ILPB3/423-1065/09/11-S-2/DS - Zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów spółki akcyjnej zwrotu kosztów leczenia oraz wypłat rent wyrównawczych i zadośćuczynienia związanego z wypadkami przy pracy.

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 27 stycznia 2011 r. Izba Skarbowa w Poznaniu ILPB3/423-1065/09/11-S-2/DS Zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów spółki akcyjnej zwrotu kosztów leczenia oraz wypłat rent wyrównawczych i zadośćuczynienia związanego z wypadkami przy pracy.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów - uwzględniając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 13 lipca 2010 r. sygn. akt I SA/Wr 538/10 - stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 9 listopada 2009 r. (data wpływu 20 listopada 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 listopada 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz opis zdarzenia przyszłego.

Głównym przedmiotem działalności gospodarczej Spółki jest wydobycie rud miedzi i przetwarzanie tych rud oraz sprzedaż wyprodukowanej miedzi, metali szlachetnych i pozostałych metali nieżelaznych.

Powyższa działalność gospodarcza prowadzona jest m.in. poprzez kopalnie (podziemne) i huty, wchodzące w skład struktury organizacyjnej Spółki.

W związku z zakresem i charakterem prowadzonej działalności, której podstawą jest eksploatacja złoża, istnieje ciągłe ryzyko powodowania w majątku osób trzecich szkód górniczych. W przypadku dojścia do takich szkód, w wyniku ruchu zakładu górniczego, Spółka jest zobowiązana do ich naprawienia, co regulują przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.).

Charakter prowadzonej przez Spółkę działalności wpływa również na fakt występowania wypadków przy pracy, co jest niezależne od pracodawcy; w skrajnych przypadkach (pracy w kopalniach) dochodzi nawet do wypadków śmiertelnych.

W sytuacjach, gdy w wyniku wypadku dochodzi jedynie do znacznego uszczerbku na zdrowiu - z uwagi na uwarunkowania prowadzonej działalności i rygorystyczne wymogi co do stanu zdrowia pracowników zatrudnianych na określonych stanowiskach - poszkodowani pracownicy odchodzą na renty, a pracodawca rozwiązuje z tymi osobami umowy o pracę; tylko w sporadycznych przypadkach dochodzi do zatrudnienia poszkodowanego pracownika na innym stanowisku pracy.

W przypadku, gdy w wyniku wypadku przy pracy, doszło do orzeczenia przez ZUS na rzecz poszkodowanego pracownika renty, pracownicy tacy - na podstawie art. 444 i art. 445 Kodeksu cywilnego - występują z roszczeniem do Spółki:

* o zwrot kosztów leczenia, które było niezbędne w związku z wypadkiem przy pracy,

* o przyznanie tzw. renty wyrównawczej - stanowiącej różnicę pomiędzy świadczeniem przyznanym przez ZUS z tytułu renty a wynagrodzeniem, które mogliby uzyskiwać gdyby ich dotychczasowe możliwości zarobkowania nie zostały ograniczone (całkowicie lub częściowo) wypadkiem przy pracy,

* o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę spowodowaną wypadkiem przy pracy.

W Spółce występują również sytuacje, w których w następstwie wypadku przy pracy dochodzi do śmierci pracownika. Wówczas, w oparciu o art. 446 Kodeksu cywilnego, z roszczeniem do Spółki o wypłatę tzw. renty wyrównawczej oraz zadośćuczynienia występuje rodzina zmarłego, tj. osoby, względem których ciążył na zmarłym pracowniku ustawowy obowiązek alimentacyjny (dalej: spadkobiercy zmarłego).

W powyższych sytuacjach, w znacznej większości przypadków, Spółka zawiera ugody z byłymi pracownikami / spadkobiercami, co pozwala Spółce na osiągnięcie korzystniejszych warunków wywiązania się z roszczeń wnoszonych przez byłych pracowników / spadkobierców zmarłego. Na podstawie zawartych ugód dokonywane są następnie ww. wypłaty na rzecz poszkodowanych / spadkobierców zmarłego. Jedynie w przypadku braku porozumienia pomiędzy pracodawcą, a byłym pracownikiem / spadkobiercą zmarłego - uniemożliwiającym zawarcie ugody - do wypłaty tych świadczeń dochodzi na podstawie wyroków sądowych, nakazujących Spółce dokonywanie tych wypłat w wysokościach określonych w wyroku.

Brak poniesienia przez Spółkę omawianych wydatków narażałby Wnioskodawcę na dochodzenie ich przez uprawnione osoby na drodze sądowej, w związku z czym Spółka mogłaby ponieść jeszcze większe straty z tego tytułu.

