ILPP1/443-774/14-4/JSK - Opodatkowanie podatkiem VAT usług polegających na nabywaniu wierzytelności w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji we własnym zakresie

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z o.o. przedstawione we wniosku z dnia 20 sierpnia 2014 r. (data wpływu 29 sierpnia 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 6 listopada 2014 r. (data wpływu 17 listopada 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT usług polegających na nabywaniu wierzytelności w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji we własnym zakresie - jest prawidłowe.

W dniu 29 sierpnia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT usług polegających na nabywaniu wierzytelności w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji we własnym zakresie. Wniosek uzupełniono w dniu 17 listopada 2014 r. o doprecyzowanie opisu sprawy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka (dalej również: Wnioskodawca, Zainteresowany) została utworzona w kwietniu 2014 r.

Spółka jest czynnym podatkiem podatku od towarów i usług. Jej podstawowym celem, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jest nabywanie we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko wierzytelności (głównie od osób fizycznych) w celu ich windykacji lub dalszej sprzedaży. Zakup wierzytelności dokonywany jest na podstawie umów cesji (przelewu), które zawierają m.in.:

* dane dotyczące zbywcy (cedenta) i nabywcy wierzytelności (cesjonariusza),

* określenie (opis) wierzytelności,

* cenę nabycia wierzytelności

oraz pozostałe informacje dotyczące nabywanych przez Wnioskodawcę wierzytelności, a mianowicie, że:

* Wnioskodawca nabywa wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko,

* w wyniku nabycia wierzytelności, cedent zostaje zwolniony z konieczności podejmowania czynności windykacyjnych, a Wnioskodawca nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia z tego tytułu,

* wykluczona jest ewentualna odpowiedzialność zbywcy wierzytelności w zakresie spłaty wierzytelności,

* nie istnieje inny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia przez cedenta dla Wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekwowaniem wierzytelności,

* nie istnieje inny stosunek prawny uzależniający cenę sprzedaży wierzytelności od ewentualnej wyegzekwowanej jej wysokości od dłużnika,

* nie istnieją zapisy o zwrotnym przeniesieniu wierzytelności na cedenta.

Przedmiotem cesji są głównie prawa do wierzytelności z tytułu odszkodowań powypadkowych pojazdów przysługujących zbywcom od ubezpieczycieli. Zbywca w umowie oświadcza, że otrzymał określone odszkodowanie (podając dane szkody), ale uważa, że jest ono zaniżone, nie wskazując kwoty zaniżenia. Wnioskodawca, jako nabywca takich praw, za umowną kwotę nabywa prawa do wierzytelności. Przed zawarciem umowy cesji wierzytelności Wnioskodawca zleca uprawnionemu rzeczoznawcy wycenę danej szkody komunikacyjnej w celu ustalenia różnicy między należnym odszkodowaniem a odszkodowaniem dotychczas wypłaconym przez ubezpieczyciela cedentowi. W momencie dokonania wyceny Wnioskodawca uzyskuje informację o nominalnej wysokości wierzytelności, co stanowi podstawę do ustalenia ceny nabycia wierzytelności w trybie negocjacji z cedentem. Spółka nabywa wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej ustalanej w podany wyżej sposób, ale w istocie za cenę odpowiadającą rzeczywistej ekonomicznej wartości w dacie zakupionych wierzytelności.

Wnioskodawca dalsze prowadzenie sprawy (korespondencja z ubezpieczycielem, windykacja, postępowania sądowe) zleca kancelarii prawnej.

W całym procesie nabywania wierzytelności i ich windykacji, można wyróżnić następujące czynności:

W piśmie z dnia 6 listopada 2014 r. - stanowiącym uzupełnienie wniosku - Zainteresowany wskazał, że:

