ILPB3/423-534/08-2/HS

Spółka zamierza nabywać udziały lub akcje innych spółek kapitałowych, posiadających siedzibę i miejsce sprawowania zarządu na terytorium Unii Europejskiej.

Spółka zamierza nabywać udziały (akcje) w ramach inwestycji długoterminowych, w pakietach obejmujących co najmniej 10% kapitału danej spółki.

Nie jest planowane zbycie tych udziałów (akcji) w terminie co najmniej dwu lat od ich nabycia.

Na zakup udziałów (akcji) Spółka zamierza uzyskać pożyczkę lub kredyt. Z tytułu zawartej umowy pożyczki (kredytu) Spółka będzie ponosić koszty odsetek i prowizji.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych: "kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1".

Nie ulega wątpliwości, że koszt w postaci odsetek od pożyczki (kredytu) zaciągniętej na zakup udziałów (akcji) pozostaje w związku z przychodami Spółki.

Stanowisko to potwierdza przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który wskazuje, że bezpośrednie wydatki na nabycie udziałów (akcji) stanowią koszty uzyskania przychodów, tyle że potrącany w dacie zbycia udziałów (akcji). W ocenie Spółki, oznacza to, że nabycie udziałów (akcji) jest traktowane jako źródło potencjalnych przychodów.

Istnienie związku pomiędzy kosztem poniesionym na nabycie udziałów a przychodem potwierdza m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 września 2004 r. (sygn. FSK 324/04): "Z kolei ustalenie organów podatkowych, potwierdzone następnie w zaskarżonym wyroku, że kredyt na zakup akcji Z.M. "S." S.A. nie spełniał wymogów określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a więc nie był kosztem poniesionym w celu osiągnięcia przychodu, jest ustaleniem dowolnym, nie opartym o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy".

Zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, co do zasady: "koszty uzyskania przychodu bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c".

Przepis art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi z kolei, iż: "Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą".

Przepisem szczególnym w stosunku do art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest art. 16 ust. 1 pkt 10a oraz 11 tej ustawy, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów "naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów)" oraz "wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów)". Oznacza to, iż odsetki mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów dopiero z chwilą ich zapłaty lub kapitalizacji.

Zdaniem Spółki, do odsetek od pożyczki (kredytu) na zakup udziałów / akcji nie będzie miał zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów "wydatków na nabycie lub objęcie udziałów / akcji". Zdaniem Spółki "wydatki na nabycie" w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych to wydatki bezpośrednio warunkujące nabycie udziałów (akcji), bez poniesienia których nie mogłoby dojść do ich skutecznego zakupu lub objęcia (w tym przede wszystkim cena, opłaty notarialne związane z nabyciem, prowizje biura maklerskiego). Natomiast kosztów zaciągniętej pożyczki (kredytu), w tym odsetek nie traktuje się jako wydatków na nabycie udziałów, lecz jako zapłatę za pożyczkę (kredyt). Konsekwentnie, odsetki od pożyczki (kredytu) na zakup udziałów (akcji) są kosztem uzyskania przychodów w dacie ich faktycznej zapłaty lub kapitalizacji, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 10a oraz 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Za takim rozumieniem pojęcia "wydatki na nabycie" przemawia wykładnia literalna ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie bowiem z "Uniwersalnym słownikiem języka polskiego" pod redakcją prof. S. Dubisza (Wydawnictwo naukowe PWN Warszawa, z 2003 r., t. IV, s. 575), wydatek to "suma, która ma być wydana albo suma wydana na coś", ponadto słowo wydatkować to "wydać, wydawać pieniądze na coś". Definicja ta zawiera element bezpośredniości poniesienia wydatku na dany cel. Odsetki od pożyczki (kredytu) udzielonej na sfinansowanie zakupu udziałów / akcji są zatem wydatkiem akcesoryjnym, mającym na celu zapewnienie funkcjonowania źródła przychodów (jakim mogą być w przyszłości udziały / akcje), nie zaś bezpośrednio wydatkiem na nabycie udziałów / akcji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Stanowisko takie jest powszechnie akceptowane przez dotychczasowe orzecznictwo, np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 kwietnia 2005 r. sygn. II FSK 508/05 lub wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 stycznia 2006 r. (sygn. II FSK 229/05), w którym sąd wskazał: "przechodząc na grunt ustawy podatkowej, należy stwierdzić, że przez wydatki, o których mowa w jej art. 16 ust. 1 pkt 8, należy rozumieć wydatki dokonane przez podatnika, bezpośrednio związane z nabyciem akcji. Są nimi w szczególności cena nabycia, opłaty notarialne, prowizje biura maklerskiego. Przy takim rozumieniu pojęcia wydatków, nie można do nich zaliczyć odsetek od kredytów zaciągniętych przez podatników na nabycie akcji, ponieważ wydatki z tego tytułu nie pozostają w bezpośrednim związku z ich nabyciem". Podobne stanowisko zaprezentował także Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 7 września 2004 r. (sygn. FSK 324/04) oraz Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 7 kwietnia 2006 r. (sygn. II FSK 508/05).

Stanowisko takie akceptują także organy podatkowe, np. w piśmie z 12 marca 2001 r. (sygn. PB4/BA-8214-486-94/01) Ministerstwo Finansów wskazało, że "użycie przez ustawodawcę określenia "wydatków na nabycie" oznacza, że do kosztów - ale dopiero z chwilą sprzedaży udziałów lub akcji - zalicza się wszelkie koszty bezpośrednio warunkujące nabycie tych udziałów lub akcji, bez których poniesienia nie byłoby możliwe skuteczne nabycie udziałów lub akcji (...). Mając na uwadze stan faktyczny oraz przedstawiony stan prawny, koszty zaciągniętego kredytu, tj. odsetki, prowizje oraz różnice kursowe, które występują ze względu na zaciągnięcie kredytu denominowanego w USD nie traktuje się jako wydatków na nabycie udziałów lecz jako zapłatę za kredyt, wobec czego są one kosztem uzyskania przychodu w dacie ich faktycznej zapłaty lub kapitalizacji".

Także w piśmie z 7 sierpnia 2002 r. Minister Finansów uznał, że odsetki od pożyczki zaciągniętej na zakup akcji / udziałów nie są wydatkami na ich nabycie (i mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich zapłaty). Zdaniem Ministerstwa, należy "rozdzielić pojęcie wydatków na nabycie (objęcie) udziałów (akcji) od źródeł finansowania tego rodzaju wydatków. (...) Odsetki od takich pożyczek i kredytów nie stanowią wydatków na nabycie (objęcie) udziałów (akcji), niewątpliwie jednak pozostają w związku z przychodami podatnika. Dlatego też odsetki od tego rodzaju pożyczek i kredytów, są kosztem w momencie zapłaty lub kapitalizacji".

Stanowisko Spółki potwierdzają również dotychczasowe interpretacje organów podatkowych, m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 4 lutego 2008 r. (sygn. IBPB3/423-264/07/AK/KAN-1853/07); Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 29 maja 2008 r. (sygn. IP-PB3-423-309/08-2/AG); Lubuski Urząd Skarbowy w interpretacji z 2 maja 2006 r. (sygn. LUS/I-3/423/7-P/06/JW); Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w interpretacji z 6 maja 2006 r. (sygn. 1472/ROP 1/423-70/146/06/DP).