ILPP1/443-465/09-2/BP

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 8 lipca 2009 r. Izba Skarbowa w Poznaniu ILPP1/443-465/09-2/BP

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 10 kwietnia 2009 r. (data wpływu 16 kwietnia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wypłaconego odszkodowania - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 kwietnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wypłaconego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Przedmiotem działalności Wnioskodawcy jest produkcja oraz dystrybucja napojów alkoholowych.

W dniu 1 stycznia 2006 r. Spółka, jako dystrybutor, oraz dostawca, zawarły "umowę dystrybucyjną" (zwana dalej umową dystrybucyjną). Na mocy zawartej umowy, Spółka świadczy na rzecz dostawcy usługi promocji i dystrybucji na terytorium Polski napojów alkoholowych produkowanych przez dostawcę. Umowa została zawarta na czas określony do dnia 31 grudnia 2009 r.

Ponieważ dostawca postanowił realizować cele gospodarcze, których dotyczy umowa dystrybucyjna, w odmienny sposób, wystąpiła do Spółki o rozwiązanie umowy dystrybucyjnej za rekompensatą finansową strat, które poniesie ona z tytułu wcześniejszego rozwiązania tej umowy. Stosowne porozumienie w tym zakresie podpisane przez strony przewiduje, że za rozwiązanie umowy przed terminem (przed dniem 31 grudnia 2009 r.), Zainteresowany uzyska rekompensatę (zdyskontowany o stosowne czynniki ekonomiczne zysk, który zrealizowałby, gdyby umowa dystrybucyjna obowiązywała do końca 2009 r.) - zwaną dalej odszkodowaniem. Wypłata odszkodowania pokryje wszelkie roszczenia, których Spółka mogłaby dochodzić wskutek rozwiązania tej umowy przed terminem.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, odszkodowanie wypłacone przez dostawcę na rzecz Zainteresowanego należy powiększyć o podatek VAT, jako stanowiące wynagrodzenie za wykonaną przez niego usługę (związane z czynnością opodatkowaną VAT).

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie nie powinno zostać powiększone o podatek VAT. W zamian za odszkodowanie dostawca nie otrzymał bowiem od Spółki żadnego świadczenia. Między stronami nie dochodzi więc do transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług (świadczenia usługi w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).

Trudno również w tym wypadku mówić o "wynagrodzeniu" w znaczeniu użytym w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Zainteresowany podkreślił, że zbieżne stanowisko zajmują organy podatkowe w podobnych sprawach, a analogiczny wniosek wynika również z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu ("ETS").

A. Brak świadczenia

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, "przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7".

Warunkiem uznania płatności za wynagrodzenie za świadczenie usługi jest, aby wypłacający je był beneficjentem dającego się zidentyfikować świadczenia realizowanego przez otrzymującego płatność. Warunek ten nie jest spełniony w przypadku odszkodowań, kar umownych i podobnych płatności. Wypłacający odszkodowanie lub karę umowną nie otrzymuje bowiem żadnego świadczenia. Przeciwnie, za jedynego beneficjenta w ramach tego rodzaju stosunku prawnego należy uznać stronę przeciwną - podmiot poszkodowany, który otrzymuje odszkodowanie lub karę umowną na pokrycie poniesionych lub przewidywanych szkód (odpowiadających damnum emergens - szkodzie rzeczywistej lub lucrum cessans - utraconym korzyściom) - por. art. 361 Kodeksu cywilnego.

Opisana wyżej sytuacja występuje w przypadku Spółki.

Jak wskazano w opisie sprawy, odszkodowanie kompensuje oczekiwane i utracone zyski Zainteresowanego, przypadające na okres pozostający do wygaśnięcia umowy dystrybucyjnej z ekonomicznego punktu widzenia, jest ich substytutem. Funkcją odszkodowania jest zatem wyrównanie Spółce szkody, nie zapłata za świadczenie.

Nadto, należy wskazać, że w przypadku, gdyby umowa rozwiązująca umowę dystrybucyjną nie została zawarta, Spółka przypuszczalnie dochodziłaby od dostawcy roszczenia odszkodowawczego związanego z niewykonaniem umowy dystrybucyjnej. Zaspokojenie tego roszczenia bez wątpienia nie stanowiłoby czynności opodatkowanej VAT - co dodatkowo wspiera stanowisko Spółki.

Konsekwentnie, zdaniem Wnioskodawcy, wypłata odszkodowania nie wiąże się z wykonanym przez niego świadczeniem na rzecz dostawcy. Tym samym, nie jest transakcją podlegającą opodatkowaniu VAT.

B. Brak wynagrodzenia.

W omawianej sytuacji nie sposób uznać, że odszkodowanie jest wynagrodzeniem z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Odpłatność jest warunkiem koniecznym dla powstania obowiązku podatkowego w VAT. W przypadku odszkodowań nie występuje element "odpłatności". Wypłata odszkodowawcza ma bowiem wyłącznie charakter kompensacyjny. Nie jest nakierowana na zwiększenie aktywów majątkowych jej beneficjenta - por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 1 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 2166/07.

