez pośrednika ubezpieczeniowego dotyczą czynności wykonywanych w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń (agencyjne) oraz czynności wykonywanych w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej (brokerskie).

Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego. Usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego to usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma zatem na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności, które umożliwiłyby zawarcie przez obie strony umowy, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu.

Z okoliczności stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, iż Wnioskodawca w przedmiotowej sprawie nie jest podmiotem wykonującym czynności w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń (agentem), a jedynie podmiotem wykonującym czynności techniczne na rzecz ubezpieczyciela bądź innego podmiotu.

Biorąc pod uwagę powyższe, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę będące przedmiotem wniosku, nie stanowią również usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Świadczone przez Wnioskodawcę usługi nie są również usługami wskazanymi w art. 43 ust. 13 ustawy, gdyż nie stanowią one elementu usługi wskazanej w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej.

Czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę w ramach umów zawartych z ubezpieczycielami lub innymi podmiotami nie można uznać za usługę stanowiącą element usługi ubezpieczeniowej lub reasekuracyjnej bądź też usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, która sama stanowi odrębną całość i jest właściwa oraz niezbędna do świadczenia tych usług.

Usługi wykonywane przez Wnioskodawcę zdaniem tut. Organu stanowią odrębną całość, są niezbędne do wykonania usługi ubezpieczeniowej przez zakład ubezpieczeń. Jednakże przepis ust. 13 art. 43 ustawy dotyczący zwolnienia wyraźnie wskazuje, że usługi te muszą być również właściwe do wykonania usługi podstawowej, tj. usługi ubezpieczeniowej, co znaczy zatem, że usługa musi być właściwa. Aby uznać usługę za właściwą musi ona z ogólnego punktu widzenia stanowić osobną całość, w rezultacie obejmując funkcje charakterystyczne dla usługi zwolnionej. Tym samym w przedmiotowej sprawie usług wykonywanych przez Wnioskodawcę na rzecz ubezpieczyciela lub innego podmiotu nie można uznać za usługi właściwe, gdyż owszem stanowią one osobną całość obok usługi ubezpieczeniowej, jednakże nie obejmują one funkcji charakterystycznych dla usługi ubezpieczeniowej zwolnionej od podatku VAT, świadczonej przez zakład ubezpieczeniowy, który dostarcza swoim klientom ochrony ubezpieczeniowej w ramach polisy ubezpieczeniowej.

Problem usług pokrewnych do usług ubezpieczeniowych był przedmiotem powołanego wyżej wyroku TSUE z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie C-8/01 Assurandor-Societetet, działającym w imieniu Taksatorringen przeciwko Skatteministeriet, w którym rozstrzygnięto, że wyceny szkód pojazdów silnikowych dokonane przez stowarzyszenie w imieniu swoich członków będących firmami ubezpieczeniowymi nie są ani transakcjami ubezpieczeniowymi, ani usługami pokrewnymi transakcjom ubezpieczeniowym, które świadczą maklerzy lub przedstawiciele ubezpieczeniowi w znaczeniu tego postanowienia.

Zatem stwierdzić należy, iż usługi świadczone przez Wnioskodawcę nie są usługami właściwymi dla usług ubezpieczeniowych świadczonych przez firmy ubezpieczeniowe.

Reasumując, usługi pomocnicze związane z likwidacją (oceną i szacowaniem) szkód wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych, jak i usługi lustracji pojazdu przed jego ubezpieczeniem wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli lub podmiotów upoważnionych przez tych ubezpieczycieli na podstawie umów substytucyjnych, nie korzystają ze zwolnienia od podatku VAT tak jak usługi ubezpieczeniowe, lecz są opodatkowane stawką podstawową, która od dnia 1 stycznia 2011 r. wynosi 23%.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.