ILPP1/443-33/13-5/AWa

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 15 stycznia 2013 r. (data wpływu 16 stycznia 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 8 kwietnia 2013 r. (data wpływu 10 kwietnia 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności z zastrzeżeniem cesji zwrotnej - jest prawidłowe.

W dniu 16 stycznia 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności z zastrzeżeniem cesji zwrotnej. Przedmiotowy wniosek został uzupełniony w dniu 10 kwietnia 2013 r. o doprecyzowanie przedstawionego stanu faktycznego oraz wpłatę brakującej opłaty.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka zajmuje się pozostałym pośrednictwem finansowym, doradztwem gospodarczym, finansowaniem kontraktów między innymi poprzez usługi faktoringu, prefinansowanie kontraktów (faktoring zamówieniowy) oraz usługi windykacji. Niezależnie od powyższych usług, Spółka zawiera również umowy cesji (sprzedaży) wierzytelności, na podstawie których nabywa wierzytelności, celem ich dalszej windykacji we własnym zakresie, przy czym występują następujące rodzaje umów cesji:

1. Umowy cesji wierzytelności, na podstawie których Spółka nabywa wierzytelności własne zbywcy, celem ich windykacji bądź dalszej sprzedaży już we własnym zakresie i na własne ryzyko.

Wierzytelności przenoszone są wraz ze wszelkimi przynależnymi prawami. Nabycie, o którym mowa, następuje po cenie niższej od wartości nominalnej. Różnica między wartością nominalną nabywanej wierzytelności a ceną jej nabycia odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną tej wierzytelności w chwili nabycia, która jest uzależniona od perspektyw na spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. W związku z zawarciem umowy cesji, Spółka nie otrzymuje od zbywcy jakiegokolwiek wynagrodzenia. We wskazanym rodzaju umów, nie zawarto postanowień, pozwalających na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności. Nabycie wierzytelności następuje na podstawie art. 509 k.c. i następnych. Z ww. umów nie wynikają żadne inne postanowienia dotyczące obowiązków Spółki jako nabywcy wobec zbywcy wierzytelności. Umowy powyższe nie przewidują również cesji zwrotnej. Nabywając wierzytelność na podstawie ww. umów, Spółka zasadniczo przewiduje zwindykowanie (lub inną formę rozliczenia np. kompensata/potrącenie) ich na własny rachunek, niemniej jednak może się w praktyce okazać, iż przykładowo po bezskutecznym okresie windykacji (np. trwającej 2 lata) Spółka może dokonać dalszej odsprzedaży ww. wierzytelności w całości bądź w części, jeśli w części kwoty wierzytelności windykacja przez Spółkę zakończy się sukcesem. Dalsza sprzedaż przez Spółkę wierzytelności do innej firmy windykacyjnej/finansowej może odbywać się po cenie wyższej bądź niższej od wartości nominalnej wierzytelności, w zależności od wyceny wierzytelności dokonanej przez nabywcę w momencie jej sprzedaży. Umowy sprzedaży wierzytelności, o których mowa wyżej, nie zawierają żadnego upoważnienia dla Wnioskodawcy do występowania wobec dłużnika jako cesjonariusz, celem wyegzekwowania wierzytelności pieniężnej na rachunek zbywcy wierzytelności.

2. Umowy cesji wierzytelności tzw. warunkowe.

Istotą tych umów jest nabycie przez Spółkę wierzytelności do windykacji we własnym zakresie z odroczonym terminem płatności ceny za wierzytelność, z zastrzeżeniem jednak obowiązku zwrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności w przypadku braku terminowej zapłaty ustalonej ceny przez Spółkę (Cesjonariusza) na rzecz zbywcy wierzytelności (Cedenta). Strony ustalają przyszły termin, w którym Spółka (jako Cesjonariusz) zapłaci Cedentowi ustaloną kwotę (cenę za wierzytelność) tytułem płatności za wierzytelność. W przypadku braku dokonania przez Spółkę zapłaty ceny w ustalonym terminie, Spółka będzie zobowiązana przenieść zwrotnie nabyte wcześniej wierzytelności w określonym terminie lub wierzytelności automatycznie wracają do pierwotnego Cedenta (w zależności od postanowień umowy cesji). W przypadku braku zapłaty ceny i w następstwie tego cesji zwrotnej lub automatycznego zwrotnego przeniesienia wierzytelności, Spółka nie uzyskuje żadnej rekompensaty z tytułu poniesionych przez siebie nakładów na odzyskanie (windykację) przedmiotowych wierzytelności.

