ILPB2/415-79/12-2/TR - Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe małżonka.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, reprezentowanej przez pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 10 stycznia 2012 r. (data wpływu: 16 stycznia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej Ordynacji podatkowej w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe małżonka - jest prawidłowe.

W dniu 16 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej Ordynacji podatkowej w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe małżonka.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni ma zamiar zawrzeć w niedalekiej przyszłości związek małżeński, w którym będzie panował ustrój małżeński na zasadzie wspólności majątkowej w rozumieniu art. 31 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - zwany dalej k.r.o., jednakże na jednym z nupturientów ciążą liczne zobowiązania podatkowe (nie na Wnioskodawczyni).

Zainteresowana dodała, że o zobowiązaniu podatkowym kandydata na Jej przyszłego męża dowiedziała się w chwili obecnej, czyli po jego powstaniu, tzn. nie mogła mieć wpływu na jego powstawanie u dłużnika (przyszłego kandydata na męża), ani w żaden sposób przyczynić się do jego powstania, gdyż obecni nupturienci się jeszcze nie znali, kiedy dług ten powstawał u dłużnika (przyszłego kandydata na męża).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawczyni odpowiada za długi (zobowiązania podatkowe) męża, które powstały przed zawarciem małżeństwa.

Zdaniem Wnioskodawczyni, małżonek dłużnika, na którym ciążą zaległe zobowiązania podatkowe, powstałe przed zawarciem małżeństwa, nie odpowiada za te długi.

Niefortunnie sformułowane brzmienie art. 29 Ordynacji podatkowej (O.p.) pozostawia wątpliwości interpretacyjne, wyjaśnienia których można jednak doszukać się w następnych artykułach wspomnianej ustawy, a w szczególności w art. 110 i art. 306h O.p. Oprócz wspomnianej odpowiedzialności całym swoim majątkiem (art. 26 O.p.), art. 29 O.p. wymienia jedynie enumeratywnie sytuacje szczególne, jak zniesienie, czy inne ograniczenie małżeńskich ustrojów, ale dotyczących sytuacji wyłącznie jakie mogą mieć miejsce w trakcie trwania już małżeństwa, nie porusza natomiast wprost sytuacji odpowiedzialności majątkowej przed ustawową wspólnością, która następuje dopiero między małżonkami w dniu zawarcia związku małżeńskiego. Ustawodawca najwyraźniej uznał, że oczywistym jest, że odpowiedzialności tej nie sposób ponosić, gdy zobowiązania podatkowe jednego z małżonków powstały przed zawarciem małżeństwa. Świadczy o tym chociażby treść art. 110 O.p., gdzie "rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej (...)".

O słuszności stanowiska, w ocenie Zainteresowanej, przemawia także brzmienie art. 306h § 1 pkt 3 O.p., z treści którego można wywieść, że ów małżonek rozwiedzionego podatnika otrzyma od organu podatkowego, na jego żądanie, zaświadczenie o ciążących na jego byłym, rozwiedzionym małżonku, zobowiązaniach podatkowych powstałych jednak wyłącznie w trakcie trwania wspólności majątkowej. Potwierdzenia prezentowanego stanowiska można było doszukać się wprost w ustawie z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486) - nieobowiązującej już wprawdzie dziś, ale poruszającej tą tematykę w art. 41 - którą uchyliła obecna ustawa - Ordynacja podatkowa. Brzmienie art. 41 uchylonej ustawy nie budziło wątpliwości: "Małżonek podatnika odpowiada solidarnie z podatnikiem za jego zaległości podatkowe powstałe w czasie trwania małżeństwa."

Wnioskodawczyni dodała, że chociaż zaległości podatkowe są szczególnym zobowiązaniem, o charakterze publicznoprawnym, które unormowane są w ustawie O.p., korzystając przy tym ze szczególnych procedur, mają więc także być przez to szczególnie dotkliwe, jednak zawsze w granicach logiki i ustawowego unormowania. Nie naruszają więc zasad odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe, z racji nieuregulowania odrębnie danej sytuacji na potrzeby ustawy O.p. w tejże ustawie, a podniesionej w innych ustawach, jak chociażby w ustawie - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, gdzie należy posiłkować się jako uzupełnienia, brzmieniem art. 41 § 3 k.r.o., który mówi: "Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika (...)". W ustawie - Ordynacja podatkowa, nie określono odrębnie kwestii rozumienia wspólności majątkowej, czy czasookresu powstania małżeństwa, skoro zatem ustawa - Ordynacja podatkowa w swoim słowniczku pojęć nie porusza odmiennie tych kwestii, czy nie definiuje ich w inny sposób, nie porusza także mas majątkowych odrębnych, czy wspólnych odmiennie od Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a także nie wyłącza przepisów art. 41 § 3 k.r.o., należy posiłkować się w tym zakresie wspomnianą ustawą k.r.o. - wprost.

Jak wskazała Zainteresowana, w podobnej sprawie, tzn. z problematyki zawartej w art. 29 w zw. z art. 26 O.p., Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (interpretacja z dnia 18 września 2009 r., nr IPPB1/415-474/09-4/IF) podniósł kwestię rozstrzygnięcia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe, ale powstałe po zawarciu małżeństwa. Nie ulega wątpliwości, że w takim czasie powstałe zobowiązania podatkowe, nierozwiedzionych jeszcze małżonków, choćby nie żyli razem, obciążają ich solidarnie, poprzez szczególne unormowanie ustawodawcy w tej kwestii. " (...) Wnioskodawczyni odpowiada za zaległości podatkowe byłego małżonka powstałe w czasie trwania wspólności majątkowej (...)".

Zatem - w opinii Wnioskodawczyni - skoro tej odpowiedzialności już nie ma (rozwód) bądź, jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie, jeszcze ona nie powstała (narzeczeni, nupturienci), odpowiedzialności za zobowiązania przyszłego małżonka nie sposób ponosić wspólnie. Nieprawidłowa ocena niefortunnie skonstruowanego przepisu art. 29 O.p. doprowadziłaby do takiej sprzeczności logiki, czy zasad współżycia społecznego, gdyby okres powstania odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe rozszerzyć poza granice od powstania związku małżeńskiego do rozwodu małżonków, że kolejny małżonek zobowiązanego zawsze odpowiadałby za długi trzeciego, czy piątego, małżonka.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.

W aktualnie obowiązującym stanie prawnym odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osób związanych węzłem małżeńskim została natomiast uregulowana w art. 29 § 1 ww. ustawy, zgodnie z którym - w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.

Ponadto, w myśl art. 29 § 2 ww. ustawy, skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:

Z przytoczonych wyżej przepisów normujących odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osób pozostających w związku małżeńskim nie wynika zatem, ażeby wprowadzały one odpowiedzialność jednego z małżonków za zobowiązania podatkowe drugiego z małżonków, powstałe przed zawarciem małżeństwa. Przywołane uregulowanie art. 29 ustawy - Ordynacja podatkowa wskazuje bowiem jakie składniki majątku małżonków podlegają przedmiotowej odpowiedzialności, ale nie zawiera on przy tym odniesienia nakazującego obejmować ową odpowiedzialnością również analizowane zobowiązania podatkowe.

Co więcej, mimo, iż - wbrew twierdzeniu Wnioskodawczyni - normujący analogiczną kwestię na gruncie zobowiązań prywatnoprawnych przepis art. 41 § 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59) nie ma zastosowania do zobowiązań publicznoprawnych, to z innych - również przywołanych we wniosku - przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa można pośrednio wywieść, iż intencją ustawodawcy było objęcie rzeczoną odpowiedzialnością jedynie zobowiązań małżonka powstałych w trakcie trwania wspólności majątkowej, a nie zobowiązań powstałych wcześniej. Świadczy o tym brzmienie art. 110 oraz art. 306h § 1 pkt 3 i § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa.

Stosownie bowiem do art. 110 § 1 ww. ustawy, rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

Odpowiedzialność, o której mowa w § 1, nie obejmuje:

Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie unieważnienia małżeństwa oraz separacji (art. 110 § 3 ww. ustawy).

Na podstawie zaś art. 306h § 1 pkt 3 ww. ustawy, organy podatkowe, za zgodą podatnika, wydają zaświadczenie o wysokości zaległości podatkowych podatnika na żądanie małżonka podatnika, z zastrzeżeniem § 2, a także rozwiedzionego małżonka w zakresie zaległości powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej oraz innych osób wymienionych w art. 111.

Zgoda podatnika nie jest wymagana, jeżeli z żądaniem wydania zaświadczenia, o którym mowa w § 1, występuje małżonek podatnika pozostający z nim we wspólności majątkowej. Małżonek podatnika składa oświadczenie o pozostawaniu z podatnikiem we wspólności majątkowej pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (art. 306h § 2 ww. ustawy).

Reasumując, stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie na Wnioskodawczyni nie będzie ciążyła odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe przyszłego małżonka, które powstały przed zawarciem przez nich związku małżeńskiego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie, w odniesieniu do przywołanego przez Wnioskodawcę rozstrzygnięcia organu podatkowego, tut. Organ informuje, że wydane zostało ono w indywidualnej sprawie i nie ma zastosowania, ani konsekwencji wiążących, w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.