ILPP1/443-844/10-4/AW - Opodatkowanie podatkiem VAT kwoty przyznanej postanowieniem sądu jako wynagrodzenie za ustanowienie drogi koniecznej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki jawnej przedstawione we wniosku z dnia 26 lipca 2010 r. (data wpływu 2 sierpnia 2010 r.), uzupełnionym pismem z dnia 29 września 2010 r. (data wpływu 7 października 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanej kwoty przyznanej postanowieniem sądu - jest prawidłowe.

W dniu 2 sierpnia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanej kwoty przyznanej postanowieniem sądu. Przedmiotowy wniosek uzupełniono pismem z dnia 29 września 2010 r. o doprecyzowanie zaistniałego stanu faktycznego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka jawna (dalej Wnioskodawca), na podstawie aktu notarialnego z dnia 10 czerwca 2003 r. zakupiła nieruchomość - użytkowanie wieczyste. Postanowieniem Sądu z dnia 18 sierpnia 2009 r., przyznano na rzecz Wnioskodawcy kwotę 334,77 zł miesięcznie, którą Zainteresowany uznaje jako netto do zafakturowania.

W uzupełnieniu z dnia 29 września 2010 r. Wnioskodawca wskazał, iż przyznana kwota należna postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2009 r. jest wynagrodzeniem za ustanowienie drogi koniecznej.

W ww. postanowieniu Sądu kwota powyższa została określona jako wynagrodzenie dla każdoczesnego użytkownika wieczystego nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy doliczenie podatku od towarów i usług (22%) do kwoty podanej w postanowieniu Sądu z dnia 18 sierpnia 2009 r. jest prawidłowe.

Zdaniem Wnioskodawcy, należy doliczyć 22% podatku VAT do kwoty 334,77 zł.

Sąd nie rozważał czy strony są podatnikami podatku VAT, czy też nie. W opinii Sądu kwota jest tą kwotą, którą Zainteresowany powinien otrzymać za udostępnienie dojazdu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...) - art. 7 ust. 1 ustawy.

Natomiast, przez świadczenie usług rozumie się, na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Z kolei w myśl art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy (...).

Jednocześnie, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 z późn. zm.), ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym.

Co do zasady, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, podstawowa stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Zgodnie z art. 285 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Artykuł 285 § 1 k.c., daje podstawę do wyróżnienia służebności gruntowych czynnych oraz biernych. Służebność czynna polega na tym, że właściciel jednej nieruchomości (tzw. nieruchomości władnącej) jest uprawniony do korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości innego właściciela (tzw. nieruchomości obciążonej). Właściciel nieruchomości obciążonej ma zatem obowiązek znoszenia pewnych działań właściciela nieruchomości władnącej, np. przechodu czy przejazdu, czerpania wody, oparcia budynku o mur sąsiada, itd. Służebność bierna polega na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej jest zobowiązany do niewykonywania określonych uprawnień względem nieruchomości władnącej na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności. Służebności bierne ograniczają właściciela nieruchomości w wykonywaniu uprawnień wynikających z treści prawa własności. Służebność gruntowa może powstać: na podstawie umowy, z mocy orzeczenia sądowego, na podstawie decyzji administracyjnej, w drodze zasiedzenia.

Ustawa wskazuje, że odpłatne świadczenie usług stanowi także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Jest to zatem takie świadczenie, którego istotą jest zaniechanie polegające bądź na nieczynieniu, bądź też na znoszeniu określonej sytuacji.

Chociaż ustawa wyraźnie stanowi o zobowiązaniu się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, należy uznać, że świadczenie tego rodzaju usług polegających na zaniechaniu odbywa się nie tylko w ramach stosunków obligacyjnych, ale również (a nawet przede wszystkim) na płaszczyźnie prawa rzeczowego. Świadczeniem usługi będzie więc również ustanowienie niektórych ograniczonych praw rzeczowych: służebności, użytkowania etc. W potocznym rozumieniu przez ustanowienie tych praw podmiot zobowiązuje się do przestrzegania uszczupleń swojej własności nad rzeczą (tolerowania działań podmiotów, na rzecz których ustanowiona została służebność oraz niepodejmowania działań w zakresie wyłączonym przez ustanowienie służebności).

Świadczenie usług zachodzi nie tylko wówczas, kiedy następuje dobrowolnie. Ma miejsce także wówczas, gdy następuje zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Jeżeli podmiot jest przymuszony (zobowiązany) do dokonania określonej czynności, wówczas uznaje się, że świadczy usługę, o ile można wyodrębnić podmiot, który jest jej beneficjentem.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega tylko takie powstrzymanie się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, które wynika z wyraźnego stosunku zobowiązaniowego, istnieje konkretny podmiot będący bezpośrednim konsumentem tego zobowiązania, a zobowiązanie to jest odpłatne. W przypadku gdy którykolwiek z wymienionych warunków nie zostanie spełniony, przedmiotowe zobowiązanie nie będzie podlegało opodatkowaniu.

Z treści wniosku wynika, iż Sąd postanowieniem przyznał na rzecz Wnioskodawcy-użytkownika wieczystego nieruchomości - kwotę 334,77 zł miesięcznie, która jest wynagrodzeniem za ustanowienie drogi koniecznej.

Analizując opisany stan faktyczny w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa stwierdzić należy, iż ustanowienie drogi koniecznej - służebności gruntowej, stanowi świadczenie usług w rozumieniu cytowanego art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, gdyż ma ono charakter odpłatny jak wskazano we wniosku, a Wnioskodawca otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie oraz istnieje konkretny podmiot, będący konsumentem tego zobowiązania.

Zatem ustanowienie służebności gruntowej, za które pobierane jest wynagrodzenie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych, tj. według stawki podstawowej podatku (22%) określonej w art. 41 ust. 1 ustawy, przy czym Wnioskodawca występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

W konsekwencji Wnioskodawca postępuje prawidłowo naliczając podatek od towarów i usług w wysokości 22% do kwoty należnej z tytułu ustanowienia drogi koniecznej, a zasądzonej postanowieniem Sądu z dnia 18 sierpnia 2009 r.

Ponadto należy stwierdzić, że przepisy prawa podatkowego pozostawiają stronom transakcji rozstrzygnięcie kwestii, czy wynagrodzenie wypłacone w zamian za ustanowienie drogi koniecznej uwzględnia podatek od towarów i usług i stanowi kwotę brutto, czy nie uwzględnia podatku od towarów i usług i stanowi kwotę netto. Strony powinny ewentualnie sięgnąć do odpowiednich przepisów niepodatkowych regulujących tą kwestię lub też do umowy, orzeczenia, postanowienia, decyzji.

Należy jednak wskazać, że jeżeli zgodnie z odpowiednimi przepisami, dotyczącymi przyznania i wypłaty wynagrodzenia oraz jego wysokości, Wnioskodawca za wyświadczoną usługę otrzyma wyłącznie kwotę wynagrodzenia, które będzie jedyną kwotą należną Wnioskodawcy za służebność gruntową, to należy uznać, że jest to kwota należna z tytułu odpłatnego świadczenia usług, czyli kwota obejmująca całość świadczenia należnego od nabywcy, którą dla wyliczenia obrotu (podstawy opodatkowania) należy traktować jako kwotę brutto zawierającą podatek VAT, dla którego wyliczenia należy zastosować metodę "w stu". Metoda "w stu" pozwala na obliczanie podatku należnego, nie w oparciu o kwotę netto, lecz kwotę brutto, czyli cenę w rozumieniu ww. art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach.

Reasumując stwierdzić należy, że ustanowienie służebności gruntowej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako świadczenie usług.

Zatem, jeżeli zgodnie z odpowiednimi przepisami oraz orzeczeniami, postanowieniami lub decyzjami dotyczącymi przyznania i wypłaty kwoty należnej oraz jej wysokości, kwota wynagrodzenia nie jest jedyną kwotą należną Wnioskodawcy za służebność gruntową i z ww. przepisów lub też z orzeczeń, postanowień, decyzji albo z uzgodnień między stronami wynika, że jest to kwota, do której należy doliczyć podatek VAT według właściwej stawki, to kwota ta będzie kwotą netto.

Natomiast w przypadku gdy otrzymana kwota, jest jedynym wynagrodzeniem należnym Wnioskodawcy z tytułu ustanowienia drogi koniecznej, to stanowi - w myśl art. 29 ust. 1 ustawy - kwotę należną zawierającą podatek od towarów i usług. Podstawą opodatkowania w takiej sytuacji jest zatem kwota wynagrodzenia pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Wskazać bowiem należy, iż poza wyjątkami określonymi w ustawie (np. w art. 32) przepisy prawa podatkowego pozostawiają stronom transakcji rozstrzygnięcie kwestii wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług. Zatem, tut. Organ nie jest kompetentny do kwestionowania przyjętego przez Wnioskodawcę sposobu rozliczenia.

Ponadto, w sprawie będącej przedmiotem wniosku należy zwrócić uwagę, iż analiza załączników dołączonych do wniosku nie mieści się w ramach określonych w art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W związku z powyższym Minister Finansów nie jest uprawniony do oceny prawnej załączników dołączonych przez Wnioskodawcę.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.