ILPB2/436-41/08-2/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 15 maja 2008 r. (data wpływu 19 maja 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania przeniesienia przez powiernika na powierzających własności udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - jest prawidłowe.

W dniu 19 maja 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania przeniesienia przez powiernika na powierzających własności udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

W dniu 20 maja 2003 r. została zawarta umowa powiernictwa udziałów w spółce pomiędzy Wnioskodawcą i inną osobą fizyczną - wspólnikami oraz powiernikiem będącym również osobą fizyczną.

Zgodnie z postanowieniami umowy powiernik zobowiązał się zawiązać i zarejestrować spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Równocześnie powiernik zobowiązał się nie zbywać ani nie zastawiać udziałów w spółce oraz do wykonywania wszelkich związanych z udziałami uprawnień we własnym imieniu, na rachunek wspólników i zgodnie z ich interesem. Wspólnicy zobowiązali się do przekazania powiernikowi środków pieniężnych na pokrycie udziałów, wszelkich podwyżek kapitału zakładowego, dopłat oraz innych nakładów na rzecz spółki, jak również do pokrycia wszelkich wydatków powiernika związanych z wykonywaniem umowy. Powiernik zobowiązał się jednocześnie do wydawania wspólnikom otrzymanych korzyści pieniężnych uzyskanych w związku z wykonywaniem przez niego praw do udziałów, w szczególności pobranych dywidend oraz zwróconych dopłat. Powiernik za wykonywanie swoich czynności otrzymuje wynagrodzenie.

Aktualnie wspólnicy rozważają wypowiedzenie umowy powiernictwa. Zgodnie z postanowieniami tej umowy w przypadku jej rozwiązania powiernik jest zobowiązany do przeniesienia własności udziałów na rzecz wspólników. Wartość rynkowa udziałów jest w chwili obecnej wyższa niż w momencie ich objęcia przez powiernika.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Czy przeniesienie przez powiernika własności udziałów na wspólników spowoduje powstanie po ich stronie obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, instytucja powiernictwa (czynności powierniczych) jest spotykana w polskim obrocie gospodarczym. Najczęstszym jej przykładem jest najprawdopodobniej umowa komisu, zgodnie z którą przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym (art. 765 Kodeksu cywilnego). Bardzo często spotykaną formą czynności powierniczych jest także umowa zlecenia, jeżeli zgodnie z jej treścią przyjmujący zlecenie wykonując swoje zobowiązanie działa w imieniu własnym, ale na rachunek dającego zlecenie (art. 734 § 2 Kodeksu cywilnego). Specyficzną czynnością powierniczą jest działalność maklerska, gdzie makler wykonuje zlecenia nabycia lub zbycia papierów wartościowych na rachunek dającego zlecenie (art. 69 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi). Charakter czynności powierniczych wykonywanych w ramach umowy nie jest zatem nieznany dla prawa polskiego.

Na gruncie prawa cywilnego umowa powiernictwa może zostać zakwalifikowana jako umowa zlecenia. Zgodnie z art. 734 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie (powiernik) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej (zawiązanie, zarejestrowanie spółki oraz posiadanie jej udziałów) dla dającego zlecenie. Zgodnie z art. 740 Kodeksu cywilnego (zdanie drugie) zleceniobiorca powinien wydać zleceniodawcy wszystko co przy wykonywaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym. Konsekwentnie przeniesienie przez powiernika własności udziałów na wspólników jest immanentną cechą łączącego ich stosunku prawnego, a nie niezależnym, samoistnym świadczeniem.

Ponadto, Wnioskodawca uważa, że przeniesienie przez powiernika własności udziałów na wspólników nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Art. 1 ust. 1 tej ustawy zawiera zamknięty katalog czynności, które podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Katalog ten nie obejmuje zwrotnego przeniesienia przez powiernika na powierzającego własności udziałów. W szczególności czynność ta nie może zostać uznana za umowę sprzedaży lub zamiany praw majątkowych wymienioną w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a). Konsekwentnie czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z postanowieniami art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienia hipoteki,

* ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki (akty założycielskie).

Umowa powiernictwa w polskim prawie należy do umów nienazwanych. Najczęściej jest ona skonstruowana w oparciu o umowę zlecenia, uregulowaną w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm. - dalej: k.c.). Art. 734 § 1 k.c. stanowi, iż przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Z § 2 tego artykułu wynika, iż w braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa.

Natomiast art. 740 k.c. stanowi, że przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.

Umowa zlecenia powierniczego ma charakter fiducjarny, polegający na dokonywaniu czynności prawnych przez powiernika w imieniu własnym, ale na rachunek zlecającego. W związku z tym nabywając określone prawa majątkowe, a następnie władając nimi powiernik czyni to w cudzym interesie.

Z treści wniosku wynika, że aktualnie powierzający rozważają wypowiedzenie przedmiotowej umowy. W takim przypadku zgodnie z jej postanowieniami powiernik zobowiązany będzie do przeniesienia na nich własności udziałów.

Reasumując, stwierdzić należy, że zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają tylko i wyłącznie czynności cywilnoprawne w nim wymienione, przy czym nie nazwa a cel umowy decyduje o charakterze czynności. Zatem z uwagi na fakt, że zakresem przedmiotowym ustawy nie objęto umowy zlecenia ani umowy powiernictwa, tym samym skutki prawne rozwiązania tych umów nie mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ponadto informuje się, że w przedmiocie udzielenia pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przeniesienia własności udziałów przez powiernika na zleceniodawcę, w dniu 19 sierpnia 2008 r. wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie nr ILPB2/415-376/08-2/JK.

W kwestii pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania przeniesienia przez powiernika na powierzających własności udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w dniu 19 sierpnia 2008 r. wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie nr ILPB2/436-40/08-2/MK.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.