ILPB3/423-411/10/11-S/JG - Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów osoby prawnej wydatków poniesionych na świadczenia z tytułu renty wyrównawczej, przyznanej pracownikowi na mocy wyroku sądowego w związku z wypadkiem przy pracy.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów - uwzględniając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 11 stycznia 2011 r. sygn. akt I SA/Łd 1313/10 - stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, reprezentowanej przez Pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 29 kwietnia 2010 r. (data wpływu 10 maja 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na świadczenia z tytułu renty wyrównawczej - jest prawidłowe.

W dniu 10 maja 2010 r. został złożony ww. wniosek - uzupełniony pismem z dnia 13 lipca 2010 r. (data wpływu 20 lipca 2010 r.) - o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na świadczenia z tytułu renty wyrównawczej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie produkcji płytek ceramicznych. W dniu 30 grudnia 2002 r. w jednym z zakładów Wnioskodawcy doszło do zbiorowego wypadku przy pracy, w wyniku którego jeden z pracowników doznał uszczerbku na zdrowiu. Pracownik ten wytoczył przeciwko Wnioskodawcy powództwo, domagając się przyznania renty wyrównawczej. Na podstawie wyroku sądowego, Wnioskodawca zobowiązany został do zapłaty renty wyrównawczej na jego rzecz. Mocą kolejnych wyroków sądowych, renta przyznana poszkodowanemu została powiększona, łącznie z odsetkami od dotychczas wypłaconych kwot renty.

Podstawą prawną obowiązku wypłaty renty jest - na podstawie ustaleń poczynionych w wyroku Sądu - zasada ryzyka wynikająca z art. 435 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 444 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którą podmiot prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną własnemu pracownikowi przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, jak również zobowiązany jest do wypłacania poszkodowanemu stosownej renty, jeśli ten utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo zwiększyły się jego potrzeby i zmniejszyły widoki na przyszłość.

Zdaniem Sądu, nie można było stwierdzić działania siły wyższej, co oznacza, że wypadkowi można było zapobiec. W związku z wypadkiem, ukarano mandatami karnymi dwóch pracowników Wnioskodawcy; należy jednak stwierdzić, że uchybienia, za które nałożone zostały mandaty karne dotyczyły zachowań, które pozostawały poza zakresem adekwatnego związku przyczynowego potrzebnego do przypisania Wnioskodawcy winy, a polegały na stosowaniu w procesie produkcyjnym instrukcji bezpieczeństwa, które - jak okazało się w czasie wypadku, nie gwarantowały pełnego bezpieczeństwa w każdej możliwej sytuacji. Śledztwo dotyczące wypadku, prowadzone przez właściwą Prokuraturę Rejonową zostało umorzone z uwagi na brak ustawowych znamion czynu zabronionego. Jednocześnie w toku postępowania nie stwierdzono by przedmiotowy wypadek był wynikiem wyłącznej winy pokrzywdzonego, jak i osób trzecich, za które Wnioskodawca odpowiadać nie mógł.

Z związku z powyższym, Wnioskodawca kwalifikuje, dla celów podatkowych, zasądzone przez Sąd kwoty dotychczas wypłacone jako koszty uzyskania przychodów. Jednocześnie, kwalifikację taką chce zastosować również w stosunku do już zasądzonych, ale jeszcze nie wypłaconych miesięcznych świadczeń rentowych, a także do ustawowych odsetek od tych kwot zasądzonych wyrokiem Sądu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wypłacone w przyszłości przez pracodawcę na rzecz byłego pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy, świadczenia z tytułu renty wyrównawczej oraz odsetki ustawowe od tych świadczeń, których podstawę stanowi wyrok Sądu obciążający Wnioskodawcę na zasadzie ryzyka - Wnioskodawca będzie mógł zaliczać do kosztów uzyskania przychodów.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działając z upoważnienia Ministra Finansów, wydał w dniu 4 sierpnia 2010 r. interpretację indywidualną nr ILPB3/423-411/10-5/JG, w której uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Zdaniem Wnioskodawcy, warunkiem uznania wydatku za koszt uzyskania przychodu jest wykazanie przez podatnika, że był on celowy i potrzebny w prowadzonej działalności, tj. że był racjonalny co do zasady i co do wysokości. Istotny jest zamiar podatnika zmierzający do uzyskania lub powiększenia przychodów wskutek powiększenia wydatków. Kosztami uzyskania przychodów będą zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, której celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów (tak np. NSA w wyroku z 13 marca 1998 r. sygn. akt SA/Lu 230/97, WSA w wyroku z 5 września 2006 r. sygn. akt III SA/Wa 1485/06).

