ILPP1/443-190/10-2/AI

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Syndyka Masy Upadłości, przedstawione we wniosku z dnia 16 lutego 2010 r. (data wpływu 22 lutego 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku wystawienia faktury VAT z tytułu wydania przewłaszczonego towaru - jest nieprawidłowe.

W dniu 22 lutego 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku wystawienia faktury VAT z tytułu wydania przewłaszczonego towaru.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 12 maja 2008 r. nastąpiło ogłoszenie upadłości likwidacyjnej firmy S.A. Po objęciu funkcji Syndyk ujawnił istnienie umów przewłaszczenia na zabezpieczenie roszczeń wierzycieli, które obejmowały cały majątek ruchomy upadłego przedsiębiorstwa. Umowy te zostały zawarte w celu zabezpieczenia wierzytelności przysługujących wierzycielom z tytułu zaciągniętych kredytów, umów leasingu, a także z zobowiązań wynikających ze świadczonych usług. z treści zawartych umów przewłaszczenia wynika, że z chwilą ich podpisania własność rzeczy ruchomych została przeniesiona na wierzycieli, a co za tym idzie, w momencie wydania ruchomości przez Syndyka ich właścicielem nie był upadły S.A. tylko wierzyciele. Ponadto z przedmiotowych umów wynika, że wierzyciele oddali spółce S.A. przedmiot przewłaszczenia do bezpłatnego używania w charakterze biorącego w użyczenie.

Po ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej firmy S.A. wierzyciele posiadający umowy przewłaszczenia, firmy oraz Bank wystąpili do Sędziego Komisarza z wnioskami o wyłączenie z masy upadłości ruchomości przewłaszczonych. Wnioski te zostały w znacznej części uwzględnione w wydanych postanowieniach Sądu. Wykonując postanowienia Sądu Syndyk dokonał wydania przedmiotów wyłączenia z masy upadłości ich właścicielom.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wydanie przez Syndyka wyłączonych postanowieniem Sędziego Komisarza z masy upadłości ruchomości na podstawie umów przewłaszczenia zawartych przez upadłego przed datą ogłoszenia upadłości rodzi obowiązek wystawienia przez Syndyka faktury VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, wydanie przez Syndyka na podstawie postanowienia Sędziego Komisarza o wyłączeniu z masy ruchomości przewłaszczonych przed datą ogłoszenia upadłości nie rodzi obowiązku wystawienia przez syndyka faktury VAT.

Przedmiotowe umowy przewłaszczenia będące podstawą wyłączenia z masy upadłości ruchomości zawierają w swej treści następujące zapisy: "przewłaszczający przenosi na wierzyciela a wierzyciel przyjmuje własność rzeczy ruchomej", "strony postanawiają, że przedmiot przewłaszczenia pozostanie we władaniu przewłaszczającego biorącego przedmiot przewłaszczenia w użyczenie" lub "wierzyciel oddaje przewłaszczającemu przedmioty przewłaszczenia do bezpłatnego używania w charakterze biorącego w użyczenie".

Wyłączenie z masy upadłości postanowieniem Sędziego Komisarza przedmiotowych ruchomości dowodzi o potwierdzeniu przez Sąd tezy, że w dacie ogłoszenia upadłości ruchomość ta nie stanowiła jej składnika zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.). w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, jak ma to miejsce w S.A., zgodnie z art. 91 ww. ustawy, zobowiązania pieniężne, których termin spełnienia świadczenia jeszcze nie nadszedł, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości. Oznacza to, iż w sytuacji gdy upadły nie spłacił przed ogłoszeniem upadłości swych zobowiązań zabezpieczonych przewłaszczeniem, roszczenie wierzyciela staje się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości, a tym samym gasną uprawnienia upadłego, do żądania zwrotnego przeniesienia na niego własności przewłaszczonego mienia. Tym samym wierzyciel staje się definitywnym ich właścicielem, co uzasadnia żądania wyłączenia z masy upadłości mienia przewłaszczonego. Stąd też wydanie przez Syndyka przedmiotów wyłączonych z masy postanowieniem Sędziego Komisarza stanowi jedynie nieodpłatną czynność oddania ich właścicielowi. Umowa o przewłaszczenie jest formą zabezpieczenia rzeczowego i nie ma charakteru odpłatnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:

Za dostawę towarów - stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy - uważa się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Według art. 2 pkt 6 ustawy, towarami są rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Z powyższego wynika, że istotą dostawy towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Mowa jest tu o tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi tu o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu "prawo do rozporządzania jak właściciel" nie można interpretować jako "prawa własności".

Czynności przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel musi zatem towarzyszyć wydanie przedmiotowych towarów. Tylko wówczas powstanie obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności, ponieważ w myśl art. 19 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy postaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Stosownie do art. 106 ust. 1 ustawy podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, ust. 4 i ust. 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16. Przy czym, według art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Szczegółowe zasady wystawiania faktur, dane, które powinny zawierać oraz sposób i okres ich przechowywania zostały określone w rozdziale 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337 z późn. zm.). w myśl § 9 ust. 1 ww. rozporządzenia fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem § 10-12.

Zaznacza się, iż do dnia 30 listopada 2008 r. kwestie dotyczące wystawiania faktur wskazane w ww. rozporządzeniu regulował § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 z późn. zm.).

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych i jest zawierana na podstawie przepisów art. 155, art. 156 oraz art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Jej istotą jest zabezpieczenie wierzytelności przez przeniesienie przez dłużnika własności jego oznaczonej rzeczy (oznaczonych rzeczy) na wierzyciela z równoczesnym zobowiązaniem wierzyciela do korzystania z rzeczy w sposób oznaczony w umowie i do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika po zaspokojeniu zabezpieczonej wierzytelności. w przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika wierzyciel może zaspokoić się z rzeczy - według wcześniejszego umownego uzgodnienia - przez definitywne zachowanie własności rzeczy, jej sprzedaż, wynajęcie itp.

W związku z powyższym uznać należy, iż samo zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT i obowiązku wystawienia faktury. Dopiero wydanie towarów będących przedmiotem przewłaszczenia, w związku z zawartą umową, przesądza o uznaniu tej czynności za odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w dniu 12 maja 2008 r. nastąpiło ogłoszenie upadłości likwidacyjnej firmy S.A. Po objęciu funkcji Syndyk ujawnił istnienie umów przewłaszczenia na zabezpieczenie roszczeń wierzycieli, które obejmowały cały majątek ruchomy upadłego przedsiębiorstwa. Umowy te zostały zawarte w celu zabezpieczenia wierzytelności przysługujących wierzycielom z tytułu zaciągniętych kredytów, umów leasingu, a także z zobowiązań wynikających ze świadczonych usług. z treści zawartych umów przewłaszczenia wynika, że z chwilą ich podpisania własność rzeczy ruchomych została przeniesiona na wierzycieli, a co za tym idzie, w momencie wydania ruchomości przez Syndyka ich właścicielem nie był upadły S.A. tylko wierzyciele. Ponadto z przedmiotowych umów wynika, że wierzyciele oddali spółce S.A. przedmiot przewłaszczenia do bezpłatnego używania w charakterze biorącego w użyczenie.

Po ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej firmy S.A. wierzyciele posiadający umowy przewłaszczenia, tj. firmy oraz Bank wystąpili do Sędziego Komisarza z wnioskami o wyłączenie z masy upadłości ruchomości przewłaszczonych. Wnioski te zostały w znacznej części uwzględnione w wydanych postanowieniach Sądu. Wykonując postanowienia Sądu Syndyk dokonał wydania przedmiotów wyłączenia z masy upadłości ich właścicielom.

Biorąc pod uwagę stan faktyczny przedstawiony we wniosku oraz wskazane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, iż Syndyk zobowiązany był do wystawienia faktury VAT stwierdzającej dokonanie odpłatnej dostawy towarów w postaci ruchomości, będącej przedmiotem umowy przewłaszczenia, czyli stwierdzającej uzyskanie przez wierzyciela prawa do swobodnego rozporządzania przedmiotową ruchomością. Faktura VAT winna być wystawiona nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru, zgodnie z § 9 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (do 30 listopada 2008 r., zgodnie z § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług).

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.