ILPB2/415-637/14-2/WM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 22 maja 2014 r. (data wpływu: 26 maja 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania środków wycofanych z towarzystwa ubezpieczeniowego - jest prawidłowe.

W dniu 26 maja 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania środków wycofanych z towarzystwa ubezpieczeniowego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, będącą udziałowcem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (zwaną dalej "Spółką"). Spółka zawarła z (...) S.A. (zwanym dalej "Ubezpieczycielem") umowę ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym, gdzie Ubezpieczającym jest Spółka, a Ubezpieczonym Zainteresowany.

Przedmiotem Umowy Ubezpieczenia jest ubezpieczenie życia Ubezpieczonego oraz długoterminowe gromadzenie środków finansowych przez Ubezpieczającego w formie Jednostek Uczestnictwa. Zakres ubezpieczenia obejmuje następujące zdarzenia ubezpieczeniowe: 1) śmierć Ubezpieczonego; 2) dożycie przez Ubezpieczonego określonego wieku. Formalnie jest to Ubezpieczenie na życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym.

Rachunek Ubezpieczeniowy składa się z dwóch subkont:

Zgodnie z § 2 ogólnych warunków ubezpieczenia związanych z produktem Aegon (zwanych dalej "OWU"):

1. Całkowita Wypłata - jest to dokonywana na podstawie zlecenia Ubezpieczającego wypłata w złotych całości środków zgromadzonych na Rachunku Ubezpieczenia;

2. Częściowa Wypłata - jest to dokonywana na podstawie zlecenia Ubezpieczającego wypłata w złotych części albo całości środków zgromadzonych na Subkoncie Składek Dodatkowych;

3. Składka - jest to Składka Regularna lub Składka Dodatkowa;

4. Świadczenie Ubezpieczeniowe - kwota w złotych wypłacana przez Towarzystwo w razie uznania roszczenia z tytułu zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego określonego w OWU;

5. Uposażony - podmiot wskazany przez Ubezpieczonego albo Ubezpieczającego za zgodą Ubezpieczonego jako uprawniony do otrzymania Świadczenia Ubezpieczeniowego.

Stosownie natomiast do § 21 OWU:

Ust. 6. "Częściowa Wypłata może być dokonana w każdym Roku Polisowym, nie częściej niż w liczbie wskazanej w załączniku do OWU"

Ust. 7. "Częściowej Wypłaty dokonuje się na wniosek Ubezpieczającego poprzez umorzenie na Subkoncie Składek Dodatkowych odpowiedniej liczby Jednostek Uczestnictwa (...)"

Ust. 9. "Częściowa Wypłata nie może być niższa od ustalanej przez Towarzystwo kwoty minimalnej Częściowej Wypłaty, wskazanej w załączniku do OWU."

Ust. 10. "Częściowa wypłata jest dokonywana na rzecz Ubezpieczającego w terminach wskazanych w Regulaminie (...)."

Ust. 11 pkt 1, w sytuacji gdy wypłata nie jest dokonywana bezpośrednio przez Ubezpieczającego: "Podstawą dokonania Częściowej Wypłaty jest przedstawienie Towarzystwu m.in. kopii ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz dokumentu umocowania do działania osoby występującej w imieniu Ubezpieczającego.";

Ust. 12. "Do Całkowitej Wypłaty stosuje się odpowiednio postanowienia ustępów powyższych, z wyłączeniem ust. 6, 7 i 9. Całkowita Wypłata może być dokonana na wniosek Ubezpieczającego w każdym czasie."

Ponadto, zgodnie z postanowieniami OWU, w przypadkach gdy wypłata środków z tytułu umowy ubezpieczenia jest dokonywana na rzecz podmiotu uprawnionego z tytułu umowy ubezpieczenia, ale nie prowadzącego działalności gospodarczej, Ubezpieczyciel pobiera należny podatek dochodowy od osób fizycznych od dochodu osiągniętego z tytułu inwestowania Składek (...) i uiszcza go na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego.

Należy dodać, że w sytuacji dokonania Częściowej Wypław polisa nie ulega rozwiązaniu, a Spółka będzie nadal zobowiązana do opłacania składek. Jedynie w sytuacji dokonania Całkowitej Wypłaty umowa ubezpieczenia ulegnie rozwiązaniu.

Jak wynika z wyżej zacytowanych zapisów OWU, o Wypłatę Częściową lub Całkowitą środków z polisy może wystąpić do S.A. jedynie Spółka jako Ubezpieczający. Ponadto, Całkowita lub Częściowa wypłata środków następuje co do zasady na rzecz Ubezpieczającego.

Paragraf 21 ust. 10 OWU stanowi, że częściowa wypłata jest dokonywana na rzecz Ubezpieczającego, natomiast w formularzu "Zlecenie wypłaty/wykupu", mającego zastosowanie do umowy ubezpieczenia, w jednej z rubryk, w celu realizacji wypłaty w formie przelewu, umożliwiono wskazanie Ubezpieczającemu numeru rachunku bankowego, na który ma zostać dokonana wypłata. Ubezpieczający zamierza wskazać imiennie Wnioskodawcę (Ubezpieczonego) albo osobę trzecią, niebędącą ani Ubezpieczającym ani Ubezpieczonym i rachunek bankowy odpowiednio Zainteresowanego albo osoby trzeciej, celem dokonania wypłaty na jej rzecz części środków zgromadzonych na Subkoncie Składek Dodatkowych.

Należy także dodać, że Ubezpieczający pozwoli Ubezpieczonemu albo wskazanej osobie trzeciej zatrzymać na własność środki otrzymane przez niego bezpośrednio od Ubezpieczyciela na podstawie wyżej wspomnianego "Zlecenia wypłaty/wykupu".

Wnioskodawca ani Spółka nie uznają wartości uiszczanych przez Spółkę Składek w dniu ich poniesienia jako przysporzenia otrzymanego przez Ubezpieczonego od Spółki - za wyjątkiem części ochronnej składki, która w momencie zapłaty składki będzie stanowić przychód Ubezpieczonego. Wynika to bowiem z tego, że - zgodnie z § 2 pkt 9 OWU - prawa do jednostek uczestnictwa w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym przysługują wyłącznie Ubezpieczającemu, a więc Ubezpieczony nie uzyskuje przychodu. W doktrynie prawa umowa ubezpieczenia inwestycyjno-ochronnego ma charakter probabilistyczny. Trzeba pamiętać, że właścicielem i jedynym dysponentem polisy oraz środków na niej zgromadzonych jest Ubezpieczający. Oznacza to, że fakt otrzymania docelowego świadczenia przez Ubezpieczonego zależy od woli i dyspozycji Ubezpieczającego, a więc jest on niepewny. Umowa dopuszcza bowiem zmianę osoby Ubezpieczonego w trakcie jej trwania, a ponadto, może zdarzyć się śmierć Ubezpieczonego, a wtedy środki otrzymają Uposażeni.

Reasumując, sam fakt ustanowienia Wnioskodawcy Ubezpieczonym oraz wpłacanie Składek na polisę przez Ubezpieczającego nie implikuje jeszcze powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń po stronie Ubezpieczonego. Właścicielem środków dopóki są one na polisie jest bowiem Ubezpieczający. Jedyną wartość jaką faktycznie otrzymuje Ubezpieczony w trakcie trwania umowy jest wartość odpowiadająca części ochronnej składki (tekst jedn.: części nie przeznaczanej na inwestycje).

Spółka będzie zatem przekazywała ubezpieczonemu PIT-8C jedynie w odniesieniu do części ochronnej Składek, tj. części dotyczącej ubezpieczenia od ryzyka i tę jedynie wartość Wnioskodawca będzie opodatkowywał w zeznaniu rocznym jako tzw. przychody z innych źródeł. Natomiast, część Składek przeznaczaną na inwestycje w ramach polisy nie będzie wykazywana przez Spółkę w PIT-8C i nie będzie opodatkowywana przez Ubezpieczonego w zeznaniu rocznym.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy środki pieniężne uzyskane przez Wnioskodawcę (Ubezpieczonego) albo uzyskane przez osobę trzecią na skutek dokonania Częściowej lub Całkowitej Wypłaty z polisy przez Ubezpieczającego na rzecz Wnioskodawcy lub tej osoby trzeciej stanowią przychód zwolniony od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 4 Ustawy o PIT: "wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Litera a) artykułu 21 ust. 1 pkt 4 nie ma zastosowania do rozważanej sytuacji (jedynie litera b). Jak stanowi art. 24 ust. 15 Ustawy o PIT, dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Artykuł 21 ust. 1 pkt 4 Ustawy o PIT nie różnicuje, czy wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych jest kwota otrzymana od Ubezpieczyciela w związku z realizacją funkcji ochronnej (ubezpieczenie), czy też inwestycyjnej. W rozważanej sytuacji polisa ma charakter inwestycyjno-ochronny (tekst jedn.: część składki jest wpłacana na inwestycje, a część składki dotyczy ubezpieczenia od ryzyka). W związku z powyższym, środki wpłacane zarówno na inwestycje, jak i tytułem realizacji funkcji inwestycyjnej w momencie ich zwrotu przez Ubezpieczyciela powinny korzystać z ww. zwolnienia.

Powyższe stanowisko znajduje oparcie m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 7 kwietnia 2009 r., sygn. akt I SA/Gd 36/09, który stwierdził, że "zwolnienie podatkowe nie dotyczy tej części dochodu wypłaconego przez zakład ubezpieczeń każdemu beneficjentowi (bez względu, czy jest to sam ubezpieczony, czy też osoba trzecia), który jest związany z częścią składki inwestowaną w fundusze kapitałowe. Jeżeli taki dochód w konkretnej sprawie nie wystąpi, wówczas wypłacone odszkodowanie w całości korzysta ze zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. (...) Przepisy art. 21 ust. 1 pkt 4 i art. 24 ust. 15 Ustawy o PIT, nie różnicują, czy wolna od podatku jest kwota otrzymana z tytułu ubezpieczenia w związku z realizacją funkcji konkretnego odszkodowania (tekst jedn.: funkcją ochronną, czy też inwestycyjną)."

