ILPB2/415-607/11-2/ES

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 10 maja 2011 r. (data wpływu: 20 maja 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie przychodu - jest prawidłowe.

W dniu 20 maja 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie przychodu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest jednostką organizacyjną gminy, nieposiadającą osobowości prawnej, w formie samorządowego zakładu budżetowego, powołaną w celu zarządzania mieniem komunalnym. Przedmiotem działania Zainteresowanego jest m.in. windykacja należności związanych z używaniem nieruchomości komunalnych. W celu osiągnięcia lepszych efektów windykacyjnych, Wnioskodawca planuje wdrożenie procedur umożliwiających dłużnikom odpracowanie zaległości. Z dłużnikami, których zaległości powstały w wyniku niepłacenia z tytułu najmu lokalu i opłat za użytkowanie oraz z osobami bez tytułu prawnego do lokalu, którym zostały wypowiedziane umowy najmu lub eksmisje, zawarte będą porozumienia zmieniające. Określony w umowie najmu lokalu sposób zapłaty czynszu i opłat za użytkowanie oraz w oparciu o ustawę z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego art. ust. 1, stanowi, że: "Osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie".

Wobec niewywiązywania się dłużnika ze zobowiązania pieniężnego wynikającego z zawartej umowy najmu lokalu, zgodnie z art. 453 i 659 Kodeksu cywilnego, czynsz i opłaty za użytkowanie - płatność - zostanie zastąpiona świadczeniem rzeczowym (tzw. świadczenie w miejsce wypełnienia). Jego przedmiotem będzie świadczenie różnych czynności zastępczo w zamian za czynsz i opłaty za użytkowanie, zaś wartość świadczenia nie będzie wyższa niż porównywalna wartość prac wynikająca z zawartych umów o odpracowanie zaległości. Świadczenie w miejsce wypełnienia nie stanowi źródła przychodów, a zatem płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz i opłaty za użytkowanie. Czynsz i opłaty za użytkowanie lokalu mogą być oznaczone w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy i opłat za użytkowanie lokalu, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

W przedstawionym stanie faktycznym najemcy będą zawierali z wynajmującym porozumienia, z których wynikać będzie, że najemcy w zamian za używanie lokalów będą świadczyć dla wynajmującego różne prace. Innymi słowy czynsz i opłaty za użytkowanie lokalu zostaną tu oznaczone w świadczenie. Zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku powstałego z tytułu zaległego czynszu i opłat za użytkowanie lokalu) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zamiana świadczenia pieniężnego na świadczenie pracy u najemców w związku z "odpracowaniem" zaległego czynszu i opłat za użytkowanie lokalu oraz z osobami zajmującymi lokal bez tytułu prawnego nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu, a płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo; nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. Skoro przepisy prawa cywilnego dopuszczają taką formę regulacji długów, to ustawy podatkowe nie mogą wprowadzać dodatkowego obciążenia z tytułu spłaty zobowiązania w innej formie niż pieniądz.

Reasumując, w przedstawionym stanie faktycznym u najemców w związku z "odpracowaniem" zaległego czynszu i opłat za użytkowanie lokalu nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, a co za tym idzie, płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Jednocześnie, u osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego "odpracowanie" zaległego odszkodowania do dnia opróżnienia lokalu również nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu oraz płatnik nie ma obowiązku poboru zaliczki z tego tytułu na podatek dochodowy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że przedmiotem działania Wnioskodawcy jest m.in. windykacja należności związanych z używaniem nieruchomości komunalnych. W celu osiągnięcia lepszych efektów windykacyjnych, Zainteresowany planuje wdrożenie procedur umożliwiających dłużnikom odpracowanie zaległości. Wnioskodawca - jako jednostka organizacyjna gminy, nieposiadająca osobowości prawnej, w formie samorządowego zakładu budżetowego, powołaną w celu zarządzania mieniem komunalnym - z dłużnikami - których zaległości powstały w wyniku niepłacenia z tytułu najmu lokalu i opłat za użytkowanie oraz z osobami bez tytułu prawnego do lokalu, którym zostały wypowiedziane umowy najmu lub eksmisje - zamierza zawrzeć porozumienia. Z porozumień tych wynikać będzie, że dłużnicy w zamian za używanie lokalów będą świadczyć dla wynajmującego różne prace. Innymi słowy czynsz i opłaty za użytkowanie lokalu oraz wskazane odszkodowania zostaną tu oznaczone w świadczenie.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku czynszu) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie świadczenia w miejsce odpracowania zaległych opłat oraz odszkodowań nie spowodują powstania u dłużników przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie, na Zainteresowanym nie będą ciążyły obowiązki płatnika z rzeczonego tytułu.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim. ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.