ILPB2/4511-1-210/16-2/WS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 15 lutego 2016 r. (data wpływu 17 lutego 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 lutego 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej możliwości rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest ojcem 15 letniego chłopca. Jest osobą samotną, nie pozostaje w żadnym związku, mieszka sam. W roku 2015 Wnioskodawca osiągnął dochody z tytułu umowy o pracę, opodatkowane zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Syn w roku podatkowym 2015 nie osiągał żadnych dochodów. Po rozwodzie Wnioskodawca nie zrezygnował z aktywnego uczestniczenia w jego życiu w tworzeniu bliskich z nim relacji. Jest to możliwe ponieważ wszelkie obowiązki związane z wychowaniem i opieką nad dzieckiem rodzice starają się dzielić pomiędzy siebie, co dla Wnioskodawcy i dla matki dziecka jest naturalne i nie stanowi żadnego problemu. W związku z tym, że definicja "opieki nad dzieckiem" oraz "wychowania dziecka" zawierają w sobie wszelkie działania mające na celu dbanie o prawidłowy, harmonijny rozwój dziecka, zarówno fizyczny, emocjonalny jak i społeczny, wzbudzanie aktywności poznawczej oraz zaspokajanie wszelkich jego potrzeb, co przygotuje dziecko i pozwoli na samodzielne podejmowanie decyzji zarówno w przyszłym życiu rodzinnym, społecznym jak i zawodowym - Wnioskodawca jest ojcem samotnie wychowującym dziecko. Zgodnie z orzeczeniem sądu okręgowego zawartym w wyroku z dnia 15 kwietnia 2009 r. i zmienionym wyrokiem sądu rejonowego z dnia 20 stycznia 2016 r. władza rodzicielska nad małoletnim została powierzona obojgu rodzicom. Wyrok niniejszy potwierdził faktyczny stan opieki trwający od wielu lat. Jedynie brak złożenia wniosku do sądu o zmianę pierwotnego wyroku był powodem utrzymywania w mocy wyroku Sądu Okręgowego. Sytuacja dziecka była klarowna, nie występowały konflikty z matką dziecka, nie było powodu aby zwracać się do sądu o zmianę wyroku. Wnioskodawca opiekuje się synem na co dzień i nie ogranicza ich kontaktów do sporadycznych spotkań, stale uczestniczy w jego wychowaniu, a także pomaga mu decydować lub współdecydować o ważnych dla niego bieżących sprawach, choćby takich jak dobór odpowiedniej szkoły, czy zajęć pozalekcyjnych. Obok naturalnych działań polegających na pełnym zaspokajaniu wszelkich potrzeb biologicznych dziecka Wnioskodawca skupia się przede wszystkim na zaspokajaniu jego potrzeb psychicznych, takich jak potrzeby miłości, bezpieczeństwa, aktywności, samodzielności i samorealizacji. Wnioskodawca poświęca synowi maksymalnie dużą ilość czasu na rozmowy z nim, na rozwijanie jego oraz ich wspólnych zainteresowań. W dni wolne Wnioskodawca stara się rozwijać w dziecku chęć poznawania nowych miejsc, środowisk, innych kultur (wspólne wakacje krajowe zagraniczne, ferie zimowe, wycieczki piesze po górach). Oprócz spędzanych ze sobą połowy wakacji, połowy, a często całych ferii zimowych, syn przebywa u Wnioskodawcy we wszystkie weekendy i kilka dni w tygodniu, co jest głównie uzależnione od charakteru jego pracy. Wnioskodawca pracuje w systemie zmianowym. Zainteresowany interesuje się nauką syna jego zachowaniem, pomaga synowi w odrabianiu lekcji, kontroluje zeszyty, kontaktuje się z nauczycielami (naprzemiennie z matką dziecka bierze udział w zebraniach szkolnych), interesuje się gdzie i z kim syn przebywa poza szkołą, pomaga synowi w rozwiązywaniu jego problemów, zawozi go i odbiera z zajęć pozalekcyjnych, uczestniczy w zawodach sportowych, w których syn bierze udział (trenuje pływanie), wspólnie rozwija jego zainteresowanie piłką nożną, nauczył syna jeździć na nartach i teraz zimą, w czasie ferii i wolnych dni wspólnie wyjeżdżają na narty. Podczas wspólnie spędzanego czasu Wnioskodawca zaspokaja wszystkie jego potrzeby materialne (poza alimentami, które płaci zgodnie z wyrokiem sądu). Kiedy syn jest chory wspólnie z jego matką zawozi go do lekarza, a w czasie kiedy syn jest z Wnioskodawcą - robi to sam. Często Wnioskodawca pokrywa koszty leczenia syna. Zawsze jest dla niego dostępny, co zważywszy na to, że większość wolnego czasu spędzają wspólnie, nie jest trudne. W czasie kiedy syn przebywa z Wnioskodawcą, Zainteresowany zajmuje się nim samodzielnie bez niczyjej pomocy. Syn jest z nim silnie związany emocjonalnie, co uważa, że sprzyja to właściwemu kształtowaniu się poczucia jego własnej wartości, sprzyja kształtowaniu się właściwych postaw, odpowiedzialności, a także pozwala Wnioskodawcy na pełną orientację w bliższych i dalszych planach dziecka. Wnioskodawca uważa, że w każdym aspekcie przedstawionej na początku jego wniosku definicji, pełni rolę rodzica opiekującego się oraz wychowującego swoje dziecko. Starając się obiektywnie ocenić sytuację Zainteresowany uważa, że jego syn przynajmniej w 50% czasu zamieszkuje u niego i przebywa z nim. Jeżeli zajęcie stanowiska w sprawie Wnioskodawcy wymagać będzie poświadczenia przedstawionego przez niego stanu faktycznego przez osoby trzecie, Zainteresowany jest gotów przedstawić oświadczenia znajomych rodziny. Na potwierdzenie wspólnie spędzanych wakacji posiada kopie rachunków. Wnioskodawca dodał, że matka dziecka nie będzie korzystać z rozliczenia podatku jako rodzic samotnie wychowujący dziecko.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w świetle przedstawionego stanu faktycznego i obowiązującego w roku 2015 stanu prawnego Wnioskodawca spełnia warunki zawarte w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przewidziane dla osoby samotnie wychowującej dzieci, a w konsekwencji powyższego, czy przysługuje mu prawo do rozliczenia się z podatku dochodowego od osób fizycznych za rok podatkowy 2015 jako osobie samotnie wychowującej dziecko, pod warunkiem, że za osobę samotnie wychowującą dziecko nie uzna się równocześnie matka dziecka i nie skorzysta ona z preferencyjnego opodatkowania.

Zdaniem Wnioskodawcy, zważywszy na to, że Zainteresowany:

* jest osobą samotnie wychowującą dziecko,

* jest ojcem małoletniego dziecka,

* wychowuje i opiekuje się małoletnim dzieckiem,

* nie mają, w jego przypadku, ani jego syna, zastosowania zapisy art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczące podlegania zapisom art. 30c ustawy, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym albo ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym,

* matka dziecka nie skorzysta z preferencyjnego opodatkowania przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci,

może skorzystać z zapisu art. 6 ust. 4 dotyczącego preferencyjnego sposobu opodatkowania przewidzianego dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

W myśl art. 6 ust. 8 ww. ustawy sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (art. 6 ust. 9 ww. ustawy).

Ponadto art. 6 ust. 10 ww. ustawy określa, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1, tj. po dniu 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego przewidzianych dla osób samotnie wychowujących małoletnie dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

* posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko,

* wychowywania w roku podatkowym dzieci (dziecka),

* wyrażenia wniosku o rozliczenie na preferencyjnych warunkach w rocznym zeznaniu podatkowym, złożonym w ustawowym terminie przewidzianym do jego składania.

Jednak przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym określonym w tym przepisie jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Z istoty pojęcia "osoby samotnie wychowującej dziecko" wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta - w roku podatkowym - musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Z uwagi zaś, iż ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia "wychowywać", należy odwołać się do jego definicji słownikowych.

"Wychowywać" w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest ojcem 15 letniego chłopca. Jest osobą samotną, nie pozostaje w żadnym związku, mieszka sam. Po rozwodzie Wnioskodawca nie zrezygnował z aktywnego uczestniczenia w życiu syna, w tworzeniu bliskich z nim relacji. Jest to możliwe ponieważ wszelkie obowiązki związane z wychowaniem i opieką nad dzieckiem rodzice starają się dzielić pomiędzy siebie, co dla Wnioskodawcy i dla matki dziecka jest naturalne i nie stanowi żadnego problemu. Zgodnie z orzeczeniem sądu okręgowego zawartym w wyroku z dnia 15 kwietnia 2009 r. i zmienionym wyrokiem sądu rejonowego z dnia 20 stycznia 2016 r., władza rodzicielska nad małoletnim synem została powierzona obojgu rodzicom. Wyrok niniejszy potwierdził faktyczny stan opieki trwający od wielu lat. Wnioskodawca opiekuje się synem na co dzień i nie ogranicza ich kontaktów do sporadycznych spotkań, stale uczestniczy w jego wychowaniu, a także pomaga mu decydować lub współdecydować o ważnych dla niego bieżących sprawach, choćby takich jak dobór odpowiedniej szkoły, czy zajęć pozalekcyjnych. Obok naturalnych działań polegających na pełnym zaspokajaniu wszelkich potrzeb biologicznych dziecka Wnioskodawca skupia się przede wszystkim na zaspokajaniu jego potrzeb psychicznych, takich jak potrzeby miłości, bezpieczeństwa, aktywności, samodzielności i samorealizacji. Wnioskodawca poświęca synowi maksymalnie dużą ilość czasu na rozmowy z nim, na rozwijanie jego oraz ich wspólnych zainteresowań. W dni wolne Wnioskodawca stara się rozwijać w dziecku chęć poznawania nowych miejsc, środowisk, innych kultur (wspólne wakacje krajowe zagraniczne, ferie zimowe, wycieczki piesze po górach). Oprócz spędzanych ze sobą połowy wakacji, połowy, a często całych ferii zimowych, syn przebywa u Wnioskodawcy we wszystkie weekendy i kilka dni w tygodniu, co jest głównie uzależnione od charakteru jego pracy. Wnioskodawca pracuje w systemie zmianowym. Zainteresowany interesuje się nauką syna jego zachowaniem, pomaga synowi w odrabianiu lekcji, kontroluje zeszyty, kontaktuje się z nauczycielami (naprzemiennie z matką dziecka bierze udział w zebraniach szkolnych), interesuje się gdzie i z kim syn przebywa poza szkołą, pomaga synowi w rozwiązywaniu jego problemów, zawozi go i odbiera z zajęć pozalekcyjnych, uczestniczy w zawodach sportowych, w których syn bierze udział (trenuje pływanie), wspólnie rozwija jego zainteresowanie piłką nożną, nauczył syna jeździć na nartach i teraz zimą, w czasie ferii i wolnych dni wspólnie wyjeżdżają na narty. Podczas wspólnie spędzanego czasu Wnioskodawca zaspokaja wszystkie jego potrzeby materialne (poza alimentami, które płaci zgodnie z wyrokiem sądu). Kiedy syn jest chory wspólnie z jego matką zawozi go do lekarza, a w czasie kiedy syn jest z Wnioskodawcą - robi to sam. Często Wnioskodawca pokrywa koszty leczenia syna. Zawsze jest dla niego dostępny, co zważywszy na to, że większość wolnego czasu spędzają wspólnie, nie jest trudne. W czasie kiedy syn przebywa z Wnioskodawcą, Zainteresowany zajmuje się nim samodzielnie bez niczyjej pomocy. Syn jest z nim silnie związany emocjonalnie, co uważa, że sprzyja to właściwemu kształtowaniu się poczucia jego własnej wartości, sprzyja kształtowaniu się właściwych postaw syna, odpowiedzialności, a także pozwala Wnioskodawcy na pełną orientację w bliższych i dalszych planach dziecka.

W tym miejscu należy podkreślić, że - zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa - wszelkie preferencje podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odkodowania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

Wskazać również należy, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym przewidzianej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Niezbędną przesłanką w przedmiotowej sprawie jest, jak już wcześniej zaznaczono, aby osoba, która chce skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywała dziecko. Podkreślić należy że wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do "Jego utrzymania" czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Użycie określenia "osoba samotnie wychowująca dzieci" oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że skoro samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która w oznaczonym czasie zupełnie sama zajmuje się dzieckiem i faktycznie wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, to sytuacja taka nie zachodzi w okolicznościach przedstawionych przez Wnioskodawcę. Niewątpliwie trzeba przyznać Wnioskodawcy, iż jego aktywny kontakt z synem sprzyja zaspokajaniu potrzeb psychicznych syna, takich jak potrzeba miłości, bezpieczeństwa, aktywności, samodzielności i samorealizacji, jednakże nie jest to wystarczającym powodem do twierdzenia, iż Zainteresowany samotnie ponosi codzienny trud wychowywania dziecka, gdyż opiekę nad nim sprawuje również matka.

Wnioskodawca wskazał wyraźnie, że wszelkie obowiązki związane z wychowaniem i opieką nad dzieckiem rodzice starają się dzielić pomiędzy siebie, co dla Wnioskodawcy i dla matki dziecka jest naturalne i nie stanowi żadnego problemu.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, uzasadnienie wprowadzenia ulgi świadczy wyraźnie o tym, że ustawodawca kierował ją wyłącznie do tych osób, które samotnie troszczą się o zaspakajanie codziennych potrzeb dziecka, nie zaś do każdego rodzica, który ma władzę rodzicielską i jednocześnie jest stanu wolnego, ale nie pełni codziennej (samotnej) pieczy nad dzieckiem. Innymi słowy, nie każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym jest osobą samotnie wychowującą dziecko (postanowienie NSA z dnia 11 października 2010 r., sygn. akt II FPS 3/10, wyroki NSA z dnia 20 października 2006 r., sygn. akt II FSK 1266/05 i z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. akt II FSK 279/08).

W świetle powyższego Wnioskodawca będąc rozwodnikiem, z uwagi na stan Jego cywilny spełnia jedynie część warunków przewidzianych dla uzyskania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko. Nie można jednak uznać, że samotnie wychowuje syna, gdyż matka dziecka jest również zaangażowana w jego wychowywanie.

W konsekwencji Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do rozliczenia swoich dochodów na preferencyjnych zasadach, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako rodzica samotnie wychowującego dziecko.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.