ILPB3/423-561/14-2/EK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko spółki akcyjnej - reprezentowanej przez pełnomocnika - przedstawione we wniosku z 20 października 2014 r. (data wpływu 23 października 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów - jest prawidłowe.

W dniu 23 października 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz opis zdarzenia przyszłego.

Uwagi ogólne.

Spółka prowadzi działalność podstawową w zakresie wydobycia rud oraz produkcji i sprzedaży miedzi, metali szlachetnych i innych metali nieżelaznych. Bazy cenowe wyrobów sprzedawanych przez Spółkę ustalane są z nabywcami w kontraktach/umowach (wieloletnich, rocznych i natychmiastowych), w znacznej ilości przypadków w walutach obcych - innych niż PLN. W związku z prowadzoną działalnością, Spółka stale narażona jest na wahania rynkowych cen sprzedawanych towarów (których cena uzależniona jest od notowań na giełdach), wahania kursu waluty w ramach prowadzenia podstawowej działalności gospodarczej czy ryzyko zmienności stóp procentowych.

W celu zabezpieczenia przed ryzykiem niekorzystnych zmian wynikających z wahań poziomów powyższych czynników ryzyka na rynku metali oraz na rynku walut, które wpływają ostatecznie na wysokość osiąganych przez Spółkę przychodów, Wnioskodawca zawiera z wyspecjalizowanymi podmiotami (banki, brokerzy - dalej: Broker) transakcje na instrumentach pochodnych. Zespół Spółki posiada rzetelną i bogatą wiedzę oraz doświadczenie w zakresie zawierania transakcji na instrumentach pochodnych.

Instrumenty, będące przedmiotem zawieranych przez Spółkę transakcji (dalej: Instrumenty), wyczerpują definicję pochodnych instrumentów finansowych, określoną:

* do końca 2014 r. - w art. 16 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, rozumie się przez to prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe;

* od 1 stycznia 2015 r. - w art. 4a pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym przez pochodne instrumenty finansowe należy rozumieć instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Spółka nie zawiera transakcji pochodnych w celach spekulacyjnych, tj. nie zawiera transakcji polegających na podejmowaniu określonego ryzyka w celu osiągnięcia zysku na danej transakcji. Zgodnie bowiem z wytycznymi Polityki Zarządzania Ryzykiem Rynkowym w Grupie (dalej: Polityka), zatwierdzonej przez Zarząd Spółki, zawieranie innego rodzaju transakcji niż zabezpieczające jest niezgodne z jej założeniami. Spółka zarządza ryzykiem na rynku towarowym oraz walutowym w oparciu o regulamin Komitetu Ryzyka Rynkowego oraz przy pomocy odpowiednich metod, narzędzi oraz systemów IT umożliwiających bieżące monitorowanie sytuacji rynkowej. Procedury stosowane przez Spółkę w niniejszym zakresie są poddawane okresowej ocenie przez niezależne podmioty zewnętrzne, w tym audytora, co gwarantuje, iż stosowane rozwiązania są zgodne z zasadami rachunkowości oraz innymi wymogami dotyczącymi rozliczania instrumentów pochodnych dla celów księgowych.

Wnioskodawca nie prowadzi działalności w zakresie obrotu instrumentami pochodnymi, a jedynym celem transakcji zawieranych z wyspecjalizowanymi w tym zakresie podmiotami jest umożliwienie Spółce ukształtowania oczekiwanego profilu ekspozycji na ww. ryzyka. Zawierane przez Spółkę transakcje na instrumentach pochodnych mają charakter nierzeczywisty, tj. bez faktycznej dostawy instrumentu bazowego (płatny jest wynik na transakcji, który ustalany jest jako różnica pomiędzy ceną wykonania a ceną referencyjną instrumentu bazowego na dzień wykonania). Ponadto, Spółka nie dokonuje sprzedaży posiadanych kontraktów na instrumentach pochodnych rozumianej jako przeniesienie praw i obowiązków z kontraktów na osobę trzecią, inną niż druga strona kontraktu, oraz nie dokonuje przedterminowego zamknięcia/umorzenia transakcji poprzez zawarcie ugody z Brokerem. Ewentualne wcześniejsze "domknięcie" pozycji może nastąpić poprzez zawarcie transakcji odwrotnej, jednakże takie rozwiązanie z technicznego punktu widzenia nie ingeruje w zawartą uprzednio transakcję pierwotną.

Jak wskazano powyżej, transakcje stosowane przez Spółkę mają wyłącznie charakter zabezpieczający. Przy czym na gruncie rachunkowości zabezpieczeń mogą być klasyfikowane zarówno jako transakcje zabezpieczające, jak i tzw. transakcje handlowe.

Transakcje zabezpieczające klasyfikowane na gruncie rachunkowości zabezpieczeń jako handlowe, to przede wszystkim tzw. transakcje restrukturyzacyjne (szczegółowo opisane poniżej), które są zawierane w celu modyfikacji parametrów zabezpieczenia realizowanego pierwotnie zawieraną transakcją. Polegają one na zajęciu pozycji odwrotnych do wdrożonych, tzw. domknięcie (np. jeżeli Spółka kupiła opcje put, to w chwili restrukturyzacji wystawia opcje put o takiej samej cenie wykonania, dacie zapadalności, itd.). Wynik na zamknięciu jest zależny od tego jak ceny instrumentów bazowych zmieniły się od czasu zawarcia transakcji pierwotnej i może być zarówno pozytywny, jak i negatywny. W ramach transakcji restrukturyzacyjnych Spółka ponosi w niektórych przypadkach koszty związane z nabyciem instrumentów (w przypadku opcji będzie to premia opcyjna), jak i koszty związane z rozliczeniem wyniku na transakcji.

Restrukturyzacja danej strategii opiera się na Rekomendacji Komitetu Ryzyka Rynkowego oraz wymaga podjęcia ponownej uchwały Zarządu Spółki. Zawarcie transakcji restrukturyzacyjnej powoduje również, że dla celów rachunkowości zabezpieczeń strategia pierwotna klasyfikowana jako zabezpieczająca traci charakter zabezpieczający ze względu na jej domknięcie. Jednocześnie, ponieważ obie strategie formalnie nie wygasają, to do momentu rozliczenia transakcji będą, dla celów rachunkowości zabezpieczeń, klasyfikowane jako transakcje handlowe.

Innym przykładem instrumentu pochodnego klasyfikowanego w ramach rachunkowości zabezpieczeń jako handlowy jest opcja wchodząca w skład niektórych zabezpieczających transakcji złożonych (np. strategii mewa), która służy finansowaniu transakcji, a ryzyko związane z jej wystawieniem nie jest kompensowane w ramach danej struktury. Na gruncie przepisów o rachunkowości zabezpieczeń każdy z instrumentów prostych w ramach transakcji złożonej klasyfikowany jest bowiem osobno (przy jednoczesnym uwzględnieniu efektu ekonomicznego całej transakcji).

Charakterystyka procedur dotyczących zawierania transakcji na instrumentach pochodnych.

Strategie zabezpieczające w Spółce opracowywane są przez Komitet Ryzyka Rynkowego w oparciu o przeprowadzone uprzednio analizy makroekonomiczne i bieżącą sytuację na rynku. Na podstawie przeprowadzonych analiz sporządzana jest rekomendacja dla Zarządu Spółki w sprawie wdrożenia danej strategii zabezpieczającej przez Spółkę, która zawiera uzasadnienie celu wdrożenia danego instrumentu pochodnego z uwzględnieniem zarówno sytuacji finansowej, planów sprzedażowych Spółki, jak i prognoz makroekonomicznych w odniesieniu np. do oczekiwanych zmian kursów walut/cen metali. W rekomendacji wskazywany jest każdorazowo rodzaj instrumentu pochodnego, który ma zabezpieczać w określonym/przyszłym okresie, wskazane ceny sprzedaży lub kursy walutowe dla określonego tonażu/nominału. Przedstawione są również argumenty przemawiające za/przeciw przyjęciu rekomendacji z punktu widzenia Spółki.

Po akceptacji zaproponowanej przez Komitet Ryzyka Rynkowego strategii, Zarząd Spółki wydaje uchwałę w sprawie wdrożenia danej strategii. Stanowi ona dla właściwego wydziału Spółki podstawę do zawarcia transakcji zabezpieczających na instrumentach pochodnych (zgodnie z wytycznymi wskazanymi w uchwale Zarządu).

Po zawarciu transakcji na rynku instrumentów pochodnych, wydział zawierający daną transakcję przedstawia Komitetowi Ryzyka Rynkowego sprawozdanie z jej realizacji.

Spółka posiada dokumentację dotyczącą zawieranych transakcji na instrumentach pochodnych gromadzoną zgodnie z wdrożonymi zasadami zarządzania ryzykiem rynkowym. Określają one potencjalne ryzyka wynikające z prowadzonej działalności oraz metody zarządzania nimi poprzez zawieranie kontraktów terminowych z użyciem instrumentów pochodnych.

Transakcje restrukturyzacyjne.

Wyniki przeprowadzonych analiz i zbudowane na ich podstawie przewidywania odnośnie sprzedaży mogą ulec zmianie i istotnie różnić się od zakładanych na dzień zawarcia transakcji zabezpieczającej. Skuteczność zabezpieczenia (poprzez zawarte transakcje na instrumentach pochodnych) podlega więc ciągłej ocenie i monitorowaniu pod kątem zmian na rynku bazowym oraz realizacji produkcji. W związku z powyższym, Spółka może podjąć decyzję o restrukturyzacji pierwotnie zawartych transakcji na instrumentach pochodnych w celu zmniejszenia poziomu zabezpieczenia transakcji poprzez tzw. "domknięcie" (pełne lub częściowe) transakcji (tekst jedn.: zawarcie transakcji odwrotnej do domykanej), bądź też w celu wcześniejszej realizacji skumulowanej dodatniej wyceny na transakcjach zabezpieczających.

Obecnie Spółka wykorzystuje w szczególności następujące strategie składające się zarówno z wystawianych i nabywanych opcji: (i) korytarz, (ii) mewa, (iii) put producencki, (iv) bear put spread. Transakcje te charakteryzują się tym, że Spółka w ramach jednej strategii jednocześnie nabywa oraz wystawia opcje, których ceny wykonania są ustalane indywidualnie. Wykorzystanie strategii złożonych pozwala Spółce na obniżenie kosztów zabezpieczenia określonego ryzyka. Spółka wystawiając opcje otrzymuje przychód należny z tytułu premii, który rekompensuje koszt premii z tytułu opcji nabywanych w ramach danej strategii. W rezultacie całościowy koszt nabycia strategii może zostać zmniejszony nawet do zera. W przyszłości Spółka nie wyklucza stosowania w ramach transakcji restrukturyzacyjnych również innych instrumentów pochodnych niż wymienione powyżej (wyczerpujących ustawową definicję pochodnych instrumentów finansowych, np. forward).

Zaangażowanie Spółki na rynku instrumentów pochodnych podlega ustalonym limitom procentowym w stosunku do planowanej ekspozycji na ryzyko. Przykładowo, Polityka dopuszcza zabezpieczenie zidentyfikowanej ekspozycji na ryzyko zmian cen miedzi do 85% wielkości planowanej miesięcznej sprzedaży ze wsadów własnych. Transakcje zabezpieczające są zawierane zazwyczaj na okres 3 lat, podczas gdy okres obowiązywania zawieranych z kontrahentami kontraktów, w ramach których realizowana jest fizyczna sprzedaż, nie przekracza zwykle 1 roku (aczkolwiek kontrakty są regularnie odnawiane na negocjowanych warunkach). Spółka podejmuje decyzję o zawarciu transakcji w oparciu o analizę ekonomiczną planowanej sprzedaży, która ma zostać zabezpieczona, średniego kosztu zabezpieczenia oraz płynności finansowej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w przedmiotowej sytuacji koszty związane zarówno z nabyciem poszczególnych Instrumentów wchodzących w skład transakcji restrukturyzacyjnych, jak i koszty związane z ich rozliczeniem stanowią koszty uzyskania przychodów Spółki.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przedmiotowej sytuacji koszty związane zarówno z nabyciem poszczególnych instrumentów wchodzących w skład transakcji restrukturyzacyjnych, jak i związane z ich rozliczeniem stanowią koszty uzyskania przychodów Spółki.

UZASADNIENIE stanowiska Wnioskodawcy.

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Powyższe oznacza, że wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą poza wymienionymi w przywołanym art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, w tym służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych. W ocenie Wnioskodawcy, przepis ten jedynie odracza moment rozpoznania kosztu, nie uzależnia jednak możliwości jego rozpoznania dla celów podatkowych, o ile jeden z ww. warunków zostanie spełniony. Użyte w przepisie sformułowanie "wydatki związane z nabyciem pochodnego instrumentu finansowego" powinno być interpretowane wyłącznie w kontekście wydatków poniesionych na nabycie instrumentu pochodnego, np. premia opcyjna. Przykładowo, będzie to zatem dotyczyło transakcji kupna opcji typu put lub call, gdzie dochodzi do wypłaty premii wystawcy opcji, która to premia będzie mogła być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów dopiero w momencie realizacji praw wynikających z danego instrumentu finansowego lub zaistnienia innych zdarzeń opisanych w ww. przepisie.

Natomiast w sytuacji wystawiania opcji typu call lub put o charakterze nierzeczywistym ww. przepis nie będzie miał zastosowania, gdyż w tego rodzaju transakcjach co do zasady kontrahent nie ponosi wydatków na nabycie instrumentu pochodnego, a jedynie wydatki związane z jego realizacją, które będą związane z niekorzystną wyceną instrumentu bazowego. Co za tym idzie koszty takich transakcji w ujęciu podatkowym należy rozpatrywać w oparciu o brzmienie przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jak zostało wskazane w stanie faktycznym, celem zawieranych przez Spółkę transakcji na instrumentach jest zabezpieczenie się przed określonym ryzykiem (np. przed ryzykiem kursowym, stóp procentowych lub wahaniami cen towarów), a zatem zabezpieczenie źródła przychodów.

Spółka stosuje się do zasad Polityki Zarządzania Ryzykiem Rynkowym w Grupie, prowadzi odrębną dokumentację zabezpieczeń, określa i monitoruje na bieżąco dopuszczalne ryzyka wynikające z prowadzonej działalności i zawieranych kontraktów pochodnych, a także analizuje i śledzi na bieżąco dane rynkowe i czynniki makroekonomiczne, na podstawie których podejmowane są decyzje co do poszczególnych transakcji pochodnych.

Zgodnie z zasadami Polityki, celem wszystkich transakcji zawieranych na Instrumentach jest minimalizacja i kontrola ryzyka w sposób, który w danym momencie jest najkorzystniejszy dla Spółki. Zdaniem Wnioskodawcy, występowanie tzw. transakcji restrukturyzacyjnych świadczy o świadomym i racjonalnym z biznesowego punktu widzenia zarządzaniu ryzykiem przez Spółkę - pozycja Spółki podlega bowiem bieżącej kontroli, co pozwala na minimalizację ewentualnych strat związanych z transakcjami pochodnymi oraz optymalne wykorzystanie tych transakcji.

W ocenie Wnioskodawcy, zawieranie transakcji restrukturyzacyjnych na Instrumentach (tzw. domknięcie) pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganym przychodem oraz służy zabezpieczeniu źródła przychodów Spółki. Instrumenty wystawiane w ramach "domknięcia" struktur są związane z pierwotną potrzebą Spółki, tj. potrzebą zabezpieczenia się przed ryzykiem rynkowym i są jedynie jej kontynuacją. Domknięcie (pełne lub częściowe) jest rozumiane jako zawarcie transakcji przeciwstawnej do pierwotnej. Restrukturyzacja (domykanie) ma na celu ograniczenie straty lub wcześniejszą realizację skumulowanej dodatniej wyceny na transakcjach zabezpieczających już zawartych (a w konsekwencji i na zabezpieczanej sprzedaży).

Koszty poniesione przez Spółkę w związku z rozliczeniem transakcji restrukturyzacyjnych służą zatem zabezpieczeniu źródła przychodów i tym samym istnieje ich związek z przychodami/zabezpieczeniem źródła przychodów Spółki.

Reasumując, mając na uwadze wyżej cytowane przepisy oraz opis stanu faktycznego ujęty we wniosku, zdaniem Wnioskodawcy, w przedmiotowej sytuacji koszty związane zarówno z nabyciem poszczególnych Instrumentów wchodzących w skład transakcji restrukturyzacyjnych, jak i koszty związane z ich rozliczeniem stanowią koszty uzyskania przychodów Spółki na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W odniesieniu do opcji, w przypadku ich zakupu Spółka będzie mogła zaliczyć poniesione koszty na podstawie art. 15 ust. 1, z zastrzeżeniem art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, natomiast w sytuacji wystawienia opcji o charakterze nierzeczywistym wynik na rozliczeniu takiej opcji wchodzącej w skład struktury będzie stanowił koszt podatkowy na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Końcowo tut. Organ pragnie zauważyć, że pełna weryfikacja prawidłowości zaliczenia przedmiotowych wydatków do kosztów uzyskania przychodów może być dokonana jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.). Dokonując bowiem interpretacji indywidualnej organ podatkowy działający z upoważnienia Ministra Finansów przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji). Tym samym, jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) różni się od stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego).

Interpretacja dotyczy:

* zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia,

* zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.