Z perspektywy Spółki, oprócz prawnego obowiązku ponoszenia omawianych wydatków, istotny jest także motyw związany z umacnianiem relacji z obecnymi pracownikami pracującymi w warunkach ciągłego zagrożenia dla zdrowia i życia. Poprzez fakt, iż Spółka wywiązuje się z ciążących na Niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w Spółce osoby mają pewność, iż w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń. Tym samym, z perspektywy Spółki, ograniczone jest ryzyko masowych odejść pracowników do innych bezpieczniejszych zakładów pracy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zwrot kosztów leczenia oraz wypłaty tzw. rent wyrównawczych oraz zadośćuczynienia, będące następstwem wypadków przy pracy, stanowią dla Spółki koszty uzyskania przychodów o charakterze pośrednim.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Przepis art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera zaś wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków takich jak: zwrot kosztów leczenia, wypłata zadośćuczynienia czy też rent wynikających z przepisów prawa cywilnego, dokonywanych na rzecz osób / spadkobierców zmarłego, z którymi pracodawca związany był umowami o pracę. Jednocześnie ponoszenie przez pracodawcę ww. rodzajów wydatków wynika z mocy prawa (Kodeks cywilny) i jest nierozłącznie związane z zakresem i charakterem prowadzonej przez Spółkę działalności, która jest ukierunkowana na osiąganie przychodów. W konsekwencji, przedmiotowe wydatki - jako związane z zatrudnieniem pracowników - pośrednio związane są z przychodami generowanymi przez Spółkę.

Wniosek ten potwierdza także fakt, iż specyficznemu wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisu art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podlegają jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra. Świadczy to o tym, iż ustawodawca, co do zasady, dostrzega związek między świadczeniami odszkodowawczymi na rzecz pracowników, a uzyskaniem przychodów bądź zachowaniem i zabezpieczeniem źródła przychodów, lecz postanowił konkretną kategorię odszkodowań wyłączyć z kosztów podatkowych. Przyjęcie innej interpretacji skutkowałoby uznaniem, iż przepis art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest zbędny, a taka interpretacja jest niedopuszczalna, z uwagi na fakt, iż byłaby sprzeczna z naczelną dla demokratycznego państwa prawa zasadą domniemania racjonalności ustawodawcy.

Stąd też Spółka stoi na stanowisku, że wydatki ponoszone przez Nią na zwrot kosztów leczenia pracowników, renty wyrównawcze oraz zadośćuczynienia - w związku z wypadkami przy pracy pracowników, w rozliczeniu podatku dochodowego od osób prawnych stanowią koszty uzyskania przychodów, które winny być rozpoznane w dacie ich poniesienia, stosownie do zapisu art. 15 ust. 1, art. 15 ust. 4d oraz ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Powyższe wnioski potwierdzają również stanowiska organów podatkowych, przykładowo: Naczelnika Urzędu Skarbowego Kraków - Podgórze (pismo z dnia 23 listopada 2006 r. nr PD/415-147/06/R1), Naczelnika Małopolskiego Urzędu Skarbowego w Krakowie (pismo z dnia 8 grudnia 2005 r. nr DP3/423-85/05/89470) oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku (pismo z dnia 24 października 2005 r. nr BI/4218-0019/05).

Przedstawione stanowisko jest ponadto w pełni zgodne z poglądem wyrażonym przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w prawomocnym orzeczeniu z 20 kwietnia 2006 r. (sygn. I SA/Wr 160/05). W orzeczeniu tym WSA we Wrocławiu przedstawił ocenę możliwości uznania wydatków o charakterze odszkodowawczym za koszty uzyskania przychodów. Sąd stwierdził m.in. "Wobec powyższego należy podkreślić, że odliczeniu od przychodu mogą podlegać te koszty, które były poniesione dla osiągnięcia przychodu, w ramach racjonalnego działania podjętego w tym celu. W większości przypadków związek z przychodem nie nasuwa żadnych wątpliwości. Są jednak sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest tak jednoznaczny. Zdarzają się wreszcie i takie sytuacje, gdy nie można wskazać bezpośredniego związku poszczególnych wydatków z konkretnym przychodem, a mimo to, ponieważ muszą one być ponoszone w ramach prowadzonej działalności, zasadne jest zaliczanie ich do kosztów uzyskania przychodu. Przydatne w tym zakresie może być wypracowane w doktrynie kryterium "szerzej rozumianej celowości", a więc dążenia do uzyskiwania przychodów, a nie rezultatu w postaci konkretnego przychodu (por. W. Nykiel, A. Mariański (red.) Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Gdańsk 2006 s. 383 - 386)".

W dalszej części uzasadnienia orzeczenia WSA odniósł się konkretnie do odszkodowań i stwierdził: "Otóż należy wskazać, że obowiązek wypłaty odszkodowań spółce B, na rzecz której skarżąca wykonywała usługi, związany był z ryzykiem wykonywania działalności gospodarczej. Takie ryzyko ponosi każdy podmiot gospodarczy który podejmując działalność wytwórczą, usługową, handlową czy budowlaną zawiązuje określone stosunki prawne, albo też działalność którego powodować może, bez uprzedniego istnienia stosunku prawnego, określone konsekwencje prawne. Odpowiedzialność odszkodowawcza może mieć bowiem źródło w istniejącym zobowiązaniu (odpowiedzialność ex contractu) lub w określonych zdarzeniach (odpowiedzialność ex delicto). Wynika stąd, że istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywaniem działalności gospodarczej a ponoszeniem odpowiedzialności za konsekwencje tej działalności, w tym z tytułu wyrządzonej szkody. Nie ulegało w sprawie podatkowej wątpliwości, że wypłacone kontrahentowi kwoty odszkodowań związane były z działaniami spółki, wykonywanymi faktycznie przez jej pracowników, w związku ze świadczonymi usługami i zasadniczo obejmowały szkody w postaci uszkodzenia określonych towarów bądź innego mienia kontrahenta (...).

(...) Podatnik nie dokonuje wypłaty odszkodowania w celu uzyskania zwrotu równowartości (bądź mniejszej kwoty) ze strony innego podmiotu, lecz dlatego, że ciąży na nim z tego tytułu określony obowiązek, będący następstwem okoliczności za które ponosi odpowiedzialność. Jak już wskazano, odpowiedzialność ta wpisana jest w ryzyko wykonywania działalności gospodarczej, która przynosi przychody. Należy w tym miejscu zauważyć też, że nie wszystkie wydatki, jakie ponosi podmiot gospodarczy skierowane są bezpośrednio na uzyskanie przychodu. Zgodzić się należy z tezą sformułowaną w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, że kosztami uzyskania przychodu są także wydatki i nakłady poniesione w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodu (wyrok z dnia 12 maja 1999 r., sygn. akt I SA/Wr 482/97, niepubl.). Podatnik, który dokonuje wypłaty odszkodowania zmierza w ten sposób do zapobieżenia jeszcze większym stratom, jakie mógłby ponieść na wypadek przymusowego dochodzenia roszczenia przez poszkodowanego (koszty procesu, egzekucji). Czytelny jest tu także motyw zachowania wiarygodności wobec kontrahentów, przejawiający się właśnie w gotowości ponoszenia konsekwencji za swoje działania".

Pomimo, iż zacytowany powyżej wyrok dotyczy odszkodowań wypłacanych na rzecz kontrahentów, wyrażona w nim ocena prawna pozostaje w pełni aktualna także w odniesieniu do świadczeń odszkodowawczych na rzecz pracowników. W konsekwencji, w świetle powołanego orzeczenia Spółka wskazuje, iż:

* z rodzajem prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej generującej przychody bezpośrednio związane jest ryzyko wypadków przy pracy;

* w konsekwencji, na Spółce ciąży prawny obowiązek ponoszenia omawianych wydatków;

* brak poniesienia przez Spółkę omawianych wydatków narażałby Wnioskodawcę na dochodzenie ich przez uprawnione osoby na drodze sądowej, w związku z czym Spółka mogłaby ponieść jeszcze większe straty z tego tytułu;

* wywiązywanie się przez Spółkę z prawnego obowiązku ponoszenia omawianych wydatków skutkuje umacnianiem relacji z obecnymi pracownikami pracującymi w warunkach ciągłego zagrożenia dla zdrowia i życia i ograniczeniem ryzyka masowych odejść pracowników.

W świetle powyższego, opisane wydatki, jako w oczywisty sposób związane z prowadzoną działalnością gospodarczą generującą przychody opodatkowane, mają charakter pośrednich kosztów uzyskania przychodów potrącalnych w dacie ich poniesienia.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działając z upoważnienia Ministra Finansów, wydał w dniu 12 lutego 2010 r. interpretację indywidualną nr ILPB3/423-1065/09-3/DS, w której stanowisko Spółki uznał za nieprawidłowe.

W interpretacji indywidualnej tut. Organ stwierdził co następuje:

Oceniając charakter wydatków na rzecz byłych pracowników w postaci zwrotu kosztów leczenia, a także wypłaty tzw. rent wyrównawczych oraz zadośćuczynienia nie można wykazać związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy ich poniesieniem, a uzyskanym przez Spółkę przychodem, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Celem zwrotu kosztów leczenia, a także wypłaty tzw. rent wyrównawczych oraz zadośćuczynienia będących następstwem wypadków przy pracy, nie jest bowiem uzyskanie przychodu lecz zwolnienie się pracodawcy (Wnioskodawcy) ze zobowiązania będącego następstwem szkody wyrządzonej poszkodowanemu.

Biorąc powyższe pod uwagę, poniesione wydatki przez Spółkę na rzecz byłych pracowników w postaci zwrotu kosztów leczenia, a także wypłaty tzw. rent wyrównawczych oraz zadośćuczynienia nie stanowią kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Pismem z dnia 19 lutego 2010 r. (data wpływu 24 lutego 2010 r.) Spółka Akcyjna wezwała Organ podatkowy do usunięcia naruszenia prawa w ww. interpretacji indywidualnej. Jednakże w wyniku ponownej analizy sprawy, tut. Organ stwierdził brak podstaw do zmiany tej interpretacji (odpowiedź na ww. wezwanie z dnia 23 marca 2010 r. nr ILPB3/423W-51/10-2/BN).

W związku z powyższym, Strona wystosowała w dniu 12 kwietnia 2010 r. (data nadania 12 kwietnia 2010 r.) skargę skierowaną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem tut. Organu. Odpowiedź na skargę została udzielona pismem z dnia 11 maja 2010 r. nr ILPB3/4240-45/10-2/BN.

Sąd po rozpoznaniu sprawy, wydał w dniu 13 lipca 2010 r. wyrok - prawomocny od dnia 27 października 2010 r. - sygn. akt I SA/Wr 538/10 uchylający zaskarżoną interpretację, której przedmiotem sporu był opis zdarzenia przyszłego.

W wyroku tym Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał skargę za zasadną i uchylił zaskarżoną interpretację.

W uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził, iż zaprezentowana przez tut. Organ w zaskarżonym akcie interpretacja art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie jest prawidłowa, z uwagi na zawężające rozumienie związku kosztów uzyskania przychodów.

Sąd wskazał, iż opisane we wniosku o interpretację i ponoszone przez Spółkę wydatki są konsekwencją zatrudnienia pracowników ("wydatki pracownicze"), dotyczą całokształtu działalności gospodarczej, a obowiązek ich poniesienia wynika wprost z przepisów prawa (art. 444 - 446 Kodeksu cywilnego). Kwestionowane przez tut. Organ wydatki związane są z rodzajem prowadzonej przez Skarżącą działalności gospodarczej, generującym duże ryzyko wypadków przy pracy (praca w kopalni). Brak poniesienia spornych wydatków, narażałby ponadto Spółkę na dochodzenie ich przez uprawnione osoby na drodze sądowej, w związku z czym Spółka mogłaby ponieść jeszcze większe koszty z tego tytułu.

Jednocześnie Sąd zwrócił uwagę na aspekt, który w Jego ocenie został przez tut. Organ zignorowany, a mianowicie, że z perspektywy Spółki istotny - w kontekście spornych wydatków - jest motyw związany z umacnianiem relacji (więzi) z obecnymi pracownikami, pracującymi w warunkach ciągłego zagrożenia dla zdrowia i życia. Przez fakt, iż Spółka wywiązuje się z ciążących na Niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w Spółce osoby mają pewność, że w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń. Tym samym, dokonując powyższych wypłat, Spółka ogranicza ryzyko odejść pracowników do innych - bezpieczniejszych - zakładów.

Ponadto, Sąd wyraził opinię, że zgadza się z poglądem Skarżącej, że prawidłowość Jej stanowiska potwierdza to, iż w art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawodawca wyłączył z koszów uzyskania przychodów jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra (...).

Zatem, w ocenie Sądu, wynikające z przepisów prawa, tj. art. 444, 445 i 446 k.c., wydatki ponoszone przez Spółkę na rzecz byłych pracowników (ich spadkobierców), tj.:

* zwrot kosztów leczenia, mającego związek z wypadkiem przy pracy;

* przyznanie tzw. renty wyrównawczej, stanowiącej różnicę pomiędzy świadczeniem przyznanym pracownikom przez ZUS z tytułu renty a wynagrodzeniem, które mogliby oni uzyskiwać gdyby ich dotychczasowe możliwości zarobkowania nie zostały ograniczone (całkowicie lub częściowo) wypadkiem przy pracy;

* zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, spowodowaną wypadkiem przy pracy;

stanowią koszty uzyskania przychodów, które winny być rozliczone w dacie ich poniesienia, stosownie do art. 15 ust. 1, ust. 4d i ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Uwzględniając powyższe oraz uzasadnienie wyroku WSA we Wrocławiu, stwierdza się co następuje.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie należy wskazać, iż w odniesieniu do powołanych przez Spółkę pism stwierdzić należy, że zapadły one w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl