ILPB2/4511-1-66/16-2/BC - Skutki podatkowe objęcia udziałów.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 15 stycznia 2016 r. (data wpływu 18 stycznia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych objęcia udziałów - jest nieprawidłowe.

W dniu 18 stycznia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych objęcia udziałów.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą na terytorium Polski (zwana dalej "Spółką") działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030, z późn. zm. zwana dalej "k.s.h.") oraz postanowień Umowy Spółki.

Zgodnie z § 9 ust. 1 Umowy Spółki każdy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział.

Aktualnie udziałowcem Spółki jest jedna osoba fizyczna.

W przyszłości Zgromadzenie Wspólników nosi się z zamiarem zmiany umowy spółki między innymi w zakresie zmiany podwyższenia kapitału zakładowego o kwotę 2 000,00 złotych poprzez utworzenie 40 nowych udziałów o wartości nominalnej po 50,00 złotych każdy udział.

Dotychczasowy jedyny udziałowiec Spółki zamierza zrezygnować z objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, umożliwiając objęcie 40 nowoutworzonych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym Spółki nowym wspólnikom, między innymi Wnioskodawcy (dalej również jako: "Podatnik") w ilości X udziałów po cenie nominalnej 50,00 złotych.

Objęte udziały w podwyższonym kapitale zakładowym Spółki pokryte zostaną przez Podatnika, nie będącego dotychczasowym wspólnikiem Spółki, wkładem pieniężnym.

Wartość rynkowa jednego udziału w kapitale zakładowym odnosząc się do wartości rynkowej Spółki na dzień nabycia udziałów przez Podatnika będzie wyższa, niż wartość nominalna nabywanego udziału.

Udziały nabyte przez Podatnika będą stanowić dla niego podstawę do otrzymywania w przyszłości dywidend oraz ewentualnie wynagrodzenia z tytułu zbycia udziałów (w tym zbycia udziałów w celu ich umorzenia).

Podatnik jest osobą fizyczną, obywatelem Polski, mieszkającym na jej terenie i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (nieograniczony obowiązek podatkowy na terenie Polski).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w momencie objęcia nowo powstałych udziałów po wartości nominalnej, niższej niż wartość rynkowa, u Podatnika powstanie obowiązek podatkowy z tytułu uzyskania przychodu w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w chwili objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym Spółki po cenie nominalnej niższej niż ich wartość rynkowa nie powstanie obowiązek podatkowy z tytułu uzyskania przychodu w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, albowiem objęcie udziałów jest neutralne podatkowo w dacie tego zdarzenia, a podlega opodatkowaniu dopiero w momencie ich odpłatnego zbycia lub w dacie uzyskania przez wspólnika majątku z likwidacji spółki.

Zgodnie z art. 1 ustawy o PIT, ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych.

Skutki podatkowe na gruncie podatku dochodowego powinny więc być rozpatrywane w odniesieniu do Podatnika i dokonywanej przez niego czynności nabycia udziałów właśnie na gruncie ustawy o PIT.

Jednakże w celu udzielenia odpowiedzi na pytanie o konsekwencje podatkowe czynności jakich zamierza dokonać Podatnik, należy w pierwszej kolejności dokonać odpowiedniej kwalifikacji ewentualnych dochodów do właściwych źródeł przychodów.

Ustalenie z jakiego źródła będzie pochodził przychód Podatnika (o ile w ogóle taki powstanie), ma ogromne znaczenie praktyczne, gdyż determinuje to moment powstania obowiązku podatkowego oraz dalszy sposób postępowania przy wymiarze podatku dochodowego od osób fizycznych.

Źródła przychodów określone zostały w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Podatnika jedynym źródłem przychodów o jakim możemy mówić w opisywanej sytuacji są przychody z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy, a które szczegółowo zostały zdefiniowane w art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Czynność nabycia udziałów po cenie nominalnej (niższej niż wartość rynkowa udziału) jakiej Podatnik zamierza dokonać może być rozpatrywana w świetle przesłanek wskazanych w art. 17, jednak zdaniem Podatnika żaden z wymienionych tam przepisów nie pozwala na zakwalifikowanie czynności nabycia udziałów, jako zdarzenia, które skutkowałoby powstaniem obowiązku podatkowego w dniu nabycia udziałów.

Co więcej przepisy te zdają się jednoznacznie potwierdzać brak możliwości powstania obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w momencie nabycia udziałów przez Podatnika.

