ILPB2/415-936/09-4/AP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 22 września 2009 r. (data wpływu 25 września 2009 r.), uzupełnionym pismem z dnia 2 listopada 2009 r. (data wpływu 4 listopada 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 25 września 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania.

W związku ze stwierdzeniem braków formalnych, o których mowa w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, pismem z dnia 26 października 2009 r., znak ILPB2/415-936/09-2/AP, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku.

Wezwanie skutecznie doręczono w dniu 28 października 2009 r., natomiast wniosek uzupełniono w dniu 4 listopada 2009 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W roku 2004 za pośrednictwem przedsiębiorstwa handlowo usługowego Wnioskodawca zakupił w Firmie system rur wielowarstwowych. z materiału tego położono podposadzkową instalację wodną i c.o. w Jego domu jednorodzinnym.

Wiosną 2009 r. okazało się, że Zainteresowanemu sprzedano materiał wadliwy. Rury posiadały ukrytą wadę materiałową - niedostateczną wytrzymałość na ciśnienie wewnętrzne i bardzo niski stopień usieciowienia. Brak ten powodował systematyczne pękanie kolejnych rur w instalacji podposadzkowej, wycieki wody i zalewanie domu. Firma przyjęła odpowiedzialność za sprzedany wadliwy towar.

Ubezpieczyciel Firmy po przeprowadzonym postępowaniu postanowił przyznać Wnioskodawcy odszkodowanie w wysokości 2 386,21 zł za szkodę spowodowaną zalaniem mieszkania w wyniku pęknięcia rur. Nie przyjął natomiast podstaw do uznania żądania pokrycia kosztów wymiany instalacji. Jak wskazano w piśmie z dnia 1 kwietnia 2009 r. koszty te nie mieszczą się w rozumieniu szkody. Stanowią one koszt zapobieżenia szkodom w przyszłości.

Wnioskodawca zgodził się z tym, albowiem istotnie wymiana instalacji miała na celu uniknięcie dalszych szkód w bliżej nieokreślonej przyszłości.

W następstwie dalszych rozmów Firma zgodziła się pokryć koszty związane z wymianą instalacji i remontem domu.

Na podstawie wyliczeń kosztorysantów, powołanych do tego celu, koszt ten oszacowano ostatecznie na kwotę 135 596,00 zł. Firma zgodziła się zwrócić tylko część tej kwoty, tj. 110 000,00 zł.

Wyrazem porozumienia między Wnioskodawcą a Firmą był podpisany w dniu 19 czerwca 2009 r. dokument o nazwie "Ugoda", zgodnie z którym wypłacona kwota wyczerpuje roszczenie z tytułu wymiany instalacji c.o. i wody, kosztów zakupu i montażu nowej instalacji i innych materiałów związanych z wymianą, a także wszelkie inne roszczenia.

W dniu 27 lipca 2009 r. Zainteresowany otrzymał uzgodnioną kwotę.

Firma zakwalifikowała wypłatę jako odszkodowanie, zamierzając przesłać druk PIT 8C do właściwego dla Wnioskodawcy urzędu skarbowego. Sugeruje to, że obowiązkiem Zainteresowanego będzie zapłata podatku dochodowego od otrzymanej kwoty.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymana od Firmy kwota 110 000,00 zł nie stanowi odszkodowania w rozumieniu przepisów prawa, a przez to nie podlega opodatkowaniu w myśl ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Przyjmuje się, że nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie.

Przez odszkodowanie należy rozumieć wynagrodzenie - zapłatę za wyrządzoną szkodę, za poniesioną przez kogoś stratę, jak również odszkodowanie za doznane krzywdy.

Odszkodowanie będzie, co do zasady, świadczeniem polegającym na naprawieniu szkody przez osobę zobowiązaną na rzecz poszkodowanego.

Zdaniem Wnioskodawcy, w celu uznania wypłaconego świadczenia za odszkodowanie, konieczne jest wystąpienie - stosownie do unormowań zawartych w Kodeksie cywilnym:

Konieczne jest równoczesne wystąpienie drugiej przesłanki - obowiązek zapłaty odszkodowania musi wynikać z konkretnego przepisu ustawy (np. art. 45 Kodeksu pracy, art. 160 k.p.a.) a nie z umowy (ugody).

Tymczasem świadczenie otrzymane przez podatnika w niniejszej sprawie nie jest odszkodowaniem, gdyż w stosunku prawnym będącym jego podstawą brak jest elementu szkody w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

Odszkodowanie co do zasady, ma na celu zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej przez niego szkody, a nie jego wzbogacenie. Powyższe wynika również z prawa cywilnego. w doktrynie i orzecznictwie wyraźnie wskazuje się, iż przyznane odszkodowanie ma przede wszystkim zrekompensować poszkodowanemu straty, których doznał w związku ze szkodą, jaką mu wyrządzono. Wypłacone na rzecz Zainteresowanego świadczenie przez Firmę nie spełnia powyższych warunków. Szkoda jeszcze nie wystąpiła, sfinansowana wymiana instalacji miała na celu zapobieżenie powstaniu szkody w bliżej nieokreślonej przyszłości. Trudno uznać takie sfinansowanie (częściowe) prac remontowych za przychód "z innego źródła" podlegający reżimowi ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zainteresowany w uzupełnieniu wniosku wskazał, iż jedynie kwotę 2 386,21 zł, wypłaconą przez ubezpieczyciela Firmy należy potraktować jako odszkodowanie, od którego należy uiścić podatek dochodowy. Było to bowiem typowe odszkodowanie za szkodę polegającą na zalaniu domu w wyniku pęknięcia rur z Firmy.

Późniejszy zwrot kosztów wymiany rur miał na celu zapobieżenie szkodzie w przyszłości.

Gdyby przedstawiona powyżej argumentacja okazała się nieprzekonywująca, Wnioskodawca zwraca uwagę, że w myśl treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wolne od podatku dochodowego są z pewnymi wyjątkami otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Stosownie do treści art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Zakres roszczeń odszkodowawczych określa w tym przypadku art. 363 § 2 k.c. Gdyby zatem uznać, że wypłacona na rzecz Wnioskodawcy kwota stanowi odszkodowanie, powinna korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. o przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie od ubezpieczyciela Firmy w wysokości 2 386,21 zł za szkodę powstałą w wyniku pęknięcia rur. Ponadto, w wyniku ugody zawartej z Firmą w dniu 19 czerwca 2009 r., Zainteresowany otrzymał w dniu 27 lipca 2009 r. kwotę w wysokości 110 000 zł wyczerpującą roszczenie z tytułu wymiany instalacji c.o. i wody, kosztów zakupu i montażu nowej instalacji oraz innych materiałów związanych z wymianą, a także wszelkie inne roszczenia. Kwotę tę Firma zakwalifikowała jako odszkodowanie, zamierzając przesłać druk PIT-8C do właściwego dla Wnioskodawcy urzędu skarbowego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w innych przepisach, w tym m.in. w przepisach prawa cywilnego. w cywilnoprawnym ujęciu odszkodowanie jest świadczeniem mającym na celu naprawę wyrządzonej szkody lub jej kompensatę. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty.

Szkodą jest ubytek w majątku poszkodowanego spowodowany bezprawnym działaniem lub zaniechaniem sprawcy, a także z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez dłużnika zobowiązania.

Zasady naprawienia szkody określone zostały w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), m.in. w art. 471, który stanowi, iż dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym Wnioskodawca wskazał, iż Firma przyjęła odpowiedzialność za sprzedany wadliwy towar. Ubezpieczyciel firmy przyznał Zainteresowanemu odszkodowanie za szkodę spowodowaną zalaniem mieszkania, zgodnie z zakresem polisy ubezpieczeniowej. Nie zmienia to jednak faktu, iż Firma - jako podmiot odpowiedzialny za wadliwość towaru - zobowiązana jest do naprawienia szkody powstałej na skutek niewykonania w sposób należyty zobowiązania. w tym przypadku naprawienie szkody polegało na zwrocie kosztów związanych m.in. z wymianą wadliwej instalacji na nową, co wynika z treści ugody zawartej pomiędzy Firmą a Wnioskodawcą.

W związku z powyższym, świadczenie pieniężne wypłacone na podstawie ugody pozasądowej zawartej z Firmą, która zainstalowała wadliwy system rur, ma również charakter odszkodowania, w tym przypadku odszkodowania za nienależyte wykonanie usługi.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Z kolei na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Zgodnie z art. 821 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu.

Z art. 822 § 1 ww. Kodeksu wynika, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

W myśl § 2 powołanego przepisu, jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż przy interpretacji przepisów dotyczących zwolnień podatkowych stosuje się wykładnię literalną, która ma pierwszeństwo przed wykładnią celowościową, co oznacza, że katalog zwolnień przedmiotowych zawarty w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym i nie można interpretować go rozszerzająco.

Analiza cytowanego powyżej przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje jednoznacznie, że ustawodawca konsekwentnie wyłączył z katalogu zwolnień odszkodowania otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy lub ugody pozasądowej, która jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego stanowiła podstawę dokonanej na rzecz Wnioskodawcy wypłaty odszkodowania przez Firmę.

Zatem kwota odszkodowania otrzymana przez Zainteresowanego na podstawie zawartej ugody stanowi przychód w rozumieniu ww. art. 11 ust. 1. Przychód ten należy potraktować jako przychód z tzw. "innych źródeł", o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela Firmy, o ile pochodzi z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy regulacji prawnej zawartej w cytowanym wyżej art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tutejszy organ nadmienia, że dokumenty dołączone przez Wnioskodawcę do wniosku nie podlegały analizie i weryfikacji w ramach postępowania o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.