ILPB2/436-160/13-3/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 6 czerwca 2013 r. (data wpływu 10 czerwca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie obowiązku podatkowego - jest prawidłowe.

W dniu 10 czerwca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie obowiązku podatkowego oraz podatku dochodowego od osób fizycznych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Właścicielami lokalu mieszkalnego znajdującego się w (...) są: Wnioskodawca, siostra Wnioskodawcy i brat Wnioskodawcy (każdy po 1/3 udziału). Przedmiotowy lokal 3-pokojowy o powierzchni 65,26 m² ma wyodrębnione prawo własności i założoną księgę wieczystą, administrowany jest przez (...) Spółdzielnię Budowlano Mieszkaniową (...). Własność tego lokalu ww. osoby otrzymały jako darowiznę od matki umową z dnia 13 sierpnia 2012 r.

Obecnie w lokalu tym lokatorem jest X, który zamieszkał w nim za zgodą poprzednich właścicieli. Wprowadził się w czerwcu 2009 r. (wtedy właścicielką była Y), zajmując jeden pokój ze współużywalnością kuchni, łazienki, wc. Y zmarła 18 lutego 2010 r. pozostawiając testament, w którym spadkobierczynią do całości spadku ustanowiła swoją siostrę, a mamę Wnioskodawcy. X osoba obca do spadkodawczyni, spadkobierczyni, jak i do obecnych właścicieli, miał zapis w testamencie Y o prawie zamieszkiwania w tym lokalu (użytkowania). Od 18 lutego 2010 r. X zajmuje całe mieszkanie, użytkując je w sposób niezakłócony.

X - lokatora i właścicieli tego lokalu łączy umowa bezpłatnego użyczenia zawarta w sposób dorozumiany. Lokator mieszka bezpłatnie, na rzecz właścicieli nie wnosi żadnych opłat i nie wykonuje żadnych usług, właściciele nie ponoszą kosztów eksploatacyjnych i nie płacą za zużyte w lokalu media. Mimo wezwania właścicieli, lokator nie przedstawia dowodów wpłaty opłat dokonywanych za mieszkanie, właściciele sprawdzają w SBM czy opłaty te są wnoszone, aby nie dopuścić do niekontrolowanego zadłużenia mieszkania.

X wniósł w listopadzie 2012 r. pozew do Sądu Okręgowego w (...). Pozwanymi są obecni właściciele mieszkania oraz poprzednia właścicielka (mama Wnioskodawcy). X domaga się w pozwie:

pkt 1. Uznania za bezskuteczną w stosunku do niego umowy darowizny z 13 sierpnia 2012 r.; i pkt 2. wydania sprecyzowanego oświadczenia woli przez poprzednią właścicielkę o treści cyt. "A. (...) ustanawia na rzecz X (...) służebność osobistą, której treścią jest dożywotnie, nieodpłatne zamieszkiwanie w stanowiącym odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnym nr 16, położonym w budynku (...). X jest zobowiązany do ponoszenia kosztów bieżącego utrzymania przedmiotowego lokalu. Oświadczenie to podlega ujawnieniu w księdze wieczystej lokalu....".

W sprawie jeszcze nie odbyła się pierwsza rozprawa, do jej ostatecznego rozstrzygnięcia może upłynąć wiele czasu. O żądaniach lokatora zadecyduje Sąd, pozwani uważają, że są całkowicie bezzasadne.

Właściciele nie mają możliwości porozumienia się z lokatorem, który utrudnia, uniemożliwia wypełnianie praw i obowiązków właścicielskich i zastrasza przez swojego adwokata, a sprawy wynikające z zarządu lokalem włącza jako dowody w sprawie, którą wniósł przeciwko właścicielom.

Stan jest taki, że lokal jest opłacany do SBM (...), dla spółdzielni nie ma znaczenia kto dokonuje opłat (właściciel, lokator, rodzina, obcy), i kim jest wpłacający w stosunku do właściciela, ważne jest by opłaty uiszczane były w terminie, w kwocie ustalonej dla lokalu.

Lokator mimo wezwania nie przedstawia właścicielom kopii dowodów wpłaty. Opłaty do spółdzielni obecnie wnoszone są nadal na nazwisko A., adres (...), ale bez danych osobowych wpłacającego. X nie ujawnia się jako wpłacający obecnie, i nie ujawnił się ani razu od lutego 2010 r. Kto dokonuje opłat faktycznie właściciele nie wiedzą, (bo nie ma na to dowodu). Właściciele przypuszczają tylko, że opłacającym jest X, a jego nie ujawnianie się (brak jego danych osobowych przy wpłatach) może mieć związek z możliwością omijania przez niego obowiązku podatkowego jaki wynikałby dla niego, osoby obcej przy bezpłatnym korzystaniu z cudzego mieszkania. Nieodpłatne używanie cudzego majątku wydaje się być dla lokatora korzystającego z niego, intratną formą pozyskiwania przychodów co nie jest sprawą właścicieli, ale to stwarza właścicielom problemy i wątpliwości podatkowe. Opłaty za lokal do SBM obejmują: koszty eksploatacji, fundusz remontowy, fundusz remontowy celowy, konserwację zasobów, centralne ogrzewanie, zaliczkę na zimną wodę, opłatę stałą za zimną wodę, zaliczkę za ciepłą wodę, wywóz śmieci, gaz, dźwig, konserwację domofonu, energię elektryczną (dot. miejsc wspólnych). Obejmują też podatek od nieruchomości (dla części wspólnych) w kwocie 3,26 zł/m-c i wieczyste użytkowanie gruntu (dla części wspólnych) w kwocie 10,44 zł/m-c. Formalnie wpłacającą jest mama właścicieli, cała opłata za lokal byłaby darowizną na rzecz właścicieli, do rozliczenia po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku, gdyby faktycznie to mama dokonywała tych opłat, ale to nie ona płaci. Właściciele, ze swej strony solidarnie opłacają dzierżawę wieczystą przynależnej do lokalu części działki, podatek od nieruchomości (obejmujący mieszkanie, przynależną piwnicę, ułamkową własność działki).

Właściciele chcą mieć uregulowaną sytuację podatkową wynikającą z posiadanego lokalu mieszkalnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy właściciele prawidłowo uznają, że relacje pomiędzy właścicielami lokalu a zajmującym ten lokal w całości lokatorem X określa umowa nieodpłatnego użyczenia, która zawarta została w sposób dorozumiany.

2. Czy właściciele prawidłowo uznają, że znajdujący się w naliczanych przez SBM (...) opłatach podatek od nieruchomości (dla części wspólnych w spółdzielni) w kwocie 3,26 zł/m-c i wieczyste użytkowanie gruntu (dla części wspólnych w spółdzielni) w kwocie 10,44 zł/m-c jest obowiązkiem właścicieli, a w sytuacji, gdy jest wpłacany do WSBM przez osobę inną niż właściciel (lokatora korzystającego z bezpłatnego użyczenia) podlega zwrotowi.

3. Czy właściciele prawidłowo uznają, że jeśli znajdujący się w naliczanych przez SBM (...) podatek od nieruchomości (dla części wspólnych) w kwocie 3,26 zł/m-c i wieczyste użytkowanie gruntu (dla części wspólnych w spółdzielni) w kwocie 10,44 zł/m-c - nie zostanie przez właścicieli zwrócony wpłacającemu, bo faktycznie nie wiadomo kto go wpłacił, to jest to przychód właścicieli, który może rozliczyć, jako pochodzący z innych źródeł jeden ze współwłaścicieli w całości, czy też ten przychód powinien rozliczyć każdy właściciel w jednej trzeciej wartości.

4. Czy właściciele prawidłowo uznają, że opłaty wnoszone do SBM (...) z tytułu eksploatacji lokalu mieszkalnego (w opisany powyżej sposób) są darowizną choć wiadomo na pewno, że to nie mama właścicieli uiszcza te opłaty... W konsekwencji, czy właściciele muszą rozliczać te opłaty jako darowiznę po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku i płacić podatek.

Tut. Organ informuje, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie nr 4 w odniesieniu do podatku od spadków i darowizn. Natomiast odpowiedź na pytanie nr 3 w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych, zawarta została w wydanej w dniu 10 września 2013 r. interpretacji indywidualnej nr ILPB2/415-578/13-3/WS. Z kolei w zakresie pytań nr 1 i 2 wydane zostało w dniu 10 września 2013 r. postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania nr ILPB2/415-578/13-2/WS ILPB2/436-160/13-2/MK.

Zdaniem Wnioskodawcy, dokonywanie opłat eksploatacyjnych za nieruchomość przez lokatora w sposób opisany we wniosku nie można uznać jako darowizny ze strony mamy właścicieli. W konsekwencji, nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od darowizny po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.), podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Ponadto, zgodnie z art. 1 ust. 2 ww. ustawy, podatkowi od spadków i darowizn podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Należy mieć na uwadze, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Jak wynika z wyżyj cytowanego art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in.: darowizny.

Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Ponieważ ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji umowy darowizny, to należy posiłkować się przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) regulującymi sprawy zobowiązań.

W myśl art. 888 § 1. Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Jednocześnie, jak stanowi art. 889 Kodeksu nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej.

Nie jest przy tym konieczne, aby dokonanie darowizny łączyło się z bezpośrednim transferem darowanego przedmiotu z masy majątkowej darczyńcy do majątku obdarowanego. Transfer ten może mieć miejsce między masą majątkową osoby trzeciej a obdarowanym. Wystarczy, że świadczenie spełnione faktycznie przez inna osobę zostanie następnie skompensowane wartościami pochodzącymi z majątku darczyńcy.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Zgodnie natomiast z art. 893 Kodeksu cywilnego darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie). Treść zacytowanego przepisu wskazuje jednoznacznie, że w przypadku darowizny z poleceniem mamy do czynienia z dwoma podmiotami: obdarowanym, zobowiązanym do określonego w poleceniu zachowania i beneficjariuszem, czyli uprawnionym z tytułu polecenia.

W orzecznictwie przyjmuje się, że świadczenie darczyńcy musi być subiektywnie i obiektywnie bezpłatne, tj. niezależne od uzyskania korzyści lub ekwiwalentu od obdarowanego. Czyniąc darowiznę, darczyńca realizuje zamiar przysporzenia obdarowanemu korzyści kosztem własnego majątku - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2006 r. sygn. IV CSK 172/06.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że wszelkie opłaty eksploatacyjne za nieruchomość ponosi lokator, jednakże czyni to na nazwisko mamy Wnioskodawcy.

Reasumując, jak zasygnalizowano powyżej opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlegają wyłącznie czynności, które zostały enumeratywnie wymienione w art. 1 tej ustawy, tj. czynności prawne, których skutkiem jest nieodpłatne nabycie rzeczy lub praw majątkowych przez osoby fizyczne. Nabycie majątku tytułem darowizny jest jedną z tych czynności które ustawodawca objął zakresem przedmiotowym ustawy. Tymczasem, skoro w analizowanej sprawie, w świetle zaistniałych okoliczności faktycznych oraz przywołanych przepisów prawa nie będzie miała miejsca darowizna, to stanowisko Wnioskodawcy, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.