ILPB2/415-233/09-2/JK - Opodatkowanie nieodpłatnego korzystania z przewłaszczonej nieruchomości.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 3 marca 2009 r. (data wpływu 6 marca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania nieodpłatnego korzystania z przewłaszczonej nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 6 marca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania nieodpłatnego korzystania z przewłaszczonej nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Bank zamierza udzielając kredytu Wnioskodawczyni, zabezpieczyć jego spłatę między innymi w drodze przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie. Przewłaszczenie będzie dokonywane w drodze umowy o przewłaszczenie nieruchomości na bank, przy pozostawieniu faktycznego władztwa nad nieruchomością w rękach Zainteresowanej. Przeniesienie własności nieruchomości Wnioskodawczyni na bank następuje jedynie na zabezpieczenie spłaty kredytu, z tego też względu bank zezwala Jej na okres spłaty kredytu, do czasu zwrotnego przeniesienia własności na Zainteresowaną, do korzystania z nieruchomości w pełnym zakresie. Bank zamierza umożliwić Wnioskodawczyni korzystanie z nieruchomości nieodpłatnie, na podstawie klauzuli w umowie przewłaszczenia.

Rozwiązanie to wynika ściśle z istoty przewłaszczenia, które dokonywane jest na zabezpieczenie spłaty i nie zmierza do rzeczywistego przeniesienia władztwa nad nieruchomością. Rzeczywiste przeniesienie własności nieruchomości na bank może nastąpić jedynie w przypadku niedokonania spłaty kredytu przez Zainteresowaną.

W związku z powyższym powstaje wątpliwość, czy fakt nieodpłatnego charakteru udostępnienia przedmiotowej nieruchomości nie będzie rodzić obowiązku podatkowego w podatku dochodowym, po stronie Wnioskodawczyni ze względu na literalne brzmienie art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje, iż przychodami nie są przychody z odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu - do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy. Z tego względu, w piśmiennictwie podatkowym przyjmuje się, iż dla celów podatkowych przewłaszczana rzecz jest własnością przewłaszczającego - tu Zainteresowanej, do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy - tu wydania nieruchomości przejmującemu. Założenie to zdaniem Wnioskodawczyni wynika z całokształtu przedmiotowych regulacji zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zainteresowana dodatkowo wskazuje, iż istotnym elementem przewłaszczenia jest oprócz przeniesienia własności na zabezpieczenie także udzielenie jednoczesnej zgody przewłaszczającemu - dłużnikowi - na bezpłatne oddanie nieruchomości do używania, do czasu pełnej spłaty kwoty kredytu wraz z należnymi odsetkami, prowizjami, opłatami i kosztami z nimi związanymi. Powstaje wiec pytanie o tytuł prawny do korzystania przez dłużnika z nieruchomości, której własność przeniósł on na zabezpieczenie na bank. Zdaniem Zainteresowanej, brak jest potrzeby generowania dodatkowego tytułu prawnego w tym zakresie, poza wyrażeniem zgody w umowie o przewłaszczenie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy nieodpłatne udostępnienie nieruchomości przewłaszczonej na bank na zabezpieczenie spłaty kredytu, poprzez udzielenie zgody przez bank na korzystanie z nieruchomości do czasu spłaty kredytu w umowie przewłaszczenia, rodzi po stronie przewłaszczającej Wnioskodawczyni przychód podlegający oszacowaniu jako równowartość czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości.

Zdaniem Wnioskodawczyni, do uzyskania przychodu po stronie przewłaszczającego nieruchomość nie dochodzi, ze względu na cel przewłaszczenia polegający jedynie na zabezpieczeniu spłaty wierzytelności. Wobec powyższego, korzystanie przez przewłaszczającą Zainteresowaną z nieruchomości odbywa się w ramach jej uprawnień do nieruchomości jako jej posiadacza, a nawet właściciela dla celów podatkowych.

Wnioskodawczyni wskazuje ponadto, że ze względu na istotę instytucji prawnej jaką jest przewłaszczenie na zabezpieczenie wierzytelności, dla celów podatkowych przewłaszczenie na zabezpieczenie nie spowoduje przejścia prawa własności nieruchomości na bank. Wobec czego nieodpłatne udostępnienie nieruchomości przez bank przewłaszczającemu, nie powinno rodzić jakiegokolwiek opodatkowania przychodu po stronie klienta banku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Katalog źródeł przychodów został uregulowany w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl pkt 9 ww. przepisu do źródeł przychodów zalicza się przychody z innych źródeł.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z treści przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że Zainteresowana podpisała z bankiem umowę przewłaszczenia nieruchomości celem zabezpieczenia kredytu. W umowie przewłaszczenia zawarto klauzulę, że do czasu zwrotnego przeniesienia własności nieruchomości na Wnioskodawczynię jest Ona uprawniona do nieodpłatnego korzystania z tej nieruchomości w pełnym zakresie.

Korzyści jakie powstają z nieodpłatnego korzystania z nieruchomości co do zasady należy kwalifikować do kategorii przychodów z innych źródeł, o których mowa w ww. art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie jest umową nienazwaną. Możliwość jej zawarcia wynika, z ogólnej zasady swobody umów określonej w art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Jest to najczęściej umowa zawierana między wierzycielem (np. bankiem) a dłużnikiem (np. kredytobiorcą), na podstawie której dłużnik przenosi na wierzyciela własność swojej nieruchomości, natomiast wierzyciel zobowiązuje się do zwrotnego przeniesienia własności po spłaceniu zaciągniętego długu (kredytu). Jeżeli więc dłużnik spełni swoje zobowiązanie, np. spłaci kredyt, wówczas wierzyciel-bank zobligowany jest przenieść na niego własność uzyskanej wcześniej nieruchomości.

Na umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie składają się zatem dwa oświadczenia woli: bezwarunkowe zobowiązująco-rozporządzające dłużnika i zobowiązujące warunkowe banku.

Na ogół strony umowy przewłaszczenia ustanawiają na rzecz dłużnika prawo do nieodpłatnego użytkowania nieruchomości w okresie spłacania udzielonego mu kredytu. Nieruchomość więc, mimo zmiany właściciela, pozostaje nadal we władaniu dłużnika.

Z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie. Zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie kredytu między Zainteresowaną a bankiem ma na celu jedynie zabezpieczenie przysługującej wierzytelności, a nie chęć nabycia przez wierzyciela własności przewłaszczonego przedmiotu.

Z uwagi na fakt, iż rzeczywiste (ostateczne) przeniesienie własności nieruchomości na przejmującego nastąpi dopiero w sytuacji niewywiązania się przez Wnioskodawczynię z zaciągniętego zobowiązania, jak również ze względu na podstawę przeniesienia własności nieruchomości na pożyczkodawcę (zabezpieczenie kredytu) oraz ograniczenia pożyczkodawcy w wykonywaniu jego uprawnień właścicielskich w określonym przez strony umowy terminie - stwierdzić należy, że w sytuacji przedstawionej we wniosku nieodpłatne korzystanie z nieruchomości przez Zainteresowaną odbywać się będzie w ramach Jej uprawnień do tej nieruchomości jako jej posiadacza (właściciela).

Tak więc nieodpłatne udostępnienie tej nieruchomości przez bank na rzecz Zainteresowanej - w ramach umowy przewłaszczenia, w czasie jej obowiązywania - nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.