Źródłem wątpliwości Wnioskodawcy w przedstawionym stanie faktycznym jest prawidłowe ustalenie skutków podatkowych opisanych transakcji nabywania wierzytelności na podstawie wskazanych umów cesji, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przedmiotowy wniosek został uzupełniony w dniu 10 kwietnia 2013 r. o doprecyzowanie przedstawionego stanu faktycznego o następujące informacje:

1. Wierzytelności, będące przedmiotem wniosku o interpretację, stanowią - w ocenie Wnioskodawcy - wierzytelności trudne, przy czym - z uwagi na brak prawnej definicji wierzytelności trudnych - pojęcie wierzytelności trudnych Spółka rozumie zgodnie z prezentowanym we wniosku orzecznictwem ETS i sądów administracyjnych, a więc jako wierzytelności, co do których istnieje wątpliwość, czy zostaną one zaspokojone w drodze przejęcia odzyskiwania długu i co do których istnieje ryzyko ich niezaspokojenia.

Zgodnie z powyższym rozumieniem, wierzytelności objęte zapytaniem, należy uznać za wierzytelności trudne, gdyż ich nabycie w drodze wspomnianych umów cesji wiąże się z ryzykiem ich niezaspokojenia (przykładowo mogą to być wierzytelności zasądzone już wyrokiem sądowym bądź wierzytelności wymagalne, a więc takie, w stosunku do których upłynęły terminy płatności) - dotyczy to zarówno wierzytelności wskazanych w pkt 1 opisu stanu faktycznego, jak i w pkt 2 (umowy cesji tzw. warunkowe). Nabywając wspomniane wierzytelności Spółka ma każdorazowo na uwadze ryzyko związane z wyegzekwowaniem tych wierzytelności, a perspektywy spłaty oraz zwiększone ryzyko niewypłacalności stanowią okoliczności wpływające na cenę nabycia tych wierzytelności.

2. Wierzytelności, będące przedmiotem wniosku o interpretację, Spółka nabywa we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko.

Przedstawione we wniosku stany faktyczne w ogóle nie dotyczą więc sytuacji, w której zbywca wierzytelności nie przenosi własności wierzytelności na nabywcę, a jedynie upoważnia nabywcę do występowania wobec dłużnika jako cesjonariusz, w celu wyegzekwowania wierzytelności na rachunek cedenta, tj. zbywcy wierzytelności. Jak wskazano we wniosku o interpretację, nabycie wierzytelności przez Spółkę, następuje celem windykacji wierzytelności, bądź dalszej sprzedaży przez Spółkę we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko. Wnioskodawca wskazuje, iż umowy, na podstawie których Spółka nabywa przedmiotowe wierzytelności, nie przewidują zmiany umówionej ceny sprzedaży w zależności od stopnia powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności, a także żadnych innych (poza zapłatą ceny za wierzytelności) obowiązków Spółki jako nabywcy.

Powyższe uwagi dotyczą również umów wskazanych w pkt 2 opisu stanu faktycznego, tj. tzw. umów cesji warunkowych. W tych przypadkach, Spółka również nabywa wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko, z tym jedynie, że umowy przewidują odroczony termin płatności ceny za nabywaną wierzytelność i obowiązek zwrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności w przypadku braku terminowej zapłaty ustalonej ceny przez Spółkę (Cesjonariusza) na rzecz zbywcy wierzytelności (Cedenta). Potwierdzeniem faktu, iż Spółka nabywa ww. wierzytelności na własne ryzyko jest okoliczność, iż w razie ewentualnej cesji zwrotnej - Spółka nie uzyskuje jakiejkolwiek rekompensaty z tytułu poniesionych przez siebie nakładów na odzyskanie przedmiotowych wierzytelności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy nabycie wierzytelności dokonywane w ramach umów cesji opisanych wyżej w pkt 2, tj. celem windykacji we własnym imieniu i na własny rachunek, z zastrzeżeniem cesji zwrotnej w przypadku niedokonania przez Spółkę zapłaty ceny na rzecz zbywcy za nabyte wierzytelności - stanowi czynność podlegającą regulacjom ustawy o VAT, czy też jest czynnością pozostającą poza VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Przedmiot niniejszego zapytania dotyczy rozstrzygnięcia kwestii skutków podatkowych dla Wnioskodawcy związanych z zawieranymi umowami cesji wierzytelności, celem windykacji we własnym imieniu i na własny rachunek, przy czym w zależności od rodzaju zawieranych umów i okoliczności faktycznych - możliwe są sytuacje, w których nabywane wierzytelności będą przedmiotem dalszej odsprzedaży (chociaż zasadniczo nie są nabywane celem odsprzedaży), bądź cesji zwrotnej.

Zdaniem Spółki, również w przypadku umów tzw. cesji warunkowych, opisanych w stanie faktycznym w pkt 2, istnieją przesłanki, aby potraktować nabycie takich wierzytelności jako nabycie praw majątkowych nie stanowiące dostawy towaru ani świadczenia usługi w rozumieniu ustawy o VAT, a w konsekwencji uznać je za czynność nieobjętą przepisami ustawy o VAT.

Należy zauważyć, iż pomimo przewidzianego w ramach ww. umów zastrzeżenia co do możliwości dokonania cesji zwrotnej w razie nieuiszczenia przez Spółkę ceny za nabywane wierzytelności w określonym terminie, także w tej sytuacji nabycie wierzytelności następuje po cenie niższej od wartości nominalnej, a zawarcie wykonawczej umowy rozporządzającej przenoszącej nabywane wierzytelności następuje - zgodnie z postanowieniami umowy - bezwarunkowo, wraz ze wszystkimi prawami związanymi z cedowanymi wierzytelnościami, w tym z prawem do naliczania odsetek za czas opóźnienia. Skutkiem zawarcia powyższych umów jest nabycie przez Spółkę wierzytelności do celów windykacji lub dalszej odsprzedaży we własnym już imieniu, a w każdym przypadku spełnienia przez dłużnika względem Cedenta zobowiązania ze sprzedawanych na rzecz Spółki wierzytelności, następującego po zawarciu wspomnianej umowy rozporządzającej, Cedent zobowiązuje się przelać na rachunek Cesjonariusza uzyskane w ten sposób kwoty.

Należy podkreślić, że również w przypadku analizowanych umów, przyczyną przelewu wierzytelności są umowy sprzedaży wierzytelności za ustaloną umownie cenę. Nie mamy więc w tym przypadku do czynienia z sytuacją, w której wierzyciel nie przenosi na cesjonariusza swojej wierzytelności, a jedynie upoważnia go do występowania wobec dłużnika jako cesjonariusz, celem wyegzekwowania wierzytelności na rachunek cedenta.

W związku z powyższym, w ocenie Spółki nie ma podstaw, aby ww. przypadki zawierania umów sprzedaży wierzytelności z możliwością cesji zwrotnej traktować - na gruncie ustawy o VAT - inaczej niż typowe umowy cesji wskazane w pkt 1 stanu faktycznego.

Podsumowując powyższe uwagi, zdaniem Spółki, wszystkie wskazane w opisie stanu faktycznego przypadki zawierania umów nabycia wierzytelności, nie stanowią czynności objętych ustawą o VAT, tj. nie stanowią ani dostawy towaru, ani świadczenia usługi.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast świadczenie usług, to w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Pojęcie usługi według ustawy jest także szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU jako klasyfikacji, o której mowa w art. 5a ustawy.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie nie będące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Reasumując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 cyt. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność.

W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W ślad za ww. orzeczeniem TSUE, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku podjętym w składzie siedmiu sędziów z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt I FPS 5/11 stwierdził, iż "nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży".