Ponadto, w ocenie Wnioskodawcy, językowa wykładnia przepisów art. 21 ust. 1 pkt 4 i art. 24 ust. 15 Ustawy o PIT jest czytelna i nie budzi także wątpliwości odnośnie tego, kto może skorzystać z ww. zwolnienia.

Artykuł 21 ust. 1 pkt 4 Ustawy o PIT odnosi się jedynie do kwot otrzymanych z tytułu ubezpieczeń, nie precyzując przy tym, kto te kwoty ma otrzymać, tj. czy sam Ubezpieczyciel, czy Ubezpieczony, czy też Uposażony (np. w dacie ziszczenia się tzw. zdarzenia ubezpieczeniowego, czyli śmierci Wnioskodawcy).

Na potwierdzenie powyższego stanowiska Zainteresowany przywołał interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego wydane przez upoważnione organy.

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy, w sytuacji gdy nie wystąpi dochód, o którym mowa w art. 24 ust. 15 Ustawy o PIT, wówczas kwoty wypłacone i otrzymane przez Zainteresowanego (Ubezpieczonego) w całości skorzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 4 Ustawy o PIT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy stanowi, że jednym ze źródeł przychodu są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c.

Za przychody z kapitałów pieniężnych, w myśl art. 17 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, uważa się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c.

Stosownie do postanowień art. 5a pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ilekroć w ustawie jest mowa o funduszach kapitałowych - oznacza to fundusze inwestycyjne oraz fundusze zagraniczne, o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych, oraz ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe działające na podstawie przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej, z wyjątkiem funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Z kolei w myśl art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Zgodnie z brzmieniem art. 24 ust. 15 ww. ustawy, dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Z powyższego wynika, że w przypadku otrzymania świadczenia w postaci zysku z polisy ubezpieczeniowej, opodatkowaniu podlega dochód, rozumiany - zgodnie z wyżej przytoczonym art. 24 ust. 15 ww. ustawy - jako różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do towarzystwa ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a. Wskazanego wyżej dochodu nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesionych w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.,

Uzyskanych w ten sposób dochodów nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27, tj. opodatkowanymi na zasadach ogólnych według skali podatkowej (art. 30a ust. 7 ww. ustawy).

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka, której Zainteresowany jest udziałowcem, zamierza zawrzeć umowę ubezpieczeniową z funduszem kapitałowym. Polisa ma charakter ochronno-inwestycyjny. Może dojść do wykupu całkowitego lub częściowego polisy.

Reasumując, stwierdzić należy, że wypłacone Wnioskodawcy środki pieniężne w części stanowiącej świadczenie ochronne - nie związane z częścią składki, która była inwestowana w fundusz kapitałowy - nie stanowi dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym podlega zwolnieniu przedmiotowemu stypizowanemu w art. 21 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy.

Natomiast w przypadku, gdy Zainteresowany w wyniku wypłaty środków z polisy dotyczących części inwestycyjnej składki uzyska dochód to środki te nie będą podlegały ww. zwolnieniu przedmiotowemu, gdyż lit. b art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłącza spod zwolnienia dochód z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej.

Jeżeli natomiast w wyniku wypłaty Wnioskodawcy środków nie dojdzie do powstania dochodu rozumianego jak powyżej, wypłacone środki będą podlegały powyższemu zwolnieniu przedmiotowemu. Zgodzić się bowiem należy z Zainteresowanym, że art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy nie różnicuje, czy wolna od podatku jest kwota otrzymana z tytułu ubezpieczenia w związku z realizacją funkcji konkretnego odszkodowania (tekst jedn.: funkcją ochronną, czy też inwestycyjną). Wskazuje natomiast wyraźnie, że zwolnieniu nie podlega - co wyżej wskazano - wyłącznie dochód, który jest związany z częścią składki inwestowaną w fundusze kapitałowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku sądu administracyjnego, wskazać należy, że stanowisko przyjęte w tym orzeczeniu nie może stanowić samodzielnej podstawy prawnej stanowiska tut. Organu. Powyższe wynika przede wszystkim z przeszkód natury formalnoprawnej. Zgodnie bowiem z art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.

Z kolei, w odniesieniu do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych, stwierdzić należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Końcowo, zauważyć należy, że zgodnie z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Z uwagi na to, że wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej stosowania przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych został złożony przez Wnioskodawcę zaznacza się, iż interpretacja nie wywiera skutku prawnego dla osoby trzeciej, o której mowa w cytowanym wyżej pytaniu.

Ww. osoba trzecia, chcąc uzyskać interpretację indywidualną powinna wystąpić z odrębnym wnioskiem o jej udzielenie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.