ILPB4/423-473/13-2/ŁM - Zastosowanie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczących niedostatecznej kapitalizacji w odniesieniu do odsetek wypłacanych w ramach struktury cash poolingu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, reprezentowanej przez pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 29 listopada 2013 r. (data wpływu 6 grudnia 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie niedostatecznej kapitalizacji w związku z uczestnictwem w systemie cash pooling - jest nieprawidłowe.

W dniu 6 grudnia 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie niedostatecznej kapitalizacji w związku z uczestnictwem w systemie cash pooling.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Sp. z o.o. zamierza przystąpić do systemu cash pooling (Cash Pooling lub System) oferowanego przez Bank (...) N.V. (Bank) dla spółek należących do Grupy zlokalizowanych w różnych krajach. Bank jest holenderskim rezydentem podatkowym.

100% udziałowcem spółki jest spółka z o.o.

Warunki Cash Poolingu regulują postanowienia umów zawartych pomiędzy Bankiem i podmiotami z Grupy (Umowy Cash Poolingu). Bank nie jest podmiotem powiązanym wobec Spółki w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654). Spółka podpisała Umowę Cash Poolingu.

Cash Pooling, do którego przystąpi Spółka ma formę cash poolingu wirtualnego (set-off System for the calculation of interest), tj. cash poolingu nie obejmującego żadnych fizycznych przepływów środków pieniężnych między różnymi uczestnikami Systemu, a jedynie przepływy między uczestnikami (Uczestnicy) a Bankiem. Z praktycznego punktu widzenia Cash Pooling wirtualny stanowi jedynie modyfikację warunków, jakie Bank oferuje w ramach standardowego rachunku bankowego. Modyfikacja dotyczy w szczególności wysokości oprocentowania środków zgromadzonych na rachunku, czy też kredytu zaciągniętego w rachunku - warunki finansowania ustalone dla rachunków bankowych uczestniczących w Cash Pooling są bardziej atrakcyjne dla Uczestników cash Poolingu w porównaniu z warunkami oferowanymi podmiotom posiadającym rachunki bankowe pozostające poza Cash Poolingiem.

Wymóg przystąpienia Spółki do Cash Poolingu stanowi element polityki finansowej Grupy w zakresie finansowania. Konsolidacja finansowania w Banku ma na celu umożliwienie Grupie ograniczenia kosztów pozyskiwania takiego finansowania. Ze względu na bardziej korzystne warunki oferowane Grupie przez Bank w ramach Cash Poolingu w porównaniu z warunkami, jakie byłyby im zaoferowane poza nim. Udział w Cash Poolingu pozwoli Grupie na osiągnięcie powyższego celu.

Należy również podkreślić, że dzięki udziałowi w Cash Poolingu jego Uczestnicy uzyskają łatwiejszy dostęp do finansowania wewnątrzgrupowego, a w przypadku, kiedy środki te okażą się niewystarczające do finansowania zewnętrznego (bankowego). W związku z tym, że warunki finansowania oferowane przez Bank w ramach Cash Poolingu są ustalane przy zawarciu Umowy Cash Poolingu, a w przypadku chęci pozyskania dodatkowego finansowania nie są wymagane dodatkowe negocjacje, w wyniku przystąpienia do Cash Poolingu, elastyczność pozyskiwania środków finansowych przez Spółkę ulegnie zdecydowanej poprawie. W konsekwencji uczestnictwo w Cash Poolingu zagwarantuje Spółce, w razie potrzeby, szybki dostęp do finansowania bankowego (bez konieczności każdorazowego negocjowania z Bankiem warunków udzielenia finansowania oraz bez konieczności ustanawiania dodatkowych zabezpieczeń).

W celu uczestniczenia w Cash Poolingu, Spółka będzie posiadała kilka rachunków bankowych (Rachunki Cash Poolingowe) w Banku. Rachunki te mogą być prowadzone w różnych walutach w zależności od potrzeb biznesowych. Spółka będzie przekazywała środki na Rachunki Cash Poolingowe z rachunków operacyjnych w polskim banku. Przekazywanie środków będzie odbywać się jedynie pomiędzy rachunkami prowadzonymi w tej samej walucie. Warunki oferowane przez Bank w ramach Cash Poolingu są negocjowane przy podpisywaniu Umowy i nie mogą być później samodzielnie modyfikowane przez Uczestników Cash Poolingu.