C. Stanowisko organów podatkowych.

Stanowisko Wnioskodawcy jest również zbieżne ze stanowiskiem Ministra Finansów wyrażonym w interpretacjach indywidualnych wydanych w podobnych sprawach - por. interpretację z dnia 7 marca 2008 r. nr ILPP2/443-210/07-4/MN: "Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika bowiem, iż spółka niemiecka nie uzyskuje żadnych bezpośrednich korzyści z wypłacenia odszkodowania, które ma charakter jednostronnego ekwiwalentu pieniężnego, wypłaconego kontrahentowi tytułem rekompensaty. Jest ono związane z niewykonaniem zobowiązania, wynikającego z umowy zawartej między stronami i stanowi próbę zrekompensowania uszczerbku majątkowego, jaki doznał kontrahent niemiecki w związku z zachowaniem się wnioskodawcy. Oznacza to, iż w przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z odpłatną dostawą towarów, ani odpłatnym świadczeniem usług. W świetle powyższego stanu faktycznego i prawnego stwierdzić należy, iż odszkodowanie wypłacone z tytułu naruszenia zasady wyłączności, wynikającej z zawartej umowy, nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako takie nie podlega opodatkowaniu".

Analogiczne rozstrzygnięcie zostało wyrażone w interpretacji z dnia 23 grudnia 2008 r. nr IBPP3/443-732/08/ŁW: "W przedstawionym stanie faktycznym kara umowna (rekompensata) stanowi częściowe odszkodowanie za utracone korzyści z tytułu odstąpienia od umowy. Kwota odszkodowania w omawianym przypadku nie jest obrotem w rozumieniu cyt. wyżej art. 29 ustawy o VAT, dlatego też nie podlega opodatkowaniu".

Podobne stanowisko Minister Finansów wyraził m.in. w interpretacjach z dnia 23 lipca 2008 r. (IPPP1-443-747/08-6/MPE) i z dnia 3 kwietnia 2008 r. (IP-PP2-443-50/08-2/ASI).

D. Stanowisko ETS.

Wreszcie, warto wskazać, że w orzecznictwie ETS płatności podobne do odszkodowania uznawane są za niezwiązane z transakcją opodatkowaną.

Przykładowo, w sprawie Jurgen Mohr a Finanzamt Bad Segeberg (C-215/94) Trybunał stwierdził, że w związku z brakiem świadczenia (korzyści), pozwalającego uznać za konsumentów usługi podmioty wypłacające kary umowne, zobowiązanie dające podstawę do wypłaty kary nie stanowi usługi w rozumieniu VI Dyrektywy.

Kwestia płatności o charakterze odszkodowawczym stała się przedmiotem analizy także w wyroku z dnia 1 lipca 1972 r. w sprawie 222/81 między Baz Bausystem AG a Finanzamt München für Korperschafte. Trybunał w tej sprawie uznał, że nie można uznać za element wynagrodzenia odszkodowania za nieterminowe wykonanie usługi.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

1.

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2.

eksport towarów;

3.

import towarów;

4.

wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5.

wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1.

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2.

zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3.

świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu.

W związku z powyższym uznać należy, iż pojęcie świadczenia - składającego się na istotę usługi - należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Zatem, przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia, jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca zawarł z kontrahentem "umowę dystrybucyjną", w której zobowiązał się do świadczenia usługi promocji i dystrybucji na terytorium Polski napojów alkoholowych. Umowa została zawarta na czas określony do dnia 31 grudnia 2009 r.

Ponieważ kontrahent postanowił realizować cele gospodarcze, których dotyczy "umowa dystrybucyjna" w odmienny sposób, wystąpił on do Zainteresowanego o rozwiązanie "umowy dystrybucyjnej" za rekompensatą finansową strat, które Wnioskodawca poniesie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy. Odpowiednie porozumienie w tym zakresie przewiduje, że w wyniku wcześniejszego rozwiązania umowy (przed dniem 31 grudnia 2009 r.) Spółka otrzymuje rekompensatę (zdyskontowany o stosowne czynniki ekonomiczne zysk, który realizowałaby gdyby umowa trwała do końca 2009 r.).

W opisanej sprawie dochodzi do wypłaty odszkodowania w związku wygaśnięciem umowy dystrybucyjnej, czyli do jednostronnego ekwiwalentu pieniężnego wypłaconego tytułem rekompensaty. W związku z powyższym, nie dochodzi do dostawy towarów ani też świadczenia usługi przez Wnioskodawcę.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, iż odszkodowanie wypłacone z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy dystrybucyjnej nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako takie nie podlega opodatkowaniu.

Ponadto należy stwierdzić, iż powołane przez Zainteresowanego interpretacje indywidualne oraz wyroki sądów są rozstrzygnięciami w konkretnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym i tylko do nich się zawężają, w związku z tym nie mają mocy powszechnie obowiązującego prawa.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

W zakresie interpretacji dotyczącej zdarzenia przyszłego - opodatkowania otrzymanego odszkodowania, zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie z dnia 8 lipca 2009 r. nr ILPP1/443 465/09-3/BP.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl