ILPP1/443-584/11-4/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Gminy przedstawione we wniosku z dnia 24 marca 2011 r. (data wpływu 4 kwietnia 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 7 czerwca 2011 r. (data wpływu 10 czerwca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowej - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowej. Dnia 10 czerwca 2011 r. Zainteresowany uzupełnił wniosek o doprecyzowanie opisu stanu faktycznego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Gmina nabyła działkę nr 311/6 (0,7655 ha), obręb K. na podstawie decyzji komunalizacyjnej z dnia 9 lutego 1994 r. W dniu 20 marca 1998 r. działka nr 311/6 została sprzedana na rzecz Przedsiębiorstwa Robót Specjalistycznych i Wysokościowych "A" Sp. z o.o. (...). Pod koniec roku 1998 Gmina w porozumieniu z "A" Sp. z o.o. na części działki nr 311/6, wybudowała przepompownię (brak oficjalnego dokumentu potwierdzającego ustalenia Stron w niniejszej sprawie).

Decyzją Wójta Gminy nr (...) z dnia 18 czerwca 2003 r. (ostateczną w dniu 10 lipca 2003 r.), działka nr 311/6 (0,7655 ha) została podzielona na działkę nr 311/7 (0,0056 ha) i nr 311/8 (0,7599 ha). Właściciel decyzję odebrał, jednakże nie ujawnił podziału w księgach wieczystych. W związku z faktem upadłości firmy "A" Sp. z o.o., postanowieniem Sądu z dnia 23 maja 2006 r. firma N nabyła m.in. działkę - w brzmieniu pierwotnym - nr 311/6. Na skutek ustaleń z firmą N Gmina ujawniła w roku 2008 podział działki nr 311/6, obręb K, jednocześnie podjęto z firmą N negocjacje dotyczące możliwości wykupu przez Gminę działki nr 311/7 lub możliwości jej dzierżawy. Negocjacje zakończyły się dopiero w roku 2011. I tak, w dniu 3 marca 2011 r. Gmina podpisała z firmą N ugodę z tytułu ostatecznego rozliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez Gminę z działki nr 311/7, obręb K na której zlokalizowana została przepompownia ścieków, umowę dzierżawy działki 311/7, obręb K na czas nieokreślony.

Dnia 10 czerwca 2011 r. Zainteresowany uzupełnił wniosek o doprecyzowanie opisu stanu faktycznego wskazując, iż A sp. z o.o. będąca od roku 1998 właścicielem działki i gruntu nr 311/6 nie występowała przeciwko Gminie D w ramach postępowania sądowego o wydanie przedmiotowej nieruchomości. Wskazana spółka nie występowała o wydanie nieruchomości w innym niż sądowym trybie i w związku z bezumownym korzystaniem nie naliczała Wnioskodawcy karnych kwot z tytułu użytkowania gruntu nr 311/6.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Zdaniem Wnioskodawcy, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działki nr 311/7 obręb K należy uznać za odszkodowanie za bezumowne korzystanie, ponieważ nie jest to dostawa w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zgodnie z którym przez dostawę towarów rozumie się wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, ponieważ między Gminą D a firmą N Sp. z o.o. nie została zawarta żadna umowa za okres, którego dotyczy odszkodowanie. Nie jest to również świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2, zgodnie z którym świadczenie usług rozumie się zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, ponieważ nie mamy tutaj do czynienia z tzw. milczącym przedłużeniem umowy.

W przedstawionej sytuacji mamy zatem do czynienia z odszkodowaniem za bezumowne korzystanie z nieruchomości, które obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy dzierżawy, które właściciel uzyskałby, gdyby działkę wydzierżawił.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają, m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 powołanej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie świadczenia.

Przez sprzedaż, w myśl art. 2 pkt 22 ustawy, rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Podstawowa stawka podatku - w myśl art. 41 ust. 1 ustawy - wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Niemniej jak wynika z art. 146a ustawy, obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r., wprowadzonego art. 19 pkt 5 ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578 z późn. zm.), oraz zmienionego art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726), w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%, z zastrzeżeniem art. 146f.

Wskazać, należy również, iż bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 k.c. w przypadku bezumownego korzystania z rzeczy (nieruchomości) korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Zgodnie z treścią art. 471 ww. Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem i zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie, której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy osoba zajmująca nieruchomość nie opuszcza jej, a właściciel dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy osoba zajmująca lokal użytkuje go za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty.

Z opisu stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca nabył działkę nr 311/6 w roku 1994. Następnie nieruchomość ta została sprzedana na rzecz Sp. z o.o. A. Pod koniec roku 1998, Gmina w porozumieniu ze Spółką na części działki 311/6 wybudowała przepompownię. Brak jednak dokumentu potwierdzającego ustalenie Stron. W roku 2003 nieruchomość, decyzją Wójta została podzielona na działkę nr 311/7 i 311/8. Podziału jednak nie ujawniono w księdze wieczystej. W związku z upadłością Sp. z o.o. A postanowieniem sądu działka w kształcie pierwotnym nabyta została przez Spółkę N. W roku 2008 Wnioskodawca ujawnił podział działki nr 311/6 i rozpoczął negocjacje ze spółką z o.o. N. Przedmiotem negocjacji była możliwość wykupu działki nr 311/7 lub jej wydzierżawienie. Skutkiem tego dnia 3 marca 2011 r. Gmina podpisała z Sp. z o.o. N ugodę z tytułu ostatecznego rozliczenia za bezumowne korzystanie przez Gminę. Spółka A nie występowała przeciwko Gminie D w ramach postępowania sądowego o wydanie przedmiotowej nieruchomości. Wskazana Spółka nie występowała o wydanie nieruchomości także w innym niż sądowym trybie i w związku z bezumownym korzystaniem nie naliczała Wnioskodawcy karnych kwot z tytułu użytkowania gruntu nr 311/6.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny sprawy wskazać należy, iż wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działki nr 311/7 przed podpisaniem umowy dzierżawy, należy opodatkować podatkiem od towarów i usług. Powyższe wynika z faktu, iż Strony, tj. Wnioskodawca oraz Sp. z o.o. A, ustalały wspólnie sposób korzystania z działki (budowa przepompowni). Zawierały zatem porozumienie i wspólny sposób rozliczeń. Spółka A. nie występowała w trybie postępowania sądowego o wydanie nieruchomości, którą wykorzystywał Wnioskodawca nie podejmowała działania w innych trybach mających na celu odebranie Zainteresowanemu nieruchomości oraz nie naliczała karnych kwot. Wskazuje to na dorozumianą akceptację wykorzystywania przez Wnioskodawcę gruntu bez tytułu prawnego. W tej sytuacji - pomimo braku umowy - następowało faktyczne świadczone usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. W konsekwencji następowała czynność określona w art. 5 ust. 1 ustawy, podlegająca opodatkowaniu według stawki podstawowej, tj. 23%.

Reasumując, bezumowne korzystanie z działki nr 311/7 przed zawarciem umowy dzierżawy podlega opodatkowaniu stawką 23% i nie może być uznane za odszkodowanie, bowiem stanowiło de facto świadczenie usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.