Z danych przedstawionych we wniosku wynika, że Spółka zawiera umowy cesji (sprzedaży) wierzytelności tzw. warunkowe. Istotą tych umów jest nabycie przez Spółkę wierzytelności do windykacji we własnym zakresie z odroczonym terminem płatności ceny za wierzytelność, z zastrzeżeniem jednak obowiązku zwrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności w przypadku braku terminowej zapłaty ustalonej ceny przez Spółkę (Cesjonariusza) na rzecz zbywcy wierzytelności (Cedenta). Strony ustalają przyszły termin, w którym Spółka (jako Cesjonariusz) zapłaci Cedentowi ustaloną kwotę (cenę za wierzytelność) tytułem płatności za wierzytelność. W przypadku braku dokonania przez Spółkę zapłaty ceny w ustalonym terminie, Spółka będzie zobowiązana przenieść zwrotnie nabyte wcześniej wierzytelności w określonym terminie lub wierzytelności automatycznie wracają do pierwotnego Cedenta (w zależności od postanowień umowy cesji). W przypadku braku zapłaty ceny i w następstwie tego cesji zwrotnej lub automatycznego zwrotnego przeniesienia wierzytelności, Spółka nie uzyskuje żadnej rekompensaty z tytułu poniesionych przez siebie nakładów na odzyskanie (windykację) przedmiotowych wierzytelności. Wierzytelności, będące przedmiotem wniosku, stanowią wierzytelności trudne, czyli takie, w stosunku do których istnieje wątpliwość, czy zostaną one zaspokojone w drodze przejęcia odzyskiwania długu i co do których istnieje ryzyko ich niezaspokojenia. Spółka nabywa ww. wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają regulacji cesji zwrotnej. Nie ma jednak przeszkód do zawierania tego typu umów - pozwala na to zasada swobody umów wyrażona w art. 353¹ ustawy - Kodeks cywilny, zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Istotą umowy cesji zwrotnej jest to, iż cedent przekazuje na rzecz cesjonariusza przysługującą mu wierzytelność, a ten z kolei za stosowną opłatą zobowiązuje się do jej wyegzekwowania od dłużnika, jednakże z możliwością jej zwrotu w razie całkowicie bądź częściowo nieskutecznej egzekucji. Przy zwrotnym przekazaniu wierzytelności cesjonariusz potrąca sobie uzgodnione w umowie koszty własne. Jednakże są to konstrukcje pozakodeksowe, nie znajdujące oparcia w treści art. 509 Kodeksu cywilnego, jako że stanowi on wyraźnie o przeniesieniu wierzytelności, a więc zmianie jej właściciela, która może nastąpić odpłatnie bądź pod tytułem darmym. Mając jednak na uwadze przywróconą do Kodeksu cywilnego fundamentalną zasadę swobody kształtowania umów (art. 353 Kodeksu cywilnego) trudno uznać tego rodzaju konstrukcję za niezgodną z prawem.

Z opisu sprawy oraz uzgodnień zawartych w umowie wynika, że Spółka nabywa - we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko - wierzytelności trudne do windykacji we własnym zakresie z odroczonym terminem płatności za nie. W przypadku braku dokonania przez Wnioskodawcę zapłaty ceny w ustalonym terminie, Spółka będzie zobowiązana przenieść zwrotnie nabyte wcześniej wierzytelności w określonym terminie lub wierzytelności automatycznie wracają do pierwotnego Cedenta (w zależności od postanowień umowy cesji). Spółka nie uzyskuje żadnej rekompensaty z tytułu poniesionych przez siebie nakładów na odzyskanie (windykację) przedmiotowych wierzytelności.

Opisana we wniosku transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z Cedenta na Cesjonariusza. Przy czym, nabycie wierzytelności następuje na podstawie art. 509 Kodeksu cywilnego, a Spółka nabywając przedmiotowe wierzytelności nie uzyskuje z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Jedynym świadczeniem Cedenta jest przelew na rzecz Spółki zbywanych wierzytelności, a świadczeniem Spółki zapłata ceny za te wierzytelności. Nabywając we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko wierzytelności, Spółka wchodzi w miejsce Cedenta jako dotychczasowego wierzyciela. Przy czym, może się zdarzyć, iż nie dochodzi do zapłaty ceny za wskazane wyżej wierzytelności w określonym terminie i następuje ich zwrot.

Mając na uwadze opis sprawy oraz powołany stan prawny należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wskazał Wnioskodawca - nabywa we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko wierzytelności trudne do windykacji we własnym zakresie, nie otrzymując - w przypadku cesji zwrotnej lub automatycznego zwrotu przeniesienia wierzytelności z powodu braku zapłaty ceny za nie w określonym terminie - od Cedenta z tytułu poniesionych przez Cesjonariusza nakładów na odzyskanie (windykację) ww. wierzytelności żadnej rekompensaty czy jakiegokolwiek wynagrodzenia, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

W konsekwencji powyższego, należy stwierdzić, iż w analizowanej sprawie Wnioskodawca nie dokonuje czynności, które na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując, nabycie wierzytelności trudnych w ramach zawieranych umów cesji tzw. warunkowych, tj. celem ich windykacji we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko, z zastrzeżeniem cesji zwrotnej w przypadku niedokonania przez Spółkę zapłaty ceny na rzecz zbywcy za ww. wierzytelności w sytuacji, gdy Cesjonariusz nie otrzymuje od Cedenta jakiegokolwiek wynagrodzenia nie stanowi odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej przedstawionego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności z zastrzeżeniem cesji zwrotnej. Odpowiedzi na pytanie dotyczące przedstawionego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności celem ich windykacji oraz dalszej odsprzedaży udzielono interpretacją z dnia 18 kwietnia 2013 r., nr ILPP1/443-33/13-4/AWa.

Ponadto, tut. Organ informuje, iż w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.