Stawki oprocentowania oferowane przez Bank na rachunkach Cash Poolingowych Uczestników biorących udział w Cash Poolingu są ustalane jako modyfikacja stawek oprocentowania oferowanych standardowo przez Bank na rachunkach bankowych. W Cash Poolingu stopy procentowe są zmienne i zależą od takich czynników jak:

* waluta w jakiej dany Rachunek Cash Poolingowy jest prowadzony,

* saldo wykazane na danym Rachunku Cash Poolingowym (dodatnie lub ujemne),

* saldo wykazane na rachunkach Cash Poolingowych wszystkich Uczestników prowadzonych w tej samej walucie (dodatnie lub ujemne),

* aktualna stopa międzybankowa dla depozytów/kredytów wyrażonych w walucie, w jakiej prowadzony jest dany Rachunek Cash Poolingowy,

* marża (która obniża lub podwyższa stopę procentową) ustalona przez Bank w ramach Cash Poolingu. Poszczególne Rachunki Cash Poolingowe mogą wykazywać salda dodatnie lub ujemne. Odsetki od salda ujemnego/dodatniego na każdym Rachunku Cash Poolingowym należącym do Spółki będą wyliczane przez Bank odrębnie, a wyliczone kwoty odsetek będą obciążać/uznawać bezpośrednio dany Rachunek Cash Poolingowy Spółki.

Ponadto, okresowo Bank będzie wyliczał dodatkową korzyść z Cash Poolingu będącą odzwierciedleniem faktu, że ogólne saldo wszystkich rachunków objętych Cash Poolingiem (zgodnie z założeniami Cash Poolingu - dodatnie lub zerowe) umożliwiło Bankowi zmniejszenie jego kosztu finansowania Grupy. Wynik kalkulacji odnoszony jest na Rachunek Cash Poolingowy jednego z Uczestników (Principal Customer, Główny Klient). Jednocześnie koszty związane z wdrożeniem i funkcjonowaniem Cash Poolingu (w tym opłaty miesięczne) obciążają ten sam podmiot, tj. Głównego Klienta, którym w Grupie jest spółka (...) A/S (rezydent podatkowy na terenie Danii). Główny Klient jest również upoważniony do reprezentowania Uczestników w kontaktach z Bankiem.

Ze względu na korzystne warunki oferowane przez Bank na Rachunkach Cash Poolingowych można oczekiwać, iż Cash Pooling będzie miał korzystny wpływ na politykę finansową Grupy Rockwool. Spółka oczekuje, iż warunki oferowane przez Bank w ramach Cash Poolingu będą miały korzystny wpływ na jej sytuację finansową w dłuższej perspektywie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy odsetki płacone przez Spółkę na rzecz Banku w ramach Cash Poolingu podlegają przepisom o niedostatecznej kapitalizacji przewidzianym w art. 16 ust. 1 pkt 60 i art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy w związku z tym, że finansowanie udzielane Spółce w ramach Cash Poolingu jest oferowane przez Bank, który jest podmiotem niepowiązanym wobec Spółki, odsetki płacone w związku z tym finansowaniem nie podlegają przepisom o niedostatecznej kapitalizacji określonym w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie ze wspominanymi przepisami, restrykcje dotyczące niedostatecznej kapitalizacji stosuje się wyłącznie do pożyczek od ściśle określonych podmiotów powiązanych (kwalifikowanych pożyczkodawców - a konkretnie od spółki "matki" lub spółki "siostry").

Finansowanie w ramach Cash Poolingu udzielane jest wyłącznie przez Bank, a nie pomiędzy Uczestnikami. Wynika to z faktu, że jak już wspomniano wyżej, usługa cash poolingu wirtualnego stanowi modyfikację usługi prowadzenia rachunku bankowego (w szczególności w zakresie oferowanego przez Bank oprocentowania kredytów i depozytów na rachunkach biorących udział w Systemie). W rezultacie odsetki z tytułu finansowania udostępnionego Uczestnikom w ramach Cash Poolingu naliczane są nadal wyłącznie przez Bank i płacone przez Uczestników bezpośrednio na rzecz Banku.

Ponieważ Bank nie jest podmiotem powiązanym wobec Spółki w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie może on zostać zaklasyfikowany jako kwalifikowany pożyczkodawca w rozumieniu przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. Oznacza to, że warunki dla zastosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji nie są w tym przypadku spełnione.

W świetle powyższego, przepisy o niedostatecznej kapitalizacji nie będą miały zastosowania do odsetek płaconych przez Spółkę na rzecz Banku w ramach Cash Poolingu. Odsetki te powinny stanowić koszt uzyskania przychodu w całości (z chwilą zapłaty lub kapitalizacji odsetek, chyba że byłyby one związane z inwestycją w środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, w którym to przypadku odsetki naliczone do dnia przekazania składnika majątkowego do używania powinny zostać skapitalizowane do wartości początkowej składnika majątkowego - również bez ograniczeń wynikających z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, gdyż nie mają one zastosowania w omawianej transakcji).

Podejście to zostało zaprezentowane w licznych interpretacjach prawa podatkowego wydanych przez polskie organy skarbowe, przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 września 2010 r. (nr IPPB5/423-446/10-4/JC), w postanowieniu wydanym przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z dnia 28 września 2007 r. (nr ZD/4061-212/07), interpretacji wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 12 listopada 2007 r. (nr IBPB3/423-66/07/JD/KAN-381/08/07) oraz interpretacji wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 14 listopada 2007 r. (nr ITPB1/423-58/b/07/MR).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Umowa "cash poolingu" jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowana przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy przez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. Pool leadera (Agenta), którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.): kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych: nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 ww. ustawy: nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Zatem ograniczeniom przewidzianym w powyższych regulacjach podlegają odsetki od pożyczek udzielanych spółce (pożyczkobiorcy) przez określoną grupę podmiotów (pożyczkodawców), tj.:

W przypadku przekroczenia przez spółkę (pożyczkobiorcę) wskaźnika zadłużenia, ustalonego jako trzykrotność wartości jej kapitału zakładowego, odsetki od pożyczek zaciągniętych od podmiotów wskazanych powyżej nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w części, w jakiej kwota pożyczki przekracza ten wskaźnik.

Wysokość zadłużenia, decydująca o wystąpieniu ograniczeń w zaliczeniu odsetek od pożyczki do kosztów uzyskania przychodów, ustala się natomiast biorąc pod uwagę:

* zadłużenie spółki wobec jej udziałowców posiadających bezpośrednio co najmniej 25% udziałów spółki,

* zadłużenie spółki wobec podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (tekst jedn.: pośrednich udziałowców spółki).

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych: przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Spółka przystąpi (wraz z podmiotami wchodzącymi w skład jednej grupy kapitałowej) do systemu cash pooling. System ten ma formę cash poolingu wirtualnego. W celu uczestniczenia w cash poolingu Spółka będzie posiadała kilka rachunków bankowych (dalej: Rachunki Cash Poolingowe) w Banku. Rachunki te mogą być prowadzone w różnych walutach w zależności od potrzeb biznesowych. Spółka będzie przekazywała środki na Rachunki Cash Poolingowe z rachunków operacyjnych w polskim banku. Przekazywanie środków będzie odbywać się jedynie między rachunkami prowadzonymi w tej samej walucie. Poszczególne Rachunki Cash Poolingowe mogą wykazywać salda dodatnie lub ujemne. Odsetki od salda ujemnego/dodatniego na każdym Rachunku Cash Poolingowym należącym do Spółki będą wyliczane przez Bank odrębnie, a wyliczone kwoty odsetek będą obciążać/uznawać bezpośrednio dany Rachunek Cash Poolingowy Spółki. Ponadto okresowo Bank będzie wyliczał dodatkową korzyść z cash poolingu, będącą odzwierciedleniem faktu, że ogólne saldo wszystkich rachunków objętych cash poolingiem (tekst jedn.: dodatnie lub zerowe) umożliwiło Bankowi zmniejszenie jego kosztu finansowania grupy kapitałowej. Wynik kalkulacji odnoszony jest na Rachunek Cash Poolingowy jednego z Uczestników (dalej: Główny Klient). Jednocześnie koszty związane z wdrożeniem i funkcjonowaniem cash poolingu (w tym opłaty miesięczne) obciążają Głównego Klienta (spółkę będącą rezydentem podatkowym Danii).

Istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przejście prawa własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę.

Biorąc powyższe wskazania pod uwagę, ponieważ w ramach opisanego systemu cash pooling Rachunki Cash Poolingowe Spółki mogą wykazywać saldo ujemne, w związku z czym Bank obciąży ten rachunek odsetkami. Przy czym należy zauważyć, że inni uczestnicy systemu cash pooling w tym samym okresie mogą wykazywać na swoich Rachunkach Cash Poolingowych salda dodatnie (fakt ten spowoduje uznanie tych rachunków odsetkami). Co prawda transfery te będą miały charakter wirtualny, jednakże pozostaje to bez wpływu na to, że transfery te wypełniają przesłanki zaliczenia ich do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Należy bowiem zauważyć, że przedstawiony przez Spółkę system cash pooling spowoduje dostęp - w przypadku salda ujemnego na Rachunkach Cash Poolingowych Spółki - do finansowania wewnątrzgrupowego, czyli finansowania tego salda przez uczestników posiadających na ich Rachunkach Cash Poolingowych salda dodatnie. Jednocześnie, ponieważ stronami systemu cash pooling będą podmioty, które wraz ze Spółką wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej, są one objęte dyspozycją art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Tym samym, w sytuacji, gdy Spółka będzie wykazywała saldo ujemne, a także łączna wartość zadłużenia wobec podmiotów wskazanych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przekroczy trzykrotność wartości kapitału zakładowego Spółki, wówczas w odniesieniu do odsetek płaconych w związku z uczestnictwem w systemie cash pooling znajdą zastosowania ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji.

Jeżeli natomiast w momencie zapłaty odsetek Spółka będzie wykazywała saldo dodatnie oraz nie będzie zadłużona wobec podmiotów powiązanych, ponieważ zadłużenie wobec tych podmiotów już spłaciła, przepisy o niedostatecznej kapitalizacji nie będą miały zastosowania.

Reasumując, w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez Spółkę w ramach opisanego systemu cash pooling, ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mogą znaleźć zastosowanie.

W odniesieniu do powołanych przez Spółkę interpretacji, należy stwierdzić, że zapadły one w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego niniejszą interpretację.

Należy również nadmienić, że zgodnie z art. 14e § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa: minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeśli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.