ILPB2/436-68/09-3/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 29 kwietnia 2009 r. (data wpływu 4 maja 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z tytułu zadatku - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 maja 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z tytułu zadatku.

W związku ze stwierdzeniem braków formalnych, pismem z dnia 2 lipca 2009 r. nr ILPB2/436 -68/09-2/MK Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez doprecyzowanie, czy złożony przez Niego wniosek dotyczy również podatku od czynności cywilnoprawnych.

W złożonym wniosku, w części D. 2. jako rodzaj sprawy w poz. 43 zaznaczono podatek od czynności cywilnoprawnych. Natomiast zadane pytania dotyczyły tylko podatku dochodowego od osób fizycznych.

W wezwaniu pouczono Wnioskodawcę, że nieuzupełnienie wniosku o powyższe w wyznaczonym terminie spowoduje, że będzie on rozpatrzony tylko w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wezwanie wysłano w dniu 2 lipca 2009 r. (skuteczne doręczenie nastąpiło w dniu 6 lipca 2009 r.), a zatem wyznaczony termin upłynął z dniem 13 lipca 2009 r. W tym czasie Wnioskodawca nie wskazał, czy złożony przez Niego wniosek dotyczy również podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zatem stosownie do zawartego w ww. wezwaniu pouczenia przedmiotem niniejszej interpretacji jest opisany we wniosku stan faktyczny w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest rolnikiem i podlega podatkowi od przychodów z działalności rolniczej. W 1997 r. i częściowo w 2000 r. Zainteresowany nabył działki rolnicze. Od momentu kupna minęło ponad 5 lat. Przedmiotowe działki widnieją w ewidencji gruntów jako grunty orne, grunty pod stawami, łąki trwałe i nieużytki. Wnioskodawca zamierzał sprzedać ww. działki.

W tym celu w dniu 3 marca 2008 r. Zainteresowany zawarł w formie aktu notarialnego przedwstępną umowę sprzedaży od której pobrał zadatek na poczet przyszłej sprzedaży. W umowie wyznaczono termin przystąpienia do umowy sprzedaży, którego kupujący nie dotrzymał.

Jednocześnie w KW został dokonany wpis roszczenia o zawarcie przyrzeczonej umowy sprzedaży, który to wniosek nie został dobrowolnie wykreślony z winy niedoszłego kupującego, który mógł prawnie na podstawie tego roszczenia żądać podpisania umowy sprzedaży. Ponieważ umowa nie doszła do skutku, w kwietniu 2009 r., tj. po upływie roku od daty wpisania roszczenia do KW Wnioskodawca mógł je z niej wykreślić. Tym samym otrzymany zadatek nie podlega już zwrotowi jak również nie może być traktowany jako zadatek na poczet kupna ww. działek.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy - w odniesieniu do pytania pierwszego - zadatek pobrany na poczet sprzedaży ziemi w przypadku zaniechania kupna nie powinien być opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż jest bezpośrednio związany z działalnością rolniczą. Gdyby transakcja sprzedaży doszła do skutku, zadatek byłby zaliczony na poczet kwoty sprzedaży i nie podlegałby podatkowi dochodowemu od osób fizycznych ponieważ od momentu kupna do chwili sprzedaży minęło ponad 5 lat. Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (z późn. zm.) przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej wyłączone są z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast przedstawiając swoje stanowisko do pytania drugiego Wnioskodawca wskazał, że w przypadku odmienne interpretacji, ww. kwota zadatku powinna być opodatkowana w momencie upływu terminu roszczenia o zawarcie przyrzeczonej umowy sprzedaży zapisanego w KW ze skutkiem na marzec 2009 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 11 ust. 1 ww. ustawy stanowi, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zatem o przychodzie można mówić wtedy, gdy ma on charakter trwałego przysporzenia majątkowego, tj. mający konkretny wymiar finansowy.

Zadatek jest instytucją prawa cywilnego związaną z wykonaniem zobowiązań umownych. Uiszczenie zadatku służyć ma zabezpieczeniu wykonania świadczenia umownego. Może również stanowić rodzaj świadczenia odszkodowawczego na wypadek niewykonania zobowiązania. Zastosowanie omawianej instytucji nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, lecz zależy od decyzji stron umowy.

Z przepisu art. 394 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) wynika, iż w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Z art. 394 § 2 Kodeksu cywilnego wynika natomiast, że w razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony (art. 394 § 3 ww. ustawy).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż sprzedający zachował zadatek, ponieważ z winy kupującego nie doszło do zawarcia umowy sprzedaży.

W świetle powołanych powyżej przepisów oraz zaistniałego stanu faktycznego należy stwierdzić, iż kwota zachowanego zadatku stanowi dla sprzedającego przysporzenie majątkowe. Przysporzenie to stanowi więc przychód, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1, czyli przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym przesądza użycie przez ustawodawcę sformułowania "w szczególności". Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ww. ustawy jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym.

Tym samym kwota zachowanego zadatku, jako przysporzenie majątkowe, stanowi przychód objęty tym przepisem.

Otrzymany zadatek na poczet przyszłego zbycia nieruchomości nie wywołuje skutków podatkowych wyłącznie w sytuacji, gdy dochodzi do zawarcia umowy przyrzeczonej i zadatek wynikający z umowy przedwstępnej zawiera się w cenie sprzedaży.

W przedmiotowej sprawie nie doszło do zawarcia umowy sprzedaży, a więc nie nastąpiło przeniesienie własności nieruchomości ze sprzedającego na kupującego, wobec czego przychód z tytułu otrzymania zadatku powstał w momencie zachowania tego zadatku przez sprzedającego.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ww. ustawy dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Do kosztów uzyskania przychodów w myśl art. 22 ust. 1 ww. ustawy można zaliczyć wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Stosownie natomiast do przepisu art. 9 ust. 1a, dochody z innych źródeł podlegają sumowaniu z innymi dochodami i podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 tej ustawy, według skali podatkowej. Na mocy przepisu art. 45 ust. 1 powołanej ustawy, podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8. Natomiast zgodnie z przepisem 45 ust. 4 pkt 1 ww. ustawy, w tym samym terminie należy wpłacić należny z tego tytułu podatek.

Reasumując należy stwierdzić, iż otrzymany zadatek w momencie jego zachowania przez sprzedającego stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający sumowaniu w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym doszło do jego uzyskania, z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 tejże ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.