ILPB2/4511-1-314/15-2/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Urzędu Gminy przedstawione we wniosku z dnia 11 marca 2015 r. (data wpływu 23 marca 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania zaległych opłat czynszowych i eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokali - jest prawidłowe.

W dniu 23 marca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania zaległych opłat czynszowych i eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokali.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Gmina planuje wprowadzić program, pozwalający osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej, na odpracowanie zaległości czynszowych i opłat eksploatacyjnych powstałych z tytułu najmu lokalu z zasobu mieszkaniowego Gminy lub z tytułu bezumownego ich zajmowania (po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy). Z osobami zobowiązanymi do zapłaty zaległości zawierany byłby aneks do umowy najmu lub porozumienie, przewidujący, zgodnie z art. 453 k.c. i 659 § 2 k.c. możliwość odpracowania zaległego czynszu i opłat eksploatacyjnych za zgodą wynajmującego w formie świadczenia rzeczowego, polegającego na świadczeniu na rzecz Gminy różnego rodzaju prac porządkowych. Aneks do umowy najmu lub porozumienie zawierał będzie rodzaj pracy do wykonania, jej miejsce oraz termin.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy u najemców lub osób zajmujących lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu Gminy powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, w związku z odpracowaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych, eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu, a jeśli tak czy Gmina jako płatnik będzie zobowiązana do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, Gmina wynajmuje lokale komunalne z zasobu mieszkaniowego. Wynajmujący lub osoby zajmujące lokale bez tytułu prawnego zobowiązani są do zapłaty odpowiednio czynszu bądź odszkodowania, w rozumieniu art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150 z późn. zm.). W związku z występującymi zaległościami w opłatach czynszu i odszkodowań, Gmina zamierza wprowadzić program w ramach którego dłużnicy za zgodą Wynajmującego, odpracowaliby zaległości poprzez wykonywanie różnego rodzaju prac porządkowych. Zgodnie z treścią art. 453 oraz art. 659 § 2 dłużnik może regulować swoje zobowiązania za zgodą wierzyciela spełniając inne świadczenie. Celem tej regulacji prawnej jest wygaśnięcie między stronami istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego rodzaju niż określonego w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa.

Zdaniem Wnioskodawcy wykonanie świadczenia pracy w zamian za wygaśniecie ciążącego na dłużniku zobowiązania nie powoduje powstania przychodów, o których mowa w art. 11 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że po stronie najemców jaki osób, które nie posiadają tytułu prawnego do lokalu, a zajmują lokale bez umów najmu, nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zobowiązań z tytułu zaległości czynszowych i eksploatacyjnych, a co za tym idzie, na Gminie nie będą ciążyły z tego tytułu obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z treści wniosku wynika, że Gmina zamierza wprowadzić program, pozwalający osobom znajdującym sie w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej, na odpracowanie zaległości czynszowych i eksploatacyjnych lub należności z tytułu bezumownego korzystania z lokali.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem jej jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku zaległości czynszowych) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów (Dz. U. z 2014 r. poz. 150) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. W myśl natomiast art. 18 ust. 2 ww. ustawy odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego z zastrzeżeniem ust. 3.

W przedmiotowej sprawie zachodzą dwie sytuacje dotyczące form uregulowania zadłużenia. Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności należy stwierdzić, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo; nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle powyższego, należy stwierdzić, że dopuszczalne jest wykonanie innego świadczenia wobec wierzyciela, w miejsce zapłaty umówionego zaległego czynszu lub odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, które to rozwiązanie zamierza przyjąć Wnioskodawca w omawianym przypadku. Jednakże, nie można z faktu wykonywania pracy w zamian za wygaśniecie ciążącego na dłużniku świadczenia w postaci zapłaty zaległości wywieść wniosku, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zasadnym jest stwierdzenie, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Skoro zatem, po stronie najemców lokali lub osób bezumownie korzystających z lokalu, w związku z odpracowaniem przez nich świadczeń z tytułu zaległości, nie powstanie przychód podatkowy, tym samym na Wnioskodawcy nie ciążą żadne obowiązki płatnika podatku dochodowego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.