Przy rozpatrywaniu możliwości powstania przychodu w momencie nabycia udziałów w pierwszej kolejności należałoby zwrócić uwagę, że art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera tylko jeden przepis, który nakazuje rozpoznanie przychodu w chwili nabycia udziałów - mianowicie art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Zgodnie z tym przepisem za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni, objętych w zamian za wkład niepieniężny.

Mając na uwadze, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera przepisów, które wiązałyby jakiekolwiek skutki podatkowe z nabyciem udziałów za wkład pieniężny oraz przyjmując, że art. 17 zawiera zamknięty katalog przychodów, które są uznawane za przychody z kapitałów pieniężnych podatnika (tak też D. Laszczyk w: Komentarz do art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Komentarz; LexisNexis, 2014) należałoby przyjąć a contrario, że ustawodawca ze zdarzeniem w postaci objęcia udziałów w zamian za wkład pieniężny, co wystąpić ma w opisanym stanie faktycznym, nie wiąże żadnych skutków podatkowych.

Innymi słowy w świetle art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych objęcie udziałów, akcji lub wkładów w zamian za gotówkę nie kreuje u podatnika przychodu.

Ponadto powyższa teza zdaniem A. Bartosiewicza i R. Kubackiego wyrażonym w komentarzu do art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT. Komentarz LEX, 2015) wynika również pośrednio z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy PIT, który stanowi, że kosztem uzyskania przychodu nie są wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce.

Należy podkreślić, że zgodnie z ogólnymi regułami opodatkowania, wygenerowaniu przychodu przez podatnika powinno zasadniczo towarzyszyć rozpoznanie kosztu podatkowego.

Skoro wydatki związane z objęciem udziałów nie mogą być uznawane za koszty uzyskania przychodów w momencie obejmowania udziałów to konsekwentnie należałoby uznać, że z tytułu samego objęcia udziałów w zamian za wkład pieniężny nie powinno dojść do powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Co za tym idzie w omawianym w stanie faktycznym przypadku, w momencie objęcia udziałów nie powstanie przychód podatkowy po stronie Podatnika.

Powyższe stanowisko jest od dawna powszechnie reprezentowane w interpretacjach organów podatkowych oraz orzecznictwie.

Przykładowo zostało ono wyrażone w interpretacjach Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie:

* z dnia 16 września 2008 r. (sygn. IPPB2/415-937/08-2/SR), w której stwierdzono, że: przyjęta przez ustawodawcę konstrukcja ustalania przychodów i kosztów dotyczących kapitałów pieniężnych, prowadzi do wniosku, iż przychód związany z udziałami powstaje dopiero w momencie ich zbycia (wcześniej w momencie wypłaty dywidendy),

* z dnia 31 sierpnia 2012 r. (sygn. IPPB2/415-598/12-2/MK), w której wskazano, że: Wnioskodawca rozpozna dochód związany z udziałami, które w przeszłości objął w Spółce dopiero w momencie ich odpłatnego zbycia,

* z dnia 5 października 2011 r. (sygn. IPPB2/415-658/11-2/AS), w której potwierdzono następujące stanowisko Wnioskodawcy: w momencie objęcia udziałów/akcji Spółki w zamian za wkład pieniężny nie powstaje po stronie Wnioskodawcy dochód i w związku z tym nie będzie on zobowiązany do zapłaty podatku z tego tytułu. Dochód nie powstanie tym bardziej w momencie wyceny objętych udziałów. Żadne ze wskazanych zdarzeń nie rodzi obowiązku w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe stanowisko jest również reprezentowane m.in. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, przykładowo w interpretacji indywidualnej:

* z dnia 24 października 2008 r. (sygn. ILPB2/415-503/08-2/JK), w której uznano za prawidłowe stanowisko, zgodnie z którym: skoro ustawa nic nie mówi o sposobie określenia przychodu w przypadku objęcia udziałów za wkład pieniężny a określa moment powstania przychodu ze zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, brak jest podstawy do przyjęcia, iż przychód podlegający opodatkowaniu powstaje w momencie nabycia udziałów w zamian za środki pieniężne, oraz

* z dnia 16 marca 2009 r. (sygn. ILPB2/415-97/09-4/AJ), w której potwierdzono, że: za dzień objęcia udziałów w zamian za wkład pieniężny nie powstanie u wspólników obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych. Przesłanką stanowiącą powstanie tego obowiązku będzie dopiero moment odpłatnego zbycia udziałów przez wspólników Spółki, wiążący się z powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Tożsame podejście do przedmiotowego zagadnienia prezentuje Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 11 lipca 2012 r. (IBPBII/2/415-569/12/JG), w której wskazano, że: dopiero w dacie sprzedaży udziałów powstanie przychód do opodatkowania w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie w dacie objęcia nowych udziałów w zamian za wkład pieniężny.

Powyższe poglądy są również podzielane przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne, m.in. przez WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 18 grudnia 2014 r. (sygn. I SA/Sz 1179/14) oraz WSA w Warszawie w wyroku z dnia 21 sierpnia 2015 r. (III SA/Wa 2538/14).

Podobne stanowisko jest również reprezentowane na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zawierającej przepisy o treści analogicznej do przepisów zawartych w ustawie o PIT.

Przykładowo stanowisko to zostało zaprezentowane w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 7 czerwca 2010 r. (sygn. IBPBI/2/423-474/10/MO) oraz interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 15 maja 2014 r. (sygn. ILPB3/423-72/14-2/PR), w której potwierdzono następujące stanowisko Wnioskodawcy: zdaniem Wnioskodawcy, objęcie udziałów (akcji) w podwyższonym kapitale zakładowym Spółki kapitałowej w zamian za wkład pieniężny nie spowoduje powstania po jego stronie przychodu podlegającego opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, czy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 8 listopada 2011 r. (sygn. IPPB3/423-624/11-4/JG), w której potwierdzono, że: w przypadku obejmowania udziałów/akcji w spółce kapitałowej za wkład pieniężny nie można stwierdzić zaniżenia przychodu. Jeżeli transakcja ta ma charakter neutralny podatkowo, to nie jest możliwe zaniżenie jej wartości dla celów obliczenia należnego podatku dochodowego od osób prawnych.

Mając na uwadze, że konstrukcja obu podatków (podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych) jest analogiczna i nie różnicuje skutków w zakresie podmiotu wnoszącego wkład pieniężny do spółek kapitałowych - można uznać, że zasada, zgodnie z którą w chwili objęcia udziałów w zamian za wkład pieniężny nie powstaje przychód ani obowiązek podatkowy u nowego udziałowca jest zasadą uniwersalną, która na trwałe przyjęła się i ugruntowała w polskim systemie prawa podatkowego.

Brak innych przepisów regulujących kwestię rozpoznania przychodów związanych z objęciem udziałów (akcji) w spółce kapitałowej na moment wniesienia wkładu pieniężnego w zasadzie zamyka drogę do rozpoznania u Podatnika przychodu na dzień objęcia udziałów.

Pozostałe ustępy art. 17 w żaden sposób nie odnoszą się bowiem do opisanego stanu faktycznego.

Przykładowo należy zauważyć, że art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy PIT, zgodnie z którym za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych dotyczy wyłącznie przychodów powstających w momencie zbywania udziałów.

W takim przypadku przychód podlegający opodatkowaniu mógłby powstać, ale dopiero w przyszłości, jeżeli Podatnik zdecydowałby się zbyć nabyte udziały, a cena uzyskana przez zbywającego z tytułu sprzedaży udziałów przewyższyłaby koszt ich uzyskania, jakim będzie kwota uprzednio poniesionych wydatków na ich objęcie (wartość wkładu pieniężnego).

Stosownie bowiem do art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie (...) udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, (...) wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji).

Również art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie dotyczy opisanego stanu taktycznego.

Zgodnie z tym przepisem za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z tego udziału.

Ewentualny udział w zyskach osób prawnych może wystąpić u Podatnika dopiero po objęciu udziałów.

Samo nabycie udziałów po cenie nominalnej, nawet jeżeli jest ona niższa niż cena rynkowa, nie może być rozpatrywane w kategoriach udziału w zysku osoby prawnej, a już na pewno nie jako faktycznie uzyskany przychód. Co za tym idzie również ten przepis nie może być stosowany do rozpoznania przez Podatnika obowiązku podatkowego z tytułu nabycia udziałów w Spółce.

Skoro żaden z wymienionych wyżej przepisów nie pozwala na zakwalifikowanie czynności nabycia udziałów w zamian za wkład pieniężny, jako zdarzenie, które skutkowałoby powstaniem obowiązku podatkowego w dniu nabycia udziałów, to należałoby uznać, że taki obowiązek nie istnieje.

Należy podkreślić, że w orzecznictwie od dawna ugruntowana jest teza, zgodnie z którą: fundamentalną zasada prawa podatkowego w demokratycznym państwie prawnym jest to, że zakres przedmiotu opodatkowania musi być precyzyjnie określony w ustawie podatkowej, a interpretacja jej przepisów nie może być rozszerzająca (wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 1992 r. sygn. III ARN 50/92).

Również w doktrynie prawa podatkowego wskazuje się, że: milczenie ustawodawcy lub też niejasności co do objęcia obowiązkiem podatkowym określonego stanu taktycznego, nawet gdyby wynikało to z błędu legislacyjnego, powoduje konieczność uznania danego obszaru za wolny od opodatkowania (R. Mastalski, Stosowanie prawa podatkowego, LEX 2012).

Brak możliwości rozpoznania przychodu przez Podatnika w dacie objęcia udziałów nie oznacza oczywiście, że przychody wynikające z objęcia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością są całkowicie wyłączone z opodatkowania.

Jak wskazano wyżej opodatkowaniu będzie podlegał zarówno udział Podatnika w zyskach osób prawnych (uzyskiwany np. w formie dywidendy), jak również dochód powstający w momencie odpłatnego zbycia udziałów (rozumiany jako różnica między przychodem ze zbycia udziałów, a kosztem ich nabycia).

Ponadto stosownie do treści art. 24 ust. 5 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także wartość majątku uzyskanego w związku z likwidacją spółki, o ile w momencie otrzymania przez wspólnika majątku likwidowanej spółki wystąpi różnica pomiędzy wartością otrzymanego majątku i wartością objętego udziału, która to różnica stanie się przychodem podlegającym opodatkowaniu.

Podatnik jest świadomy, że niektóre organy podatkowe podjęły próbę zaprezentowania stanowiska odmiennego, zgodnie z którym nabycie udziałów po cenie nominalnej niższej niż ich wartość rynkowa może skutkować powstaniem przychodu na dzień objęcia udziałów jako nieodpłatne, lub częściowo odpłatne świadczenie (tak np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 4 czerwca 2014 r. sygn. IPPB2/415-210/14-2/PW), jednak stanowisko takie zostało negatywnie zweryfikowane przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne. Nie znajduje ono uzasadnienia również w oczach Podatnika.

Po pierwsze fakt, że udziały zostaną objęte w wartości niższej niż rynkowa, znajdzie już odzwierciedlenie przy ustalaniu wysokości dochodu w przypadku odpłatnego zbycia tych udziałów. W takim wypadku niższy będzie koszt uzyskania przychodów (równy kosztowi nabycia udziałów), a więc w konsekwencji nastąpi zwiększenie podstawy opodatkowania i wyższy podatek dochodowy.

Tak więc korzyść, która uzyskuje podatnik w postaci objęcia udziałów po wartości niższej niż ich wartość rynkowa zostanie uwzględniona przy opodatkowaniu w momencie realizacji dochodu, czyli przy sprzedaży objętych w ten sposób udziałów. Gdyby dodatkowo opodatkować u Podatnika różnicę między wartością nominalną udziałów, a wartością rynkową udziałów na dzień objęcia udziałów doszłoby do podwójnego opodatkowania tej samej czynności tym samym podatkiem co wydaje się niedopuszczalne w polskim systemie prawa podatkowego.

Po drugie należy zwrócić uwagę, że cena rynkowa udziałów jest wartością zmienną. Nie można wykluczyć, że nawet w przypadku objęcia udziałów poniżej ich wartości rynkowej, późniejszy spadek wartości rynkowej tych udziałów, byłby na tyle znaczący, że doprowadziłby do sytuacji, w której cena zbycia udziałów byłaby niższa niż cena ich nabycia. Wówczas w istocie rzeczy mielibyśmy do czynienia nie z dochodem, lecz ze stratą, ponieważ koszty uzyskania przychodów przewyższałyby uzyskane przychody. Gdyby więc uprzednio, to jest w momencie objęcia udziałów, nastąpiło już opodatkowanie dochodu rozumianego jako różnica pomiędzy ceną rynkową udziałów a ceną ich objęcia (preferencyjną), to Podatnik zapłaciłby podatek, pomimo że w sensie ekonomicznym i prawnym poniósł stratę, która nie podlegałaby w takim razie odliczeniu od przychodu uzyskanego z innego źródła przychodów.

Po trzecie należy również pamiętać, że udziały są papierami wartościowymi inkorporującymi zarówno prawa, jak i obowiązki udziałowca w stosunku do spółki.

Moment uzyskania dochodu z udziałów nie jest tożsamy z momentem ich objęcia. Cechą papierów wartościowych jest to, że generują dochód nie w momencie ich nabycia, a w przyszłości: w postaci dywidendy, czy też - w przypadku ich odpłatnego zbycia - w postaci różnicy pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztami poniesionymi na objęcie udziałów.

W momencie zaś objęcia udziałów poniżej ich wartości rynkowej przysporzenie, jakie z tego tytułu uzyskuje dana osoba, niezależnie od źródła i przyczyny uzyskania tego przysporzenia, jest jedynie potencjalne.

Nabywając udziały podatnik nabywa bowiem określone uprawnienia niemajątkowe i majątkowe, których realizacja dopiero w przyszłości może wiązać się z przysporzeniem majątkowym (otrzymaniem dywidendy, zbyciem udziałów za cenę wyższą od ceny nabycia).

Po czwarte warto pamiętać, że Podatnik nabywając udziały nie obejmuje udziałów w majątku spółki liczonym bilansowo lub rynkowo, a obejmuje odziały w kapitale zakładowym. Liczba obejmowanych udziałów w kapitale zakładowym jest istotna o tyle, że wpływa na prawa wspólnika w spółce i to jest właściwy cel nabywania udziałów w spółce kapitałowej. Natomiast wartość bilansowa, czy rynkowa majątku spółki jest obojętna i zmienna, mogąc być wyższą od kapitału zakładowego lub na skutek zaciągnięcia przez spółkę zobowiązań może mieć wartość ujemną. Kapitał zakładowy stanowi określoną wartość formalną stanowiącą sumę udziałów w kapitale zakładowym i jest wartością zapisywaną w bilansie spółki po stronie biernej, podczas gdy wniesione do spółki składniki majątkowe stanowią majątek pierwotny, będący podstawą funkcjonowania, natomiast w toku działalności spółka nabywa nowe składniki lub je zbywa, które powiększają lub zmniejszają jej majątek, ale nie wpływa to na powiększenie lub zmniejszenie kapitału zakładowego (komentarz A. Kidyby do art. 152 k.s.h. LEX).

Wahania wartości bilansowej lub rynkowej przedsiębiorstwa nie mają wpływu na prawa wspólnika inkorporowane w posiadanych przez niego udziałach oraz na wysokość kapitału zakładowego spółki. Stąd wspólnik nie nabywa przez objęcie udziałów za wkład pieniężny poza nabytymi udziałami żadnego innego świadczenia mimo, że wartość kapitału zakładowego jest różna od wartości majątku spółki.

Po piąte Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wskazał, że za przychody z tytułu nieodpłatnych oraz częściowo odpłatnych świadczeń należy uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenie otrzymane przez podatnika. Trudno jednak zgodzić się ze stanowiskiem, że potencjalne jedynie (można by rzec hipotetyczne) przysporzenie stanowi dla Podatnika otrzymany dochód. Takie świadczenie stałoby się dla Podatnika realnym dochodem dopiero w chwili spieniężenia udziałów, a więc w sytuacji gdyby niezwłocznie po nabyciu udziału po cenie nominalnej, niższej od ceny rynkowej, Podatnik dokonał dalszego zbycia udziału po cenie rynkowej. W takim jednak przypadku podstawą do powstania obowiązku podatkowego stałby się art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a dotyczący zbycia udziałów, co tym bardziej potwierdza, że postulowane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie rozwiązanie ma na celu podwójne opodatkowanie tego samego stanu faktycznego.

Po szóste opodatkowywanie nabycia udziałów w zamian za wkład pieniężny po cenie nominalnej niższej od wartości rynkowej wydaje się nieuzasadnione także, jeżeli zestawi się takie rozwiązanie z zasadami opodatkowania nabycia udziałów w zamian za wkład niepieniężny (aport).

Zgodnie z powoływanym już wcześniej art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku objęcia udziałów w zamian za aport zasadą jest, że wartością jaką bierze się pod uwagę przy obejmowaniu przez nowego lub obecnego wspólnika udziałów spółki kapitałowej, jest wartość nominalna.

Użycie przez ustawodawcę pojęcia nominalna wartość wskazuje, że wykluczona jest w tym przypadku jakakolwiek możliwość ustalania wartości przychodu w oparciu o inne kryteria.

Ustalenie w tym przepisie, że przychód podatkowy stanowi wartość nominalna udziałów stanowi świadomy wybór racjonalnego ustawodawcy.

Gdyby zamiarem prawodawcy było ustalenie wysokości takiego przychodu w nawiązaniu do wartości księgowej, rynkowej czy jakiejkolwiek innej wartości wniesionego wkładu lub objętych udziałów, to wówczas w sposób wyraźny dałby temu wyraz w treści art. 17 ust. 1 pkt 9 Ustawy PIT.

Żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie daje jednak podstawy do stwierdzenia, że przychodem wspólnika (udziałowca), z tytułu objęcia udziałów w zamian za aport, może być rynkowa wartość obejmowanych udziałów lub rynkowa wartość wkładu niepieniężnego wnoszonego w zamian za obejmowane udziały (tak też wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 5 maja 2011 r. sygn. II FSK 2186/09 oraz z dnia 20 lipca 2015 r. sygn. II FSK 1772/13, w których podkreślono, że ustawodawca wyraźnie określił - jako przychód z kapitałów pieniężnych "nominalną" wartość udziałów (akcji) w spółce - osobie prawnej objętych w zamian za wkład niepieniężny, czyli wartość tytularną, formalną istniejącą tytko z nazwy.

Treść powyższego przepisu nie budzi wątpliwości interpretacyjnych i skoro wyraźnie wskazuje na nominalną wartość akcji (udziałów) jako przychodu, to tylko taka wartość może być brana pod uwagę.

Tym bardziej zatem, nie można mówić o jakimkolwiek przychodzie odnoszonym do wartości rynkowej udziału po stronie Podatnika, który obejmowałby udziały w zamian za wkład pieniężny. Oczywiście w przypadku pokrycia udziałów wkładem pieniężnym brak jest odpowiedniego przepisu, który wskazywałby, że przychodem w takim przypadku jest wartość nominalna nabytych udziałów, ponieważ jak wskazano wyżej brak jest w ogóle przepisów, które umożliwiałyby opodatkowanie takiej czynności w jakiejkolwiek formie.

Jednakże nawet gdyby rozpatrywać powstanie jakiegokolwiek przychodu w dacie nabycia udziałów w zamian za wkład pieniężny to biorąc pod uwagę treść art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w przypadku wkładów niepieniężnych ustawodawca powołuje się na wartość nominalną udziałów), to prawidłowe wydawałoby się odwoływanie do wartości nominalnej udziałów także w tym przypadku. W przeciwnym razie trzeba by uznać, że podmioty nabywające udziały w zamian za wkład pieniężny nie dość, że są opodatkowywane bez wyraźnej podstawy prawnej, to jeszcze są traktowane gorzej w porównaniu z podmiotami, które nabywają udziały w zamian za aport na podstawie wyraźnego przepisu prawa (art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT).

Wszystkie powyższe argumenty znajdują potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych, w szczególności w wyroku WSA w Szczecinie z dnia 18 grudnia 2014 r. (sygn. I SA/Sz 1179/14) oraz WSA w Warszawie w wyroku z dnia 21 sierpnia 2015 r. (sygn. III SA/Wa 2538/14).

Mając powyższe na uwadze - w ocenie Podatnika - nie powinno ulegać wątpliwości, że objęcie udziałów (akcji) w Spółce kapitałowej nie powinno podlegać opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takich okolicznościach jakikolwiek przychód (dochód) zostanie rozpoznany przez Wnioskodawcę dopiero z chwilą otrzymania dywidendy (lub innego rodzaju przysporzenia wskazanego w przepisie art. 10 ust. 1 ww. ustawy) bądź w przypadku zbycia przedmiotowych udziałów lub akcji (zgodnie z przepisem art. 12 oraz art. 14 wspomnianej ustawy), ewentualnie z chwilą otrzymania majątku likwidowanej spółki (w przypadku jej likwidacji).

W świetle przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz przytoczonych regulacji prawnych należy uznać, że po stronie Wnioskodawcy w momencie objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki, pokrytych wkładem pieniężnym nie powstanie przychód do opodatkowania, mimo objęcia tych udziałów po cenie nominalnej przy wyższej wartości rynkowej wartości spółki w porównaniu do wartości jej kapitału zakładowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W świetle powyższego, podatkiem dochodowym nie są objęte wyłącznie dochody wymienione w art. 21, 52, 52a i 52c ww. ustawy oraz dochody, od których zaniechano poboru podatku. Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody uznać zatem należy każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenie otrzymane przez podatnika.

Jednocześnie stosownie do treści art. 11 ust. 2 ww. ustawy, wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Na podstawie art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

Zgodnie natomiast z art. 11 ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych w ust. 2 lub 2a, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Uwzględniając zatem powyższe okoliczności faktyczne i prawne, nadwyżka pomiędzy wartością rynkową udziałów objętych przez Wnioskodawcę a wydatkami na ich objęcie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w momencie ich objęcia.

Przychód zakwalifikować należy do przychodów z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w cytowanym przepisie sformułowania "w szczególności" oznacza, że jest to tylko wyliczenie przykładowe i przychodami z innych źródeł są jeszcze inne przychody nie wymienione wprost w tym przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. W niniejszym przypadku będzie to przychód odpowiadający wartości rynkowej objętych udziałów pomniejszony o wydatki na ich objęcie.

Mając na uwadze powyższe, w kontekście przedstawionego we wniosku zdarzenia stwierdzić należy, że Wnioskodawca uzyska przychód w momencie objęcia udziałów w spółce - skoro poniesione przez Wnioskodawcę wydatki będą niższe od wartości rynkowej tych udziałów. Stanowisko takie potwierdza treść art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wyłącza z opodatkowania dochód stanowiący nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji objętych (nabytych) przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia a wydatkami poniesionymi na ich objęcie (nabycie). Owo wyłączenie, jak wskazuje treść przepisu, dotyczy jedynie akcji, co oznacza, że nabycie w takich warunkach udziałów nie korzysta z wyłączenia od opodatkowania.

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu przyjęty przez Wnioskodawcę argument, że skoro przepis art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spólczie1nj objętych za wkład niepieniężny to a contrario przyjąć należy, że ustawodawca ze zdarzeniem w postaci objęcia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w zamian za wkład pieniężny nie wiąże skutków podatkowych wydaje się zbyt daleko idącą interpretacją prawa podatkowego. Wnioskowanie a contrario z normy przepisu określonej w art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy ww. ustawy, nie może wyłączać normy określonej w art. 11 ustawy PIT. Zauważyć należy, że przepis art. 17 ust. 1 pkt 9 cyt. ustawy dotyczy przypadku gdy następuje objęcie udziałów za wkład niepieniężny to przychodem jest nominalna wartość otrzymanych udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Natomiast norma zawarta w art. 11 ust. 1, 2 i 2b ww. ustawy stanowi, że gdy następuje otrzymanie świadczeń (w przedstawionych we wniosku okolicznościach) w postaci udziałów poniżej ich wartości pieniężnej - określonej na podstawie cen rynkowych stosownych w obrocie udziałami tego samego rodzaju - to przychodem jest różnica pomiędzy wartością tych udziałów a wydatkami poniesionymi na ich nabycie.

Końcowo wyjaśnić należy, że - wbrew opinii Wnioskodawcy - w przypadku opodatkowania przychodu z tytułu objęcia udziałów, a następnie opodatkowania przychodu uzyskanego ze zbycia tychże udziałów nie dojdzie do podwójnego opodatkowania tego samego dochodu.

O powstaniu przychodu - w przedmiotowej sprawie - należy bowiem mówić zarówno w momencie objęcia udziałów po wartości nominalnej, która jest niższa niż wartość rynkowa, jak również w momencie zbycia udziałów.

Reasumując, objęcie przez Wnioskodawcę udziałów w spółce na opisanych we wniosku warunkach, spowoduje powstanie przychodu w momencie objęcia udziałów, stanowiącego różnicę pomiędzy wartością rynkową tych udziałów a odpłatnością ponoszoną przez Wnioskodawcę. Przychód ten będzie przychodem z innych źródeł, określonym w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Końcowo Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu informuje, że powołane we wniosku interpretacje wydane zostały w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania w przedmiotowej sprawie. Ponadto należy również podkreślić, że powołane w treści wniosku orzeczenia sądów administracyjnych nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych orzeczeń, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy stwierdzić, że zdaniem organu podatkowego tezy badanych rozstrzygnięć nie mają zastosowania w przedmiotowym postępowaniu. Wskazane rozstrzygnięcia zapadły bowiem w innych sprawach i nie mają mocy wiążącej w omawianym przypadku.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.