1. Wnioskodawca nabywa prawa do wierzytelności z tytułu odszkodowań. Zbywca takich praw oświadcza, że zostało mu przyznane przez ubezpieczyciela określonej wysokości odszkodowanie, a kwotę przyznanego ubezpieczenia otrzymał, ale jednocześnie oświadcza, że w jego opinii, kwota otrzymanego odszkodowania została zaniżona. Przed zawarciem umowy cesji praw do wierzytelności Wnioskodawca zleca uprawnionemu rzeczoznawcy wycenę danej szkody komunikacyjnej w celu ustalenia różnicy między należnym odszkodowaniem a odszkodowaniem dotychczas wypłaconym przez ubezpieczyciela cedentowi i w tym momencie uzyskuje informację o nominalnej wysokości wierzytelności, co stanowi podstawę do ustalenia ceny nabycia wierzytelności w trybie negocjacji z cedentem. Spółka nabywa wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej ustalanej w podany wyżej sposób, ale w istocie za cenę odpowiadającą rzeczywistej ekonomicznej wartości w dacie zakupionych wierzytelności.

Zdaniem Wnioskodawcy, wierzytelności będące przedmiotem cesji, są wymagalne w dacie ich nabycia. Wierzytelności te dotyczą roszczeń o odszkodowanie za uszkodzony pojazd od zakładu ubezpieczeń, który odpowiada za sprawcę szkody na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC).

Aby ocenić moment, w którym roszczenie o odszkodowanie staje się wymagalne, należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z art. 14 ust. 1 podanej ustawy, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Roszczenie o odszkodowanie staje się zatem wymagalne po upływie 30 dni od dnia zgłoszenia szkody zakładowi ubezpieczeń. Nie ma przy tym znaczenia, czy zgłaszając szkodę ubezpieczycielowi poszkodowany (przyszły cedent) sformułował roszczenie o odszkodowanie kwotowo. Przepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych nie zawierają bowiem takiego wymogu. Zakład ubezpieczeń jest bowiem obowiązany we własnym zakresie profesjonalnie przeprowadzić postępowanie likwidacyjne, ustalić i wypłacić poszkodowanemu całe należne odszkodowanie, odpowiadające poniesionej przez niego szkodzie. Powyższe znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych (vide wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 czerwca 2013 r., sygn. akt I ACa 539/13).

Wnioskodawca zawiera umowy cesji wierzytelności z poszkodowanymi (cedentami) wyłącznie po upływie 30 dniowego terminu zastrzeżonego na rzecz ubezpieczyciela na wypłatę odszkodowania. Z tego też względu roszczenia o odszkodowanie objęte cesją, są wymagalne w dacie ich nabycia;

2. w opinii Wnioskodawcy, nie istnieje ustawowa definicja "wierzytelności trudnych".

Biorąc pod uwagę, że dla nabywcy - Wnioskodawcy nie występuje żadne bezpośrednie i pewne wynagrodzenie z tytułu nabycia wierzytelności, istnieje niepewność co do możliwości otrzymania, jak i wysokości wynagrodzenia w postaci różnicy albo części różnicy między wartością nominalną wierzytelności a ceną jej zakupu (w istocie odpowiadającą rzeczywistej ekonomicznej wartości w dacie zakupionych wierzytelności) nabyte wierzytelności kwalifikują się do "wierzytelności trudnych";

3. nabywane przez Wnioskodawcę usługi prawne nie dotyczą czynności związanych z zakupem wierzytelności, ale czynności po okresie nabycia wierzytelności, są to bowiem usługi w istocie związane z procesem odzyskania przez Spółkę środków pieniężnych na podstawie tytułu prawnego do wierzytelności.

Dla Wnioskodawcy, jako nowego wierzyciela, wykonywanie wymienionych czynności nie oznacza świadczenia usług. Wynika to z faktu, że egzekwowanie własnych wierzytelności na swoją rzecz jest naturalnym elementem procesu gospodarczego, co potwierdzają także interpretacje statystyczne klasyfikacji usług.

Środki pieniężne uzyskane w wyniku windykacji wierzytelności, w procesie którego wykorzystywane są nabywane usługi prawne, posłużą Wnioskodawcy do świadczenia czynności opodatkowanych i niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawca nabywając wierzytelność świadczy usługę (usługę finansową) na rzecz zbywcy wierzytelności i w związku z tym zakup wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, sprzedaż wierzytelności, która jest w istocie prawem majątkowym, a nie towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy VAT, nie jest dostawą towarów w ujęciu art. 7 ust. 1 tej ustawy.

Ustawa VAT nie zawiera definicji "usług", stwierdza jedynie w art. 8 ust. 1, że przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy VAT.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego.

Zgodnie z art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo strony inaczej postanowiły.

W przypadku Wnioskodawcy umowy cesji wierzytelności wyraźnie określają, że nabycie wierzytelności następuje przez cesjonariusza we własnym zakresie, na własny rachunek i własne ryzyko po cenie niższej od ich wartości nominalnej. Wnioskodawca nie otrzymuje od zbywcy wierzytelności żadnego wynagrodzenia od różnicy między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży, bowiem cena ta w istocie odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość nabytych wierzytelności w momencie ich sprzedaży i zależy od wielu czynników, w tym także ryzyka spłaty. Nie ma znaczenia, że Spółka nabywa wierzytelności w celu ich ściągnięcia, gdyż w momencie wykonywania tej czynności czyni to we własnym zakresie, na własny rachunek i ryzyko, a nie na rachunek i ryzyko zbywcy wierzytelności.

Wnioskodawca uważa, że podstawową kwestią dla oceny, czy przy nabyciu wierzytelności za cenę poniżej jej wartości nominalnej nabywca świadczy usługę finansową jest brak odpowiedniego - ekwiwalentnego świadczenia ze strony zbywcy wierzytelności, bowiem Wnioskodawca nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia. Nie zostały zawarte odrębne i nie istnieją inne stosunki prawne, skutkujące obowiązkiem zapłaty takiego wynagrodzenia przez cedenta dla Wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekwowaniem wierzytelności. Zatem nie występują przesłanki do przyjęcia, że Wnioskodawca świadczy usługę (finansową).

W przypadku Wnioskodawcy umowy nabycia wierzytelności od cedenta za umówioną cenę niższą od wartości nominalnej tej wierzytelności, bez określenia między stronami żadnego wynagrodzenia z tytułu tak określonej usługi nabycia długu, czynność ta z uwagi na to, że umowa została zawarta na własny rachunek i ryzyko cesjonariusza (Wnioskodawcy) nie stanowi odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i w związku z tym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nie ma znaczenia, że w tym przypadku cesjonariusz wierzytelności nabywa je w celu ich ściągnięcia, bowiem czyni to już na własny rachunek i ryzyko, a nie na rachunek i ryzyko cedenta wierzytelności. Wnioskodawca nabywając wierzytelności nie wykonuje żadnej czynności z zakresu działalności gospodarczej, a zatem nie jest w tym zakresie podatnikiem podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy VAT.

W sprawie nabywania wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. - sprawa C-93/10. W wyroku tym TSUE stwierdził, że cesjonariusz nie otrzymuje od cedenta wierzytelności żadnego wynagrodzenia, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej ani nie świadczy usługi, a różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną sprzedaży wierzytelności nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników.

Tezy wyrażone przez TSUE w cytowanym wyroku zaaprobowane zostały przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku o sygn. akt I FPS 5/11, w którym stwierdził, że żadna transakcja nabycia wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary, według art. 2 pkt 6 ustawy - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy - przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne - art. 5a ustawy.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Pojęcie usługi według ustawy jest także szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU jako klasyfikacji, o której mowa w art. 5a ustawy.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Reasumując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Stosownie do treści art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki - art. 509 § 2 cyt. ustawy.

W oparciu o art. 510 § 1 ww. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Z powyższego wynika, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę, sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Z treści wniosku wynika, że Spółka została utworzona w kwietniu 2014 r. Spółka jest czynnym podatkiem podatku od towarów i usług. Jej podstawowym celem, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jest nabywanie we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko wierzytelności (głównie od osób fizycznych) w celu ich windykacji lub dalszej sprzedaży. Zakup wierzytelności dokonywany jest na podstawie umów cesji (przelewu), które zawierają m.in.:

* dane dotyczące zbywcy (cedenta) i nabywcy wierzytelności (cesjonariusza),

* określenie (opis) wierzytelności,

* cenę nabycia wierzytelności

oraz pozostałe informacje dotyczące nabywanych przez Wnioskodawcę wierzytelności, a mianowicie, że:

* Wnioskodawca nabywa wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko,

* w wyniku nabycia wierzytelności, cedent zostaje zwolniony z konieczności podejmowania czynności windykacyjnych, a Wnioskodawca nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia z tego tytułu,

* wykluczona jest ewentualna odpowiedzialność zbywcy wierzytelności w zakresie spłaty wierzytelności,

* nie istnieje inny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia przez cedenta dla Wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekwowaniem wierzytelności,

* nie istnieje inny stosunek prawny uzależniający cenę sprzedaży wierzytelności od ewentualnej wyegzekwowanej jej wysokości od dłużnika,

* nie istnieją zapisy o zwrotnym przeniesieniu wierzytelności na cedenta.

Przedmiotem cesji są głównie prawa do wierzytelności z tytułu odszkodowań powypadkowych pojazdów przysługujących zbywcom od ubezpieczycieli. Zbywca w umowie oświadcza, że otrzymał określone odszkodowanie (podając dane szkody), ale uważa, że jest ono zaniżone, nie wskazując kwoty zaniżenia. Wnioskodawca, jako nabywca takich praw, za umowną kwotę nabywa prawa do wierzytelności. Przed zawarciem umowy cesji wierzytelności Wnioskodawca zleca uprawnionemu rzeczoznawcy wycenę danej szkody komunikacyjnej w celu ustalenia różnicy między należnym odszkodowaniem a odszkodowaniem dotychczas wypłaconym przez ubezpieczyciela cedentowi. W momencie dokonania wyceny Wnioskodawca uzyskuje informację o nominalnej wysokości wierzytelności, co stanowi podstawę do ustalenia ceny nabycia wierzytelności w trybie negocjacji z cedentem. Spółka nabywa wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej ustalanej w podany wyżej sposób, ale w istocie za cenę odpowiadającą rzeczywistej ekonomicznej wartości w dacie zakupionych wierzytelności.

Wnioskodawca dalsze prowadzenie sprawy (korespondencja z ubezpieczycielem, windykacja, postępowania sądowe) zleca kancelarii prawnej.

W całym procesie nabywania wierzytelności i ich windykacji, można wyróżnić następujące czynności:

Wnioskodawca nabywa prawa do wierzytelności z tytułu odszkodowań. Zbywca takich praw oświadcza, że zostało mu przyznane przez ubezpieczyciela określonej wysokości odszkodowanie, a kwotę przyznanego ubezpieczenia otrzymał, ale jednocześnie oświadcza, że w jego opinii kwota otrzymanego odszkodowania została zaniżona. Przed zawarciem umowy cesji praw do wierzytelności Wnioskodawca zleca uprawnionemu rzeczoznawcy wycenę danej szkody komunikacyjnej w celu ustalenia różnicy między należnym odszkodowaniem a odszkodowaniem dotychczas wypłaconym przez ubezpieczyciela cedentowi i w tym momencie uzyskuje informację o nominalnej wysokości wierzytelności, co stanowi podstawę do ustalenia ceny nabycia wierzytelności w trybie negocjacji z cedentem. Spółka nabywa wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej ustalanej w podany wyżej sposób, ale w istocie za cenę odpowiadającą rzeczywistej ekonomicznej wartości w dacie zakupionych wierzytelności. Zdaniem Wnioskodawcy, wierzytelności będące przedmiotem cesji, są wymagalne w dacie ich nabycia. Wierzytelności te dotyczą roszczeń o odszkodowanie za uszkodzony pojazd od zakładu ubezpieczeń, który odpowiada za sprawcę szkody na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC).

Wnioskodawca zawiera umowy cesji wierzytelności z poszkodowanymi (cedentami) wyłącznie po upływie 30 dniowego terminu zastrzeżonego na rzecz ubezpieczyciela na wypłatę odszkodowania. Z tego też względu roszczenia o odszkodowanie objęte cesją, są wymagalne w dacie ich nabycia. W opinii Wnioskodawcy, nie istnieje ustawowa definicja "wierzytelności trudnych". Biorąc pod uwagę, że dla nabywcy - Wnioskodawcy nie występuje żadne bezpośrednie i pewne wynagrodzenie z tytułu nabycia wierzytelności, istnieje niepewność co do możliwości otrzymania, jak i wysokości wynagrodzenia w postaci różnicy albo części różnicy między wartością nominalną wierzytelności a ceną jej zakupu (w istocie odpowiadającą rzeczywistej ekonomicznej wartości w dacie zakupionych wierzytelności) nabyte wierzytelności kwalifikują się do "wierzytelności trudnych". Nabywane przez Wnioskodawcę usługi prawne nie dotyczą czynności związanych z zakupem wierzytelności, ale czynności po okresie nabycia wierzytelności, są to bowiem usługi w istocie związane z procesem odzyskania przez Spółkę środków pieniężnych na podstawie tytułu prawnego do wierzytelności.

Dla Wnioskodawcy, jako nowego wierzyciela, wykonywanie wymienionych czynności nie oznacza świadczenia usług. Wynika to z faktu, że egzekwowanie własnych wierzytelności na swoją rzecz jest naturalnym elementem procesu gospodarczego, co potwierdzają także interpretacje statystyczne klasyfikacji usług.

Środki pieniężne uzyskane w wyniku windykacji wierzytelności, w procesie którego wykorzystywane są nabywane usługi prawne, posłużą Wnioskodawcy do świadczenia czynności opodatkowanych i niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W rozpatrywanej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii opodatkowania podatkiem VAT usług polegających na nabywaniu wierzytelności w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji we własnym zakresie.

W kwestii nabycia wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG, w którym TSUE stwierdził, że "Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży".

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: "Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.".

O ile więc ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołany wyżej wyroku TSUE i uchwałę NSA należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wskazał Wnioskodawca - Spółka nabywa wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, ale w istocie za cenę odpowiadającą rzeczywistej ekonomicznej wartości w dacie zakupionych wierzytelności, a w wyniku nabycia wierzytelności cedent zostaje zwolniony z konieczności podejmowania czynności windykacyjnych, a Zainteresowany nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia z tego tytułu, to w analizowanej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Opisane we wniosku transakcje dotyczą jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro Wnioskodawca wyraźnie wskazał, że nabywa wierzytelności trudne, a nabywając wierzytelność Spółka nie uzyskuje z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Jedynym świadczeniem cedenta jest przelew na rzecz Spółki zbywanej wierzytelności, a świadczeniem Spółki zapłata ceny za tę wierzytelność. Nabywając we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko wierzytelność, Spółka wchodzi w miejsce cedenta jako dotychczasowego wierzyciela.

Ponadto, w odniesieniu do czynności sprzedaży wierzytelności stwierdzić należy, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności - niezależnie od tego, czy jest to wierzytelność własna, czy nabyta - jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Czynności tej nie można uznać za dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru.

Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). Zatem, czynność polegająca na sprzedaży nabytej uprzednio przez Wnioskodawcę wierzytelności pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że z uwagi na fakt, że w analizowanej sprawie Spółka nabywa wierzytelności trudne we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko, za cenę niższą od jej wartości nominalnej, która jednak - w ocenie Spółki - odpowiada ich rzeczywistej ekonomicznej wartości i w związku z zawieraniem umów przelewu wierzytelności, Spółka nie otrzymuje od cedenta jakiegokolwiek wynagrodzenia, czynność nabycia wierzytelności celem ich windykacji we własnym imieniu i na własny rachunek lub dalszej odsprzedaży nie stanowi odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Podsumowując, w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawca nabywając wierzytelność nie świadczy usługi (usługi finansowej) na rzecz zbywcy wierzytelności i w związku z tym zakup wierzytelności nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Należy zatem zaznaczyć, że odpowiedzi na pytania zawarte we wniosku udzielono w oparciu o przedstawiony opis sprawy. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego stanu faktycznego, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Tut. Organ informuje, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT usług polegających na nabywaniu wierzytelności w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji we własnym zakresie. Natomiast wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od zakupu usług rzeczoznawcy i usług prawnych został rozpatrzony w interpretacji z dnia 27 listopada 2014 r., nr ILPP1/443-774/14-5/JSK. Z kolei wniosek w części dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych został rozpatrzony odrębnym rozstrzygnięciem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.