ILPB2/415-607/12-2/WM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko., przedstawione we wniosku z dnia 25 czerwca 2012 r. (data wpływu 26 czerwca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu ze zbycia nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie - jest nieprawidłowe.

W dniu 26 czerwca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu ze zbycia nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Dnia 24 marca 1976 r. Wnioskodawczyni wraz z mężem (w trakcie trwania związku małżeńskiego, w którym obowiązywał ustrój wspólności majątkowej) nabyli w drodze darowizny nieruchomość (KW nr XXX/6 Sądu Rejonowego w W.).

Dnia 7 lipca 2006 r. zmarł mąż Zainteresowanej, a spadek po nim na podstawie ustawy nabyła wraz z córkami w udziałach wynoszących po I/3 części.

Do momentu dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności m.in. przedmiotowej nieruchomości Wnioskodawczyni wraz z córkami była współwłaścicielką w udziałach odpowiednio:

* Zainteresowana - w udziale wynoszącym 4/6 części,

* każda z córek - w udziałach wynoszących po 1/6 części.

Z dniem dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności, tj. (4 czerwca 2012 r.) Wnioskodawczyni stała się jedyną właścicielką ww. nieruchomości, zrzekając się jednocześnie swojego udziału w innej nieruchomości na rzecz córki.

Do momentu dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności Zainteresowana była współwłaścicielką w udziale wynoszącym 4/6 - dwóch nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi (w tym KW nr XXX/6). Wartość Jej udziałów w nieruchomościach będących przedmiotem działu spadku i zniesienia współwłasności wynosiła 304 000 zł, zaś po dokonanym dziale spadku i zniesienia współwłasności stała się właścicielką nieruchomości KW nr zzzzz/6 o wartości zaledwie 200 000 zł.

Zatem w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności dokonanego dnia 4 czerwca 2012 r. Wnioskodawczyni nie wzbogaciła się w żaden sposób wręcz przeciwnie, wyzbyła się większości majątku.

W przyszłości, ze względu na wiek i chęć zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i opieki na dalsze życie Zainteresowana zamierza zawrzeć umowę o dożywocie.

Wnioskodawczyni nie dopuszcza możliwości przekazania nieruchomości w drodze umowy darowizny i ustanowienia służebności mieszkania, czy też użytkowania ponieważ taka umowa nie zapewni Jej opieki, a zapewnić Jej to może właśnie umowa o dożywocie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w przedstawionym powyżej stanie faktycznym zostanie naliczony podatek dochodowy od osób fizycznych w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 w wyniku przekazania nieruchomości w drodze umowy o dożywocie.

Zdaniem Wnioskodawczyni, liczne rozbieżności interpretacyjne powołanego powyżej przepisu w kontekście przekazania nieruchomości w drodze umowy o dożywocie, której nie sposób potraktować jako odpłatnej formy zbycia nieruchomości zmuszają Ją do wystąpienia o interpretację w obawie naliczenia podatku dochodowego, którego nie będzie w stania zapłacić ponieważ nie zbywa nieruchomości w sposób odpłatny i nie dostaje za to ekwiwalentu pieniężnego.

W ocenie Wnioskodawczyni zawierając umowę o dożywocie nie uzyska przychodu w myśl art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, więc nie powinien powstać obowiązek podatkowy, bowiem nie ma podstaw prawnych do określenia dożywotnikowi zobowiązania podatkowego z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości (tak przyjął WSA w Olsztynie, sygn. I SA/Ol 450/11, podobnie stanowisko zajął WSA w Szczecinie sygn. I SA/Sz 47/11 oraz WSA w Krakowie sygn. I SA KR 1587/09.

Umowa o dożywocie jest najlepszą formą przekazania własności nieruchomości w przypadku Wnioskodawczyni. Nie wyobraża Ona dla siebie innego rozwiązania, ale też nie wyobraża zapłaty podatku od wzbogacenia, skoro niespełna miesiąc temu wyzbyła się większości majątku. Nadmieniła, że wartość Jej majątku przed dniem 4 czerwca 2012 r. wynosił 304 000 zł, a na dzień dzisiejszy, po dokonanym dziale spadku i zniesieniu współwłasności wynosi 200 000 zł.

Zainteresowana uważa, iż nie miałaby obowiązku zapłaty podatku od wzbogacenia przekazując nieruchomość nieodpłatnie. Nadmieniła Ona, że ostatnimi czasy kształtuje się pozytywna linia orzecznictwa dla dożywotników, którymi to najczęściej są osoby starsze chcące zapewnić sobie tylko opiekę, przekazując najczęściej dorobek całego życia, a jednocześnie nie będące w stanie zapłacić wysokiego często podatku dochodowego, bo przecież nie zbywają nieruchomości odpłatnie i najzwyczajniej nie mają tego podatku z czego zapłacić.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ww. jednym ze źródeł przychodu podlegającym opodatkowaniu jest, z zastrzeżeniem ust. 2, odpłatne zbycie:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

W świetle powyższego, każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy, stanowi źródło przychodów w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zostanie dokonana w określonym czasie, tj. przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

W przypadku zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu przychodu (dochodu) ma moment ich nabycia z uwagi na fakt, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ulegały zmianie.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawczyni nabyła przedmiotową nieruchomość w dwóch datach:

* 1976 r. - na podstawie umowy darowizny,

* 2006 r. - w spadku.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy.

W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, iż dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy. Natomiast, zgodnie z art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia. Wobec tego za datę nabycia udziału w nieruchomości po zmarłym małżonku należy uznać 2006 r.

Natomiast w kwestii odnoszącej się do działu spadku tut. Organ przedstawia co następuje.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. W postanowieniu o stwierdzeniu praw do nabycia spadku sąd nie określa bowiem składników masy spadkowej i nie dokonuje podziału tych składników pomiędzy poszczególnych spadkobierców. Wskutek działu spadku, poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Nie zmienia to faktu, iż dział spadku jest zawsze konsekwencją wcześniejszego nabycia spadku.

Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są właścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

W myśl art. 211 i 212 oraz art. 1036 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli.

Stwierdzić należy, iż jeżeli w drodze działu spadku spadkobierca nabywa ponad wielkość, którą uprzednio nabył w spadku, to nabycie w drodze działu spadku, w części przekraczającej udział w spadku należy traktować jako nabycie w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż w 2012 r. w drodze działu spadku Zainteresowana nie nabyła nic ponad pierwotny udział w masie spadkowej. W wyniku działu spadku Wnioskodawczyni stała się jedyną właścicielką przedmiotowej nieruchomości w zamian za uszczuplenie swojego majątku spadkowego w postaci przekazania córce swoich praw spadkowych w innej nieruchomości. W efekcie działu spadku Jej udział w całej masie spadkowej uległ zmniejszeniu.

Biorąc powyższe pod uwagę oraz przepisy prawne w tym zakresie należy stwierdzić, iż zarówno planowane zbycie nieruchomości w części odpowiadającej udziałowi nabytemu na podstawie umowy darowizny w 1976 r. jak również w części odpowiadającej udziałowi nabytemu w spadku w 2006 r. - nie będzie stanowić źródła przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ upłynęło pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie.

W odniesieniu zaś do kwestii umowy o dożywocie, którą Wnioskodawczyni zamierza przenieść własność nieruchomości tut. Organ przedstawia co następuje.

Okolicznością, którą należy w rozpatrywanej sprawie rozstrzygnąć, zważywszy na zadane pytanie podatkowe jest ustalenie, czy zawarcie umowy o dożywocie jest odpłatnym zbyciem nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 908 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Umowa dożywocia ma więc charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej. Przedmiotem świadczenia ze strony zbywcy (dożywotnika) jest przeniesienie własności nieruchomości. Ustawa nie stawia ograniczeń co do możliwości przeniesienia własności nieruchomości w zamian za ustanowienie praw dożywocia. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że umowa dożywocia zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest formą odpłatnego zbycia nieruchomości.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni - należało uznać za nieprawidłowe, bowiem co do zasady przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie stanowi dla dożywotnika odpłatne zbycie, w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie zmienia to jednak faktu, iż w przypadku Zainteresowanej z uwagi na upływ 5 lat liczonych od końca roku kalendarzowego od nabycia nieruchomości przeniesienie tej nieruchomości w formie umowy o dożywocie nie będzie rodziło obowiązków podatkowych.

W odniesieniu do powołanych przez Zainteresowaną orzeczeń sądów administracyjnych tut. Organ informuje, że zostały one wydane w indywidualnej sprawie i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Tut. Organ pragnie nadmienić, że dokument dołączony przez Wnioskodawczynię do wniosku nie podlega analizie i weryfikacji w ramach postępowania o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Zainteresowaną i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.