ILPB3/423-991/09-2/ŁM - Określenie momentu powstania przychodu podatkowego z tytułu premii od zawartych opcji walutowych.

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 22 stycznia 2010 r. Izba Skarbowa w Poznaniu ILPB3/423-991/09-2/ŁM Określenie momentu powstania przychodu podatkowego z tytułu premii od zawartych opcji walutowych.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 23 października 2009 r. (data wpływu 2 listopada 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu z tytułu premii od zawartych opcji walutowych - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 listopada 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu z tytułu premii od zawartych opcji walutowych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka dokonuje sprzedaży wyrobów, które notowane są na giełdach.

Bazy cenowe tych wyrobów ustalane są z nabywcami w kontraktach / umowach (wieloletnich, rocznych i spot). w związku z prowadzoną działalnością, Spółka stale narażona jest na wahania rynkowych cen sprzedawanych produktów (notowanych na giełdach: (...) Giełda w Nowym Jorku, Międzybankowy Rynek Kruszców) oraz zmienność kursów walut, w których rozliczana jest sprzedaż.

Spółka, w celu zabezpieczenia przed ryzykiem niekorzystnych zmian w poziomach cen sprzedaży na rynku walutowym i towarowym, zawiera z wyspecjalizowanymi podmiotami (banki, brokerzy - dalej: Broker) transakcje na instrumentach pochodnych, przez które rozumie się zgodnie z postanowieniami art. 16 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów.

Zawierane przez Spółkę transakcje na instrumentach pochodnych mają charakter nierzeczywisty, tj. obejmują rozliczenie pieniężne instrumentu bez dostawy instrumentu bazowego (wynik na transakcji ustalany jest jako różnica pomiędzy ceną wykonania a ceną referencyjną instrumentu bazowego na dzień wykonania).

Wśród transakcji na instrumentach pochodnych zawieranych przez Spółkę występują instrumenty pochodne zerokosztowe typu put producencki.

Put producencki skonstruowany jest z dwóch opcji:

* zakupionej od Brokera opcji sprzedaży put w tonażu (lub nominale) z określonym w kontrakcie poziomem wykonania oraz

* wystawionej przez Spółkę opcji kupna call w tonażu (lub nominale) z określonym w kontrakcie poziomem wykonania (który jest uzależniony od ceny opcji put, wchodzącej w skład ww. instrumentu zerokosztowego).

Transakcja ta jest więc obustronnym zobowiązaniem (pomiędzy Spółką i Brokerem) do sprzedaży / kupna określonego instrumentu w określonym momencie w przyszłości, tj. w dacie wykonania, przy czym data wykonania zarówno dla opcji put, jak i dla opcji call stanowi tą samą datę.

W dacie zawarcia transakcji z Brokerem, której przedmiotem jest instrument pochodny - put producencki - określana jest wysokość premii za zakup opcji oraz za wystawienie opcji - premie te ustalane są na tym samym poziomie. Niemniej jednak z uwagi na istotę ww. instrumentu, który jest instrumentem zerokosztowym, żadna ze stron transakcji (Broker i Spółka) nie jest zobowiązana do zapłaty premii oraz nie jest uprawniona do otrzymania premii.

Wynik uzyskany z tytułu realizacji w przyszłości ww. instrumentu zerokosztowego, jest rozliczany poprzez zapłatę różnicy z realizacji poszczególnych opcji wchodzących w skład struktury przez jedną ze stron transakcji (tzn. przez Spółkę lub Brokera); data rozliczenia (w przyszłości) będzie jedynym momentem, w którym płatności z wykonania instrumentu będą wymagalne i w którym nastąpi faktyczny przepływ pieniężny z tego instrumentu.

Przedmiotowa transakcja dotycząca nabycia ww. instrumentu zerokosztowego jest dokumentowana przez Brokera odrębnymi dokumentami bankowymi dla każdej z opcji wchodzących w skład tego instrumentu. Ponadto Broker, z którym Spółka zawiera przedmiotową transakcję dodatkowo drogą mailową potwierdza, że opcje call i put stanowią elementy struktury "put producencki".

W księgach rachunkowych, prowadzonych przez Spółkę na podstawie regulacji MSR / MSSF, respektując wymogi rachunkowości zabezpieczeń (MSR 39), Spółka ujmuje nabyty instrument zerokosztowy jako odrębne opcje.

Poza wyżej opisanym instrumentem, Spółka w swej działalności zawiera z Brokerami transakcje dotyczące nabycia również innych zerokosztowych instrumentów pochodnych, których elementami są opcje put i call. Są to transakcje typu collar (korytarz) lub seagull (mewa).

Powyższe instrumenty, podobnie jak ma to miejsce w przypadku instrumentu put producencki, stanowią instrumenty zerokosztowe, co oznacza, że żadna ze stron transakcji nie płaci i nie otrzymuje premii.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w przypadku zawierania transakcji na instrumentach pochodnych zerokosztowych, Spółka jest zobowiązana do rozpoznania przychodu z tytułu premii od wystawionej opcji - wchodzącej w skład nabytego instrumentu zerokosztowego - w dacie zawarcia kontraktu.

Zdaniem Wnioskodawcy, w dacie zawarcia kontraktu nie będzie On zobowiązany do rozpoznania przychodów z premii z tytułu wystawionej opcji wchodzącej w skład instrumentu zerokosztowego; przychody / koszty (wynik na instrumencie) wynikające z przedmiotowej transakcji będą rozpoznawane dopiero w przyszłości - w dacie realizacji ww. instrumentu jako całości.

Zgodnie z postanowieniami art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (...).

Powyższe oznacza, że warunkiem rozpoznania przychodu jest stwierdzenie, że jest on należny. Biorąc pod uwagę rzeczywistą treść zawieranych transakcji, a w szczególności charakter prawny oraz ekonomiczny tych transakcji, należy stwierdzić, że przedmiotem transakcji zawieranej przez Spółkę jest jeden instrument pochodny o charakterze złożonym, który dla celów podatkowych należy rozpatrywać jako całość, a nie jako poszczególne elementy składające się na ten instrument. Warunkiem koniecznym dla konstrukcji instrumentu kosztowego jest bowiem zestawienie dwóch instrumentów o wzajemnie przeciwnym kierunku płatności premii opcyjnej w tej samej wysokości. w konsekwencji, premie opcyjnie znoszą się i obowiązek płatności premii przez żadną ze stron nie powstaje. Tym samym, wystawiana przez Spółkę opcja w ramach instrumentu zerokosztowego nie generuje przychodu należnego z tytułu premii. Premia z tytułu opcji wystawionej przez Spółkę nigdy bowiem nie będzie należna Spółce (analogicznie, Spółka nigdy nie będzie zobowiązana do zapłaty premii na rzecz brokera wystawiającego opcję).

Spółka wskazuje, iż fakt dokumentowania obu opcji odrębnymi dokumentami bankowymi ma jedynie charakter techniczny. Dokumenty bankowe same w sobie nie ustanawiają odrębnych zobowiązań / należności z tytułu premii opcyjnej, zatem nie mogą stanowić podstawy rozpoznania przychodu należnego.

Spółka podnosi ponadto, iż instrumentu zerokosztowego nie można utożsamiać z wzajemną kompensatą należności i zobowiązań z tytułu premii opcyjnej. w omawianym przypadku, założeniem instrumentu zerokosztowego jest bowiem takie dobranie jego parametrów, aby obie premie opcyjne się zniosły i nie powstał obowiązek ponoszenia kosztu przez żadną ze stron w momencie zawarcia kontraktu (stąd nazwa - instrument zerokosztowy). Oba instrumenty są zatem ściśle powiązane i nie stanowią samodzielnych instrumentów prostych generujących zobowiązanie / należność z tytułu premii opcyjnej, które dopiero w drodze dalszych uzgodnień mogłyby być przedmiotem kompensaty.

Spółka zauważa również, że Jej stanowisko, co do braku obowiązku rozpoznania w dacie zawarcia kontraktu przychodu z tytułu premii od wystawionej opcji wchodzącej w skład nabywanego instrumentu zerokosztowego, potwierdzają również otrzymane przez Spółkę interpretacje indywidualne Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 10 grudnia 2008 r. (znak ILPB3/423-578/08-2/ŁM oraz znak ILPB3/423-578/08-3/ŁM). Przedmiotem wydanych interpretacji była co prawda kwestia daty rozpoznania przychodu z premii opcyjnej, w przypadku gdy przedmiotem transakcji jest instrument prosty - wystawiana przez Spółkę opcja, przy czym treść transakcji przewiduje przepływ płatności premii. Niemniej jednak Dyrektor w wydanych interpretacjach stwierdził, że ww. premie należy rozpoznać jako przychód w rachunku podatkowym w dacie zawarcia kontraktu, gdyż z tym dniem premia staje się należna Spółce. Dla Dyrektora momentem decydującym o rozpoznaniu przychodu był zatem moment, kiedy premia staje się należna. w opisanym stanie faktycznym moment taki jednak nie zaistnieje.

Z tego powodu uznać należy, że premia od opcji wystawianej przez Spółkę w ramach nabywanego instrumentu zerokosztowego, skoro nie jest należna to nie stanowi przychodu, który winien być rozpoznawany w rachunku podatkowym jako przychód należny, gdyż treść zawieranej transakcji jednoznacznie wskazuje, że Spółka nie jest uprawniona do otrzymania, ani żądania płatności z tytułu wystawionych opcji wchodzących w skład nabywanego instrumentu zerokosztowego.

W konsekwencji, Spółka dopiero w przyszłości - w dacie realizacji instrumentu zerokosztowego jako całości - będzie zobowiązana do rozpoznania w rachunku podatkowym faktycznego wyniku realizowanego na tym instrumencie.

Spółka w tym miejscu pragnie zauważyć, że na podstawie znanych jej interpretacji można stwierdzić, że stanowisko Ministra Finansów w przedmiotowej kwestii jest jednolite. Analogiczne, jak przedstawione przez Spółkę, stanowisko w ww. sprawie (w zakresie obowiązku rozpoznawania premii opcyjnych, co do których nie istnieje obowiązek płatności, a uregulowania kontraktów przewidują wzajemne premie, które się znoszą) zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 21 października 2008 r. znak ILPB3/423-461/08-2/ŁM oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 22 grudnia 2008 r. znak IPPB3/423-1490/08-2/AG.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

Natomiast definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, iż ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, rozumie się przez to prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Warto w tym miejscu wskazać, iż w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje:

* nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen oraz

* rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.

Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Natomiast na podstawie art. 12 ust. 3 tej ustawy, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Objęte powyższym przepisem przychody muszą być następstwem prowadzonej działalności gospodarczej. w związku z tym, między przychodem, a działalnością gospodarczą musi istnieć związek skutkujący powstaniem przychodu. Określenie "związane z działalnością gospodarczą" pojmuje się dość szeroko, tym samym uznając, iż przychodami z tego źródła są nie tylko przychody będące bezpośrednim wynikiem tej działalności, ale także przychody z każdej innej działalności z nią związanej, w tym w szczególności z tytułu niektórych operacji finansowych. Przychodami należnymi, które to określenie nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, są przychody, które w następstwie działalności gospodarczej stały się należnością (wierzytelnością), chociaż faktycznie jeszcze ich nie uzyskano. Oznacza to, że opodatkowanie rozszerzone zostało także na przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem, powinny wpłynąć do podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, lecz jeszcze to nie nastąpiło, co jest konsekwencją oparcia opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej na tzw. zasadzie memoriałowej.

Zasady rozpoznawania momentu uzyskania przychodów określonych w art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych uregulowane są w art. 12 ust. 3a-3e tej ustawy.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a ww. ustawy, za datę powstania przychodu uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1.

wystawienia faktury, albo

2.

uregulowania należności.

Z kolei, zgodnie z ust. 3c, jeżeli strony ustalają, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w cyt. powyżej ust. 3, do którego nie mają zastosowania regulacje zawarte w ust. 3a i 3c, zgodnie z ust. 3e - za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Spółka zawiera z wyspecjalizowanymi podmiotami transakcje na instrumentach pochodnych o charakterze nierzeczywistym. Wśród transakcji na instrumentach pochodnych zawieranych przez Spółkę występują instrumenty pochodne zerokosztowe typu put producencki. w dacie zawarcia transakcji z Brokerem, określana jest wysokość premii za zakup opcji oraz za wystawienie opcji - premie te ustalane są na tym samym poziomie. Niemniej jednak z uwagi na istotę ww. instrumentu, który jest instrumentem zerokosztowym, żadna ze stron transakcji nie jest zobowiązana do zapłaty premii oraz nie jest uprawniona do otrzymania premii.

Należy zauważyć, że w momencie nabycia pochodnego instrumentu finansowego, nie dochodzi do rzeczywistego nabycia waluty, jak również nie następuje wydatkowanie środków pieniężnych na jej nabycie. Chociaż z dniem zawarcia umowy strony nabywają prawo majątkowe wynikające z nabytego instrumentu, to do skonkretyzowania tego prawa, w postaci żądania określonego świadczenia od drugiej strony transakcji, dochodzi dopiero w momencie realizacji transakcji. w tym też momencie uprawniony uzyskuje przychód należny w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Istotą niniejszej sprawy jest ustalenie podatkowego momentu uzyskania przychodu z tytułu realizacji praw majątkowych wynikających z instrumentów pochodnych zerokosztowych typu put producencki, a więc takich, w których nie dochodzi ani do faktycznego otrzymania / wydania waluty obcej ani do wydatkowania / otrzymania środków pieniężnych związanych z jej nabyciem / zbyciem.

W tym przypadku realizacja prawa wynikającego z instrumentu pochodnego, polega na dokonaniu przez strony rozliczenia wzajemnych zobowiązań i należności i nabyciu na dzień realizacji transakcji roszczenia o wypłatę środków pieniężnych w wysokości różnicy pomiędzy kursem terminowym oraz kursem bieżącym waluty.

W ocenie organu podatkowego to właśnie na ten moment Spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy jako kwotę należną, niezależnie od okoliczności faktycznego otrzymania płatności. Zgodnie z brzmieniem powołanego art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychód powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (w całości lub w części), nie później niż w dniu wystawienia faktury lub uregulowania należności. Realizację nierzeczywistej opcji walutowej można utożsamić ze zbyciem prawa majątkowego, gdyż w dniu, w którym następuje rozliczenie nabywca instrumentu pochodnego traci prawo wynikające z nabytego instrumentu.

Za przyjęciem powyższej interpretacji przemawia również treść art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów (...). Skoro więc koszt podatkowy powstaje w momencie realizacji prawa wynikającego z nabytego pochodnego instrumentu finansowego to również w tym momencie powstaje przychód podatkowy.

Reasumując, przychody i koszty podatkowe w odniesieniu do wskazanych we wniosku nierzeczywistych instrumentów pochodnych zerokosztowych typu put producencki, powstają w dniu realizacji powyższych instrumentów pochodnych. Zatem w dacie zawarcia kontraktu Spółka nie jest zobowiązana do rozpoznania przychodu z tytułu premii od wystawionej opcji.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie informuje się, że w zakresie opisu zdarzenia przyszłego została wydana odrębna interpretacja w dniu 22 stycznia 2010 r. nr ILPB3/423-991/09-3/ŁM.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl