ILPB2/415-193/11-2/WS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 14 lutego 2011 r. (data wpływu 18 lutego 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zmiany sposobu rozliczenia zapłaty zaległości czynszowych - jest prawidłowe.

W dniu 18 lutego 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zmiany sposobu rozliczenia zapłaty zaległości czynszowych.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca, Sp. z o.o. (dalej: Spółka) prowadzi działalność w zakresie budowania budynków mieszkalnych, w których znajdują się lokale mieszkalne, lokale użytkowe, miejsca postojowe i garaże przeznaczone na wynajem.

W Spółce występuje grupa najemców, która zalega z zapłatą czynszu i pozostałych opłat związanych z użytkowaniem lokali mieszkalnych, miejsc postojowych i garaży (dalej: należności czynszowe). W celu zwiększenia efektywności windykacji należności oraz optymalizacji kosztów Spółka planuje wdrożenie programu umożliwiającego dłużnikom odpracowanie należności czynszowych wraz z odsetkami (zaległości czynszowych). Spółka planuje zawarcie aneksów do umów najmu, w których umożliwi najemcom wykonanie określonych prac w zamian za używanie lokali mieszkalnych, miejsc postojowych i garaży. Tym samym z dłużnikiem zostanie zawarte porozumienie zmieniające sposób zapłaty zaległości czynszowych. Zgodnie z art. 453 i art. 659 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: kodeks cywilny) płatność pieniężna zostanie zastąpiona świadczeniem rzeczowym (tzw. świadczenie