ILPB2/415-456/10-4/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 31 marca 2010 r. (data wpływu 1 kwietnia 2010 r.), uzupełnionym w dniu 25 czerwca 2010 r. (data wpływu 28 czerwca 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia pożyczki - jest

* prawidłowe w odniesieniu do pytań nr 1-3,

* bezprzedmiotowe w odniesieniu do pozostałych pytań.

W dniu 1 kwietnia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia pożyczki.

Z uwagi na fakt, że ww. wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, pismem z dnia 18 czerwca 2010 r. nr ILPB2/415-456/10-2/MK Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów wezwał Zainteresowanego do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Jednocześnie, pouczono Zainteresowanego, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ a uzupełnieniem wniosku przez Wnioskodawcę nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłano dnia 18 czerwca 2010 r. (skuteczne doręczenie nastąpiło w dniu 22 czerwca 2010 r.), zaś w dniu 25 czerwca 2010 r. (data wpływu 28 czerwca 2010 r.) Wnioskodawca uzupełnił ww. wniosek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 13 września 2007 r. zmarła matka Wnioskodawcy (ojciec i brat zmarli wcześniej). Spadkobiercami po zmarłej zostali: Zainteresowany i Jego dwie siostry. Po śmierci spadkobiercy dowiedzieli się, że ich matka była zadłużona w różnych bankach. w związku z powyższym w sądzie rejonowym złożyli wniosek o nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. w dniu 18 grudnia 2007 r. sąd rejonowy wydał postanowienie o nabyciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza oraz wyznaczył komornika sądowego do przeprowadzenia spisu inwentarza. w dniu 29 lutego 2008 r. wyznaczony przez sąd komornik dokonał spisu inwentarza w wyniku którego okazało się, że majątkiem po spadkodawcy były tylko meble i inne przedmioty domowe, ponieważ mieszkanie zajmowane przez zmarłą było służbowe i po jej śmierci zostało zdane Wojskowej Agencji Mieszkaniowej. Komornik w protokole ze spisu inwentarza stwierdził, że zmarła nie pozostawiła żadnego wartościowego majątku, a wykazane w sporządzonym spisie przedmioty (stare meble i sprzęty) przedstawiają wartość użytkową w związku z powyższym nie wymienił żadnej kwoty. w trakcie sprawy sądowej jak również spisu inwentarza spadkobiercy informowali o długach bankowych zmarłej.

W przypadku nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonej w spisie inwentarza. w przypadku Wnioskodawcy komornik sądowy takiej wartości nie wpisał, a więc Zainteresowany uważa, że jest to 0,00 zł. Po wszystkich ww. czynnościach Zainteresowany złożył w urzędzie skarbowym oświadczenie o przedmiocie spadku, gdzie również zaznaczył, że spadkodawca pozostawił długi bankowe.

Wszystkie dokumenty, tj. postanowienie sądu o nabyciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza oraz protokół spisu inwentarza zostały przez spadkobierców wysłane do wierzycieli spadkodawcy, tj. banków, S. z banków Wnioskodawca i Jego siostry otrzymali odpowiedź, że w związku z podpisanymi przez spadkodawcę umowami instytucje te nie będą dochodzić od nich żadnych roszczeń. Pismo tej treści Wnioskodawca otrzymał również ze S. w związku z powyższym Zainteresowany przedmiotową sprawę uważał za zakończoną. Jednakże w marcu 2010 r. Wnioskodawca otrzymał ze S. PIT-8C z informacją o umorzeniu odsetek kredytów spadkodawcy w wysokości przewyższającej masę czynną spadku, tj. w kwocie 5 200,65 zł. Analogiczne informacje otrzymały siostry Wnioskodawcy.

Chcąc być w zgodzie z przepisami Zainteresowany wraz z informacją PIT-8C zgłosił się do urzędu skarbowego, w którym wskazano Mu, że powinien zapłacić podatek od ww. kwoty (5 200,65 zł) z czym Wnioskodawca się nie zgadza.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, - w odniesieniu do pytań nr 1 do 3 - po nabyciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, gdzie zgodnie ze spisem wykonanym przez komornika sądowego inwentarz nabyty wynosi 0,00 zł nie powinien On odpowiadać za zadłużenie swojej matki jak również odprowadzać podatku w związku z umorzeniem przez bank kredytu określonego w PIT-8C. Zainteresowany sądzi tak, ponieważ zgodnie z prawem spadkowym spadkobierca odpowiada za długi do wysokości nabytego inwentarza. w przypadku Wnioskodawcy wartość inwentarza to 0,00 zł.

Przedstawiając swoje stanowisko do pytania nr 4 Zainteresowany uważa, że w przypadku konieczności odprowadzenia podatku jedna ustawa (prawo podatkowe) wyklucza drugą (praw spadkowe) co jest nonsensem.

W odniesieniu do pytań nr 5 do 6 Wnioskodawca twierdzi, że jeśli już spoczywa na Nim odpowiedzialność za długi Jego matki to powinien wykazać umorzony kredyt jako dodatkowe źródło dochodu, ale zwolnione z podatku, gdyż wartość nabytego inwentarza wynosi 0,00 zł.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za:

* prawidłowe w odniesieniu do pytań nr 1-3,

* bezprzedmiotowe w odniesieniu do pozostałych pytań.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Pojęcie spadku oraz zakres odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Stosownie do art. 922 § 1 i 2 tej ustawy prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, chyba że są ściśle związane z osobą zmarłego lub przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Bezspornie umowa kredytu nie należy do żadnego ze wskazanych wyjątków art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego. Wobec czego, w świetle ogólnej reguły, wynikające z niej zadłużenie, jest obowiązkiem (długiem) przechodzącym na spadkobierców. Zaznaczyć przy tym należy, iż art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego wyraża tzw. zasadę sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że następcy prawni wstępują w dokładnie taką samą sytuację prawną i faktyczną, która istniała w chwili śmierci spadkodawcy. Dotyczy to zasadniczo każdego stosunku prawnego, w jakim pozostawała zmarła osoba, w tym również umów obligacyjnych, czyli m.in. umowy pożyczki czy kredytu.

Jednym ze skutków wejścia spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy jest powstanie po jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. Oznacza to, że wierzyciel spadkowy (tekst jedn. osoba, która była wierzycielem w stosunku do spadkodawcy) ma możliwość skierowania do majątku spadkobiercy egzekucji na wypadek, gdyby ten nie spełnił dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku świadczenia.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, który reguluje art. 1031 § 2 Kodeksu cywilnego, co skutkowało ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, rozumianego jako wartość należących do majątku spadkowego aktywów. w sporządzonym przez komornika sądowego spisie inwentarza nie określono kwotowo żadnej wartości przedmiotów wchodzących w skład spadku (stare meble i sprzęty), wskazano jedynie, że przedmioty te przedstawiają jedynie wartość użytkową.

W pewnych sytuacjach dla zakresu odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe bez znaczenia pozostaje treść oświadczenia o przyjęciu spadku. Powyższe ma miejsce, gdy spadkodawca ponosił odpowiedzialność rzeczową za dany dług z uwagi na zabezpieczenie należności wierzyciela zastawem lub hipoteką. Ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe ulega zatem wyłączeniu, gdy przedmiot roszczenia wierzyciela spadkowego stanowi wierzytelność zabezpieczoną hipoteką. w tej sytuacji kolizję między pełną odpowiedzialnością hipoteczną a ograniczoną odpowiedzialnością za długi spadkowe rozstrzyga na korzyść wierzyciela hipotecznego art. 74 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.), który stanowi, iż wierzyciel hipoteczny może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką, bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego. Opisane wyłączenie odpowiedzialności dotyczy również wierzytelności zabezpieczonej zastawem, co wynika z treści art. 316 Kodeksu cywilnego oraz obowiązków wynikających z umowy o dożywocie.

Wracając na grunt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazać należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się, iż nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 9 ust. 1) są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów. Momentem uzyskania przychodu, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy jest moment dokonania umorzenia. Równocześnie przepis art. 20 ust. 1 przytoczonej ustawy stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, iż podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być - co do zasady - tylko takie czynności, w wyniku których po stronie osoby fizycznej następuje przysporzenie majątkowe rozumiane nie tylko jako zwiększenie aktywów, ale również jako zmniejszenie jej pasywów. Takie sytuacje wskazuje art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Zatem, w sytuacji Wnioskodawcy nie można uznać, iż po Jego stronie nastąpiło przysporzenie majątkowe, bowiem wierzyciele umorzyli długi spadkodawcy, których i tak, w związku ze złożonym oświadczeniem o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza i wartością spadku określoną przez komornika sądowego jako użytkową, Wnioskodawca nie miał obowiązku spłaty.

Reasumując, w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku umorzenie długów spadkowych, nie stanowi przysporzenia majątkowego dla Wnioskodawcy i z tego względu stanowi zdarzenie obojętne pod względem prawnopodatkowym.

Mając powyższe na uwadze bezprzedmiotowym jest dokonanie oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym pytań nr 4-6.

Z uwagi na to, że złożony wniosek dotyczy skutków podatkowych umorzenia pożyczki spadkobiercom, tj. Wnioskodawcy i Jego siostrom zaznacza się, iż niniejsza interpretacja nie wywiera skutku prawnego dla pozostałych spadkobierców - sióstr Wnioskodawcy.

Siostry Zainteresowanego chcąc uzyskać interpretację indywidualną, powinny wystąpić z odrębnymi wnioskami o ich udzielenie.

Ponadto tutejszy Organ informuje, że dokumenty dołączone do wniosku nie podlegają analizie i weryfikacji w ramach postępowania o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.