W celu zakwalifikowania wydatku ponoszonego przez podatnika, jako kosztu uzyskania przychodu, muszą zatem być spełnione następujące warunki:

Zaliczenie wydatku w ciężar kosztów zależy ponadto od tego, aby wydatek ten nie został explicite wyłączony na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W wypadku spełnienia wszystkich powyższych warunków dany wydatek stanowi dla podatnika koszt uzyskania przychodów. Nie ulega wątpliwości, że wydatki ponoszone są przez Wnioskodawcę (to bowiem na Spółce ciąży obowiązek wypłaty opisanej renty), jak również, że mają one charakter definitywny (ich wysokość jest bowiem określona w wyroku), a także, że zostały należycie udokumentowane (co wynika z obowiązków nałożonych na Wnioskodawcę na podstawie innych przepisów).

Wydatki te pozostają również w związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością - wynikają bowiem ze zdarzeń mających miejsce przy jej prowadzeniu. Wskazane rozstrzygnięcie Sądu zostało oparte na zasadzie ryzyka ponoszonego przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność - ryzyka immanentnie wpisanego w działalność gospodarczą, w szczególności tak rozległą, jak ta prowadzona przez Wnioskodawcę. Podmiot prowadzący działalność gospodarczą musi przyjąć na siebie ryzyko wynikające z możliwych negatywnych konsekwencji prowadzonej działalności - również w zakresie wywołania uszczerbku na zdrowiu.

Jak podkreśla się w orzecznictwie i doktrynie prawa cywilnego "odpowiedzialność na zasadzie ryzyka z art. 435 k.c. oparta jest na założeniu, że samo funkcjonowanie zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody stwarza niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody, niezależnie od działania lub zaniechania podmiotu prowadzącego taki zakład szczególnie w związku z dynamicznym rozwojem nowych technologii wykorzystywanych w jego działalności (...). Dla przypisania odpowiedzialności prowadzącemu zakład lub przedsiębiorstwo, którego odpowiedzialność konstruowana jest na zasadzie ryzyka, zbędne jest rozważenie czy można mu przypisać zawinienie lub bezprawne zaniedbanie, a co za tym idzie odpowiedzialności tej nie wyłącza przeprowadzenie dowodu braku jego winy. (...) Ryzyko związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub zakładu, o jakim mowa w art. 435 § 1 i 2 k.c., sprowadza się do konieczności naprawienia szkód, których powstanie było nie tylko niezawinione, ale nawet wtedy kiedy zachowanie prowadzącego nie było bezprawne (...)" (por. E. Gniewek, Kodeks cywilny, Komentarz, CH Beck 2008).

Nawet "ustalenie, że wina może być przypisana jedynie poszkodowanemu nie uchyla odpowiedzialności prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (art. 435 § 1 k.c.), jeżeli równocześnie wystąpiły inne, choćby niezawinione przyczyny szkody w rozumieniu adekwatnego związku przyczynowego, leżące po stronie odpowiedzialnego" (por. wyrok SN z 3 sierpnia 2007 r. sygn. akt I UK 367/06).

"Odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy na podstawie art. 435 k.c. nie można wykluczyć także wówczas, gdy obecny stan zdrowia pracownika jest jedynie pośrednim następstwem wieloletniej pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia, a warunki pracy stanowiły tylko jedną z przyczyn rozstroju zdrowia" (por. wyrok SN z 19 marca 2008 r. sygn. akt I PK 256/07).

Co więcej, jak podkreśla się w doktrynie, prowadzący przedsiębiorstwo może ograniczyć swoją odpowiedzialność tylko "w trzech wypadkach (oczywiście przy założeniu, że wystąpiła szkoda pozostająca w związku przyczynowym z ruchem przedsiębiorstwa) tj. w wypadku, gdy szkoda jest wynikiem działania siły wyższej, lub wyłącznego zawinienia poszkodowanego, bądź osoby trzeciej za którą nie ponosi odpowiedzialności" (por. wyrok SA w Katowicach z 14 lipca 1992 r. sygn. akt III APr 41/92).

W wypadku opisanym we wniosku, Wnioskodawca nie zdołał uchylić się odpowiedzialności, gdyż zdaniem Sądu nie zaszła żadna z okoliczności egzoneracyjnych. Z ustaleń Sądu wynika, że nie zaszedł wypadek działania siły wyższej. W takiej sytuacji, odpowiedzialność za zdarzenie szkodzące obciążała Wnioskodawcę niezależnie od winy. Tym samym, istnieje bezpośredni związek pomiędzy prowadzoną działalnością a zdarzeniem rodzącym obowiązek spełnienia świadczenia z tytułu renty wyrównawczej. Należy także zauważyć, że Prokuratura Rejonowa umorzyła postępowanie przygotowawcze wynikające z wypadku, a wydane mandaty karne dotyczyły zachowań, które pozostawały poza zakresem adekwatnego związku przyczynowego potrzebnego do przypisania Wnioskodawcy winy.

W takiej sytuacji, jedyna możliwa, choć pozorna, wątpliwość pojawia się w zakresie uznania czy wydatek Wnioskodawcy, w postaci wypłaty renty, został poniesiony w celu uzyskania przychodu, jego zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu, względnie czy może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów.

"Sformułowanie "w celu" osiągnięcia przychodu należy rozumieć jako efekt, do którego podatnik dąży, a nie jako skutek następstwo określonego zachowania się podmiotu gospodarczego" (por. wyrok WSA z 12 października 2009 r. sygn. akt I SA/Gd 563/09).

Jednocześnie należy mieć w pamięci, że zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie "nie jest konieczne wykazanie bezpośredniego związku między poniesionym kosztem a przychodem, źródłem przychodu. Będą kosztem uzyskania przychodów także takie koszty, których poniesienie miało racjonalne, gospodarcze uzasadnienie w całokształcie działalności prowadzonej przez podatnika, w całokształcie okoliczności towarzyszących prowadzeniu tej działalności. Będą kosztem uzyskania przychodów także takie koszty, których poniesienie było pośrednio związane z przychodem, źródłem przychodu, bo było potrzebne wyłącznie do podjęcia przez podatnika racjonalnej i gospodarczo uzasadnionej decyzji o poniesieniu w przyszłości kosztów już bezpośrednio związanych z przychodem, źródłem przychodu" (por. wyrok WSA z 22 kwietnia 2009 r. sygn. akt I SA/Lu 701/08).

Konieczne jest więc wykazanie istnienia chociażby pośredniego związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy wydatkiem a przychodem. Jak podkreśla się w doktrynie, związek ten sprowadza się "generalnie do stwierdzenia, że poniesienie wydatku powinno zapewnić uzyskanie przychodu w przyszłości" (por. J. Marciniuk, Podatek dochodowy od osób prawnych, CH Beck 2009; wyrok NSA z 29 stycznia 1999 r. sygn. akt I SA/Gd 91/97, wyrok NSA z 16 lipca 2003 r. sygn. akt I SA/Wr 1377/01, wyrok NSA z 8 grudnia 2004 r. sygn. akt FSK 768/04).

Należy zauważyć, że zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny "przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a w niektórych przypadkach już sam fakt, że są należne, powołuje obowiązek zapłaty podatku dochodowego" (por. J. Marciniuk, Podatek dochodowy od osób prawnych, CH Beck 2009). Za opisane wyżej przysporzenie majątkowe uznać należy również sytuację, w której "doszło do zaoszczędzenia na koniecznych wydatkach" (por. E. Gniewek, Kodeks cywilny, Komentarz, CH Beck 2008).

Jednocześnie "użyta w przepisie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych liczba mnoga "przychodów" wskazuje, że aby jakiś wydatek uznać za koszt w rozumieniu tego przepisu nie trzeba wykazywać zależności między nim, a powstaniem lub powiększeniem konkretnego (mierzalnego) przychodu" (por. wyrok WSA z 14 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Lu 267/09).

Wypłata renty wyrównawczej zasądzonej poszkodowanemu w wypadku przy pracy u Wnioskodawcy, charakteryzuje się - z punktu widzenia interesów przedsiębiorstwa prowadzonego przez Wnioskodawcę - co najmniej dwoma celami:

Jest rzeczą oczywistą że niespełnienie zobowiązania nałożonego na podstawie wyroku Sądu rodzić będzie dla Wnioskodawcy negatywne konsekwencje finansowe, tj. koszty przymusowej egzekucji opisanych sum pieniężnych. Ponoszenie przedmiotowego wydatku ma więc, co najmniej, na celu uniknięcie poniesienia wydatków związanych z przymusową egzekucją - wydatków, które w razie zajścia zdarzenia w postaci braku dobrowolnej spłaty świadczenia rentowego, spełniają wymóg "konieczności" opisany powyżej.

Spełnienie świadczenia z renty wyrównawczej, ze względu na opisaną wyżej dwoistość celu w jakim jest podejmowane z punktu widzenia interesu ekonomicznego i racjonalnej analizy - stanowi próbę zabezpieczenia i zachowania przychodów i ich źródła.

Na marginesie należy zauważyć, że wskazany powód spełniania świadczenia jest jednym z wielu, jakie można wskazać jako przykład wydatków które ponoszone są w celu zabezpieczenia i zachowania przychodów i ich źródła - powód jednak najbardziej oczywisty.

Wymaga w tym miejscu podkreślenia, że jak podkreśla się w doktrynie, kwalifikacja wydatku jako kosztu uzyskania przychodu możliwa jest wtedy, gdy "określony wydatek powinien okazać się dla uzyskania przychodów niezbędny, a przynajmniej pożyteczny w sensie potencjalnej możliwości (wpływu) na wygenerowanie przychodu" (por. wyrok NSA z 29 stycznia 1999 r. sygn. akt I SA/Gd 91/97, wyrok NSA z 29 listopada 1994 r. sygn. akt SA/Wr 1242/94).

"Nie zawsze warunkiem zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów jest bezpośrednia relacja pomiędzy wydatkiem a przychodem. Kosztami uzyskania przychodów będą bowiem także koszty pozostające w pośrednim związku z przychodami. jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów) nawet wówczas, gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty" (por. wyrok WSA z 12 października 2009 r. sygn. akt I SA/Gd 563/09).

"Poniesiony koszt uzyskania przychodów nie musi być kosztem niezbędnym, koniecznym dla uzyskania przychodów. Podatnik ma prawo do subiektywnej oceny racjonalności podejmowanych decyzji w prowadzonej działalności gospodarczej, której organy podatkowe nie powinny kwestionować. Ocena racjonalności poniesionego przez podatnika kosztu powinna być dokonywana na podstawie okoliczności towarzyszących poniesieniu danego kosztu" (por. wyrok WSA z 22 kwietnia 2009 r. sygn. akt I SA/Lu 701/08).

Jak wynika z analizy bieżącego orzecznictwa sądów administracyjnych "podatnik prowadząc działalność gospodarczą powinien postępować racjonalnie i zmierzać w sposób najbardziej bezpośredni do osiągnięcia przychodu. Powinien również działać w przekonaniu, jednak ocenianym w sensie obiektywnym, a nie subiektywnym, że poniesienie kosztu po uwzględnieniu związków przyczynowo - skutkowych powinno doprowadzić do osiągnięcia przychodu" (por. wyrok NSA z 12 marca 1999 r. sygn. akt SA/Po 1362/98).

W takiej sytuacji jest Wnioskodawca, którego zdaniem, spełniane świadczenia rentowe stanowią koszt uzyskania przychodu. Z utrwalonego orzecznictwa wynika także, że " art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie upoważnia organów podatkowych do oceny ekonomicznej zasadności działań, które podejmuje podatnik. Brak jest podstaw do tego, żeby eliminować określone koszty z powodu ich nieracjonalności czy nieprzydatności. O przydatności oraz racjonalności wydatków decyduje podatnik, uwzględniając ryzyko gospodarcze w swojej działalności" (por. wyrok WSA z 23 lipca 2004 r. sygn. akt III SA 943/03).

Jednocześnie "organ podatkowy, pomijając przy ustaleniu podstawy opodatkowania ewidentnie poniesione wydatki i arbitralnie uznając, że dany wydatek nie jest kosztem uzyskania przychodu, działa niezgodnie z prawem, jeśli podatnik przedstawia obszerną argumentację wskazującą na potrzebę (a nie niezbędność!) dokonania wydatku. Teza o tym, że wydatek jest tylko wtedy celowy, gdy przynosi określony efekt w postaci przychodu, pomija w ogóle ryzyko w prowadzeniu działalności i wyklucza ponoszenie strat" (por. wyrok NSA z 21 marca 1997 r. sygn. akt SA/Gd 3280/95).

Na marginesie należy zauważyć, że uniknięcie przymusowej egzekucji wierzytelności z tytułu renty - przez terminowe i dobrowolne jej wypłacanie - ma również na celu zachowanie tzw. dobrego imienia przedsiębiorstwa Wnioskodawcy, którego ochrona również prowadzić może do zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, jakim jest prowadzona przez Wnioskodawcę działalność m.in. w zakresie produkcji płytek ceramicznych.

Jest bowiem notoryjną wiedzą, że przedsiębiorca, który nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań (również tych wynikających z wyroków sądowych), w szczególności tych w stosunku do pracowników (obecnych i byłych), może utracić część swoich kontrahentów, a także stracić prawdopodobną możliwość działania na niektórych rynkach. Możliwości takie, jakkolwiek trudne do uchwycenia jeśli chodzi o wyliczenie konkretnych kwot pieniężnych, pozostają jednak w związku przyczynowym z ponoszonym wydatkiem.

Co więcej, jak podkreśla się w doktrynie, art. 16 ust. 1 zawiera "zamknięty katalog wydatków, których podatnik nie może zaliczyć do kosztów pomniejszających przychody nawet wówczas, gdy mają one związek z prowadzoną przez niego działalnością i zostały poniesione w celu uzyskania przychodu" (por. J. Marciniuk, Podatek dochodowy od osób prawnych, CH Beck 2009).

Wydatki zawarte w tym artykule, gdyby nie ingerencja ustawodawcy, byłyby uznawane za koszty uzyskania przychodów. W art. 16 ust. 1 pkt 16 wymienione są jedynie jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez odpowiednie organy. Zgodnie więc z wolą ustawodawcy - te konkretne wydatki związane z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi - ponoszone są w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika i mają, co do zasady, na celu uzyskanie przychodu lub co najmniej zabezpieczenie źródła przychodów, ale na mocy celowej decyzji ustawodawcy nie mogą być przez podatników uznane za koszty uzyskania przychodów. Renty, jako podobne do odszkodowań wydatki związane z wypadkami przy pracy - ponoszone w podobnym celu, jak jednorazowe odszkodowanie - mają związek z prowadzoną działalnością i mają również podobny cel, co świadczenia określone w art. 16 ust. 1 pkt 16. Z racji tego, że nie zostały ustawowo wyłączone od możliwości zakwalifikowania jako koszty uzyskania przychodów - należy uznawać, że podatnicy (w tym Wnioskodawca) mogą traktować je jako koszty uzyskania przychodów.

O prawidłowości stanowiska Wnioskodawcy świadczyć może również orzecznictwo organów podatkowych. W piśmie Izby Skarbowej w Rzeszowie z 17 stycznia 2005 r. (lS.I/3-423/95/04) stwierdzono, że: "wypłacone przez pracodawcę (spółdzielnie) na rzecz byłego pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy, miesięczne świadczenia z tytułu renty oraz renta uzupełniająca i zadośćuczynienie, których podstawę stanowią: wyrok sądowy oraz ugoda zawarta przed sądem podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów".

Podobnie, w piśmie Izby Skarbowej w Gdańsku z 24 października 2005 r. (Bl/4218-0019/05) stwierdzono, że: "w ocenie organu pierwszej instancji wnioskodawca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wypłacane z własnych środków renty wyrównawcze zasądzone przez sąd na rzecz byłego pracownika oraz odsetki ustawowe od rent wyrównawczych i jednorazowego odszkodowania. (...) Dyrektor tut. Izby Skarbowej potwierdza prawidłowość stanowiska Naczelnika Urzędu Skarbowego, iż stanowią one dla spółki koszt uzyskania przychodów".

W wydanej w dniu 4 sierpnia 2010 r. interpretacji indywidualnej stwierdzono, co następuje.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania, ustawodawca wyróżnia przy tym koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód) oraz inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Kosztami uzyskania przychodów będą zatem takie koszty, które spełniają łącznie następujące warunki:

* zostały poniesione przez podatnika,

* pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* ich poniesienie miało na celu uzyskanie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów,

* nie zostały wyłączone z kategorii kosztów podatkowych mocą art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,

* zostały właściwie udokumentowane.

Zatem, wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z osiąganymi przychodami.

Zaistnienie wypadku przy pracy rodzi dla pracodawcy szereg obowiązków. Obowiązki te regulują przepisy Kodeksu pracy oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870).

Z kolei w art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.), zostały zawarte regulacje dotyczące pojęcia "wypadek przy pracy".

Zgodnie z art. 3 ust. 1 powyższej ustawy, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

Wypadek przy pracy może rodzić odpowiedzialność deliktową na gruncie prawa cywilnego (czynu niedozwolonego). Jednym ze świadczeń przysługujących w takiej sytuacji jest renta wyrównawcza. Zgodnie z art. 444 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Z przedstawionych we wniosku okoliczności wynika, iż w związku ze zbiorowym wypadkiem przy pracy, jeden z pracowników doznał uszczerbku na zdrowiu. Pracownik ten wytoczył przeciwko Spółce powództwo, domagając się przyznania renty wyrównawczej. W konsekwencji, Spółka zobowiązana została wyrokiem Sądu do zapłaty niniejszego świadczenia na jego rzecz, a mocą kolejnych wyroków renta przyznana poszkodowanemu została powiększona, łącznie z odsetkami od dotychczas wypłaconych kwot renty.

W tym miejscu wskazać należy na fakt, iż nie każdy wydatek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, to wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania (zabezpieczenia) źródła przychodów. Wydatki poniesione przez Spółkę z tytułu renty wyrównawczej mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, jednakże oceniając ich charakter nie można wykazać związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy wypłatą tych świadczeń a uzyskanym przez Spółkę przychodem. Celem zapłaty renty wyrównawczej nie jest uzyskanie przychodu, lecz zwolnienie się pracodawcy (Wnioskodawcy) z zobowiązania będącego następstwem szkody wyrządzonej poszkodowanemu.

Wobec powyższego stwierdzono, że wypłacone w przyszłości przez Wnioskodawcę na rzecz byłego pracownika - zasądzone wyrokiem Sądu renta wyrównawcza oraz odsetki ustawowe od tych świadczeń nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodów dla Spółki, nie spełniają bowiem przesłanek wynikających z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Pismem z dnia 13 sierpnia 2010 r. Spółka reprezentowana przez Pełnomocnika, wezwała Organ podatkowy do usunięcia naruszenia prawa w ww. interpretacji indywidualnej. Jednakże w wyniku ponownej analizy sprawy, tut. Organ stwierdził brak podstaw do zmiany tej interpretacji (odpowiedź na ww. wezwanie z dnia 14 września 2010 r. nr ILPB3/423W-153/10-2/BN).

W związku z powyższym, Strona wystosowała w dniu 4 października 2010 r. skargę skierowaną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem tut. Organu.

Odpowiedź na skargę została udzielona pismem z dnia 12 listopada 2010 r. nr ILPB3/4240-121/10-2/BN.

Sąd po rozpoznaniu sprawy, wydał w dniu 11 stycznia 2011 r. wyrok - prawomocny od dnia 11 marca 2011 r. - sygn. akt I SA/Łd 1313/10, uchylający zaskarżoną interpretację.

W wyroku tym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uznał, iż skarga zasługuje na uwzględnienie.

Sąd na wstępie stwierdził, że wypadki przy pracy mogą mieć swoje źródło w zawinionym zachowaniu pracodawcy, polegającym na niezachowaniu należytej staranności w wykonywaniu prowadzonej działalności gospodarczej, ale mogą też mieć swoją przyczynę w samej działalności przedsiębiorstwa nawet wówczas, gdy pracodawcy nie można przypisać winy.

Sąd wskazał, że ustawodawca założył, iż prowadzenie działalności gospodarczej, zwłaszcza przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii produkcyjnych, niesie z sobą określone ryzyko zaistnienia wypadków przy pracy. Wówczas odpowiedzialność za wypadek przy pracy jest oparta na zasadzie ryzyka związanego z prowadzeniem na własny rachunek przedsiębiorstwa wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody - art. 435 § 1 Kodeksu cywilnego. Z kolei reguły określające wypłatę renty wyrównawczej zawarte zostały w art. 444 § 2 ww. ustawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny podniósł, iż o ile niezależnie od tego, która z przyczyn wypadku przy pracy zaistniała (zawiniona lub niezawiniona), obowiązkiem pracodawcy jest naprawienie szkody (wypłaty renty), o tyle wydatek związany z jej naprawieniem ma w prawie podatkowym odmienny charakter w zależności od podstawy odpowiedzialności za wypadek przy pracy.

Zdaniem Sądu, wypłacenie przez pracodawcę odszkodowania za wypadek przy pracy powstały z jego winy nie może być uznane za koszt uzyskania przychodu. Nie jest bowiem celem i nie mieści się w najszerszym nawet pojęciu prowadzenia działalności gospodarczej powodowanie (zawinienie) wypadków przy pracy i wypłacanie z tego tytułu odszkodowań. Nie sposób więc przyjmować, że wypłacenie odszkodowania w takim przypadku ma związek z osiąganiem przychodu, który jest celem działania pracodawcy. Odmiennie natomiast, przy odpowiedzialności pracodawcy opartym na zasadzie ryzyka, wypłata odszkodowania (renty wyrównawczej) nie wykracza poza szeroko pojęty zakres działalności gospodarczej. Mieści się w pojęciu kosztów związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, nie wykracza także poza cel działalności jakim jest osiągnięcie przychodu, gdyż możliwość zaistnienia wypadku, za który odpowiedzialność jest oparta na zasadzie ryzyka - jest nierozerwalnie związana z normalnym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.

Wobec powyższego, Sąd orzekł, że wypłata odszkodowania za wypadek przy pracy oparta na zasadzie ryzyka jest wydatkiem mieszczącym się w pojęciu tzw. kosztów pracowniczych, niezbędnych do osiągnięcia celu w postaci uzyskania przychodu. Zdaniem Sądu, nie są to koszty związane z bezpośrednio z osiąganiem przychodu, lecz niewątpliwie pozostają w związku z osiągnięciem przychodu.

Dodatkowym argumentem - jak wskazał Sąd - przemawiającym za powyższą tezą jest okoliczność, że w art. 16 ust. 1 punkt 18 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodu jedynie jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra, które nie znajdują zastosowania w rozpoznawanej sprawie. Oznacza to a contrario, że inne wypadki przy pracy nie są ustawowo wyłączone z kategorii kosztów uzyskania przychodu.

Podsumowując rozważania, Sąd w konsekwencji stwierdził, iż wypłata renty wyrównawczej związanej z odpowiedzialnością pracodawcy na zasadzie ryzyka pozostaje pośrednio w związku z prowadzoną przez pracodawcę działalnością gospodarczą i jednocześnie nie jest wyłączona możliwość zakwalifikowania jej jako kosztu podatkowego. Powyższe skutkuje uznaniem poniesionego przez Spółkę wydatku z tytułu renty wyrównawczej za koszt uzyskania przychodów.

Uwzględniając powyższe oraz uzasadnienie wyroku WSA w Łodzi, stwierdza się co następuje.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.