ILPB2/436-98/10-4/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 4 maja 2010 r. (data wpływu 5 maja 2010 r.), uzupełnionym pismem z dnia 22 lipca 2010 r. (data wpływu 26 lipca 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie obowiązku podatkowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 maja 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie obowiązku podatkowego.

Z uwagi na fakt, że przedmiotowy wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, pismem z dnia 19 lipca 2010 r., nr ILPB2/436-98/10-2/MK, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Jednocześnie poinformowano Zainteresowanego, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ a uzupełnieniem wniosku przez Wnioskodawcę nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego. Powyższe uzupełniono pismem z dnia 22 lipca 2010 r. (data wpływu 26 lipca 2010 r.).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W 2001 r. zmarł brat Wnioskodawcy, który na stałe mieszkał i prowadził firmę w Republice Południowej Afryki (dalej: "RPA"). Otwarcie testamentu nastąpiło zaraz po śmierci spadkodawcy. W testamencie został zapisany Wnioskodawcy spadek, co wynika z poniższego zapisu:

"Moja Rada rozdzieli netto fundusz dochodowy pod swoją administrację w następujący sposób:

75% w równych częściach zostanie rozdzielone pomiędzy moich spadkobierców" w tym miejscu spadkodawca wymienia m.in. Wnioskodawcę.

Zainteresowany wskazuje, że do lutego 2010 r. nie otrzymał nic z ww. spadku, nie dostał także żadnego wyroku sądu z RPA, jedynym dokumentem jaki posiada to przetłumaczony testament. Od otrzymania testamentu minęło 8 lat, przez ten okres Wnioskodawca nie poinformował urzędu skarbowego o tym fakcie, ani nie złożył żadnego zeznania podatkowego. Zainteresowany informuje, że zapis w testamencie był dla Niego na tyle nieczytelny, że sam do końca nie wiedział co odziedziczył.

W marcu 2010 r. Wnioskodawca otrzymał pieniądze testamentowe z RPA.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie jest On zobowiązany do złożenia zeznania podatkowego, ani też do zapłacenia podatku, gdyż nastąpiło przedawnienie. Zainteresowany uważa, że gdy od chwili śmierci spadkodawcy (2001 r.), spadkobierca nie złożył deklaracji podatkowej w podatku od spadków i darowizn, to uznać należy, że nie powstało dotąd zobowiązanie podatkowe i nastąpiło przedawnienie możliwości powstania tego zobowiązania.

Jako potwierdzenie Swojego stanowiska Wnioskodawca wskazuje na:

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 6 marca 2009 r. (sygn. akt I SA/Łd 1352/08,) w którym stwierdzono m.in., że zgodnie z art. 6 ust. 1 powoływanej ustawy pierwotnie obowiązek podatkowy z tytułu dziedziczenia powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Otwarcie spadku nastąpiło w listopadzie 2001 r. Zachodzi więc nie rozważona przez organy podatkowe możliwość, że od końca roku kalendarzowego, w którym powstał pierwotny obowiązek podatkowy do uprawomocnienia się postanowienia stwierdzającego nabycie praw do spadku upłynęło ponad 5 lat. Upływ terminu przedawnienia powoduje utratę prawa do wydania decyzji ustalającej wysokość takiego zobowiązania.

* wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 września 2008 r. (sygn. akt II FSK 819/07) odrzucający kasację dyrektora izby skarbowej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Artykuł 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) stanowi, że do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r., stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r. - podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem spadku.

Z kolei na podstawie art. 2 ww. ustawy podatkowi od spadków i darowizn podlega również nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z uwagi na fakt, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia "spadek", należy w tym zakresie odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

W myśl przepisu art. 922 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Na spadek składa się ogół praw i obowiązków należących do zmarłego w chwili jego śmierci, które ze swej istoty mogą przejść na jego następców prawnych. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem podlegającym przepisom prawa spadkowego. Natomiast spadek nabywa się na podstawie ustawy lub z testamentu (art. 926 § 1 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z treścią art. 5 i art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze dziedziczenia ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych i powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Stosownie do art. 6 ust. 4 zd. 1 ww. ustawy, jeżeli jednak nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Jak z powyższego wynika w ustawie o podatku od spadków i darowizn w sposób szczególny uregulowana została instytucja powstania obowiązku podatkowego. Mianowicie przewidziano w nim możliwość zaistnienia dwóch momentów powstania obowiązku podatkowego z tego samego tytułu.

Zgodnie z ww. przepisami obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze dziedziczenia: z chwilą przyjęcia spadku (art. 6 ust. 1 pkt 1) lub jeżeli nabycie nie zgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, z chwilą sporządzenia pisma, a w przypadku gdy pismem tym jest orzeczenie sądu, z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia (art. 6 ust. 4 zd. 1).

Z przepisów tych wynika, że przewidziane w nich rozwiązania nawzajem się uzupełniają, z tym, że z analizy poszczególnych uregulowań wynika, że różne są stany faktyczne, w jakim przepisy te znajdują zastosowanie.

Zgłoszenie nabycia do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn następuje poprzez złożenie zeznania podatkowego.

Powyższe wynika z treści art. 17a ust. 1 ww. ustawy, według którego podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2 (obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika), złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Zgodnie z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2006 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 988 z późn. zm.) ww. zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-3.

Należy jednak mieć na uwadze, że stosownie do art. 7 ust. 1-3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru. Jeżeli spadkobierca i zapisobierca lub obdarowany został obciążony obowiązkiem wykonania polecenia lub zapisu, wartość obciążenia z tego tytułu stanowi ciężar spadku (zapisu) lub darowizny, o ile polecenie zostało wykonane. W końcu do długów i ciężarów zalicza się również koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczące spadków.

W związku z powyższym opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9 637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej (art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy). W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 165, poz. 1371 z późn. zm.) właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach podatku od spadków i darowizn, w sprawach nabycia, które w całości lub w części dotyczy rzeczy położonych za granicą lub praw majątkowych podlegających wykonaniu za granicą - ustala się według miejsca zamieszkania nabywcy w dniu powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku braku takiego miejsca - według ostatniego miejsca jego pobytu w tym dniu. Jeżeli nabywcy, zgodnie z odrębnymi przepisami, składają wspólne zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych - właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania (pobytu) jednego z nabywców (§ 7 ust. 2 ww. rozporządzenia).

Rozpatrując przedmiotową sprawę należy również zwrócić uwagę na zapisy ustawy - Ordynacja podatkowa, która w Dziale III regule kwestię zobowiązań podatkowych. Zgodnie z art. 21 § 1 pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa zobowiązanie podatkowe - w podatku od spadków i darowizn - powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania. Z kolei stosownie do art. 5 ww. ustawy zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Zgodnie z art. 4 ustawy obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Natomiast zgodnie z art. 68 § 1 i § 2 ww. ustawy zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Natomiast, gdy podatnik:

zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w § 1, nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w 2001 r. zmarł zamieszkały w Republice Południowej Afryki brat Wnioskodawcy. Spadkodawca pozostawił po sobie testament, w którym jako jednego ze spadkobierców wymienił Zainteresowanego. Pomimo, że otwarcie testamentu nastąpiło zaraz po śmierci spadkodawcy, to do lutego 2010 r. Wnioskodawca nie otrzymał żadnego majątku po zmarłym jak również żadnego wyroku sądu z RPA (jedyny dokument jaki posiada to przetłumaczony testament). W związku z zaistniałą sytuacją, od chwili otrzymania testamentu Wnioskodawca nie złożył żadnego zeznania podatkowego, ani w żaden inny sposób nie poinformował urzędu skarbowego o fakcie nabycia majątku w drodze dziedziczenia. Pieniądze nabyte w spadku po bracie Zainteresowany otrzymał dopiero w marcu 2010 r.

Jeżeli obowiązujące w Republice Południowej Afryki ustawodawstwo nie zna pojęcia "przyjęcia spadku", a spadkobiercy nabywają prawo do spadku z chwilą przekazania im konkretnego majątku przez zarządcę (egzekutora) czyli osobę powołaną do administrowania spadkiem, która rozporządza nim do momentu przekazania go spadkobiercom, to obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstanie w przedmiotowym przypadku z chwilą otrzymania przez spadkobierców całości masy spadkowej wraz z tytułem prawnym do spadku.

Reasumując, w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku znajdą zastosowanie przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 r., a obowiązek podatkowy z tytułu nabycia spadku po bracie Wnioskodawcy powstanie w dacie otrzymania całości środków pieniężnych. Powyższe oznacza zatem, że w sprawie nie doszło do przedawnienia obowiązku podatkowego, w konsekwencji nie ma przeszkód by zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn nie mogło powstać. Tym samym otrzymane należności pieniężne podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn w Polsce.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie należy wskazać, iż powołane przez Wnioskodawcę orzeczenia sądów administracyjnych nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych orzeczeń, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy stwierdzić, iż zdaniem tut. Organu podatkowego, tezy badanych rozstrzygnięć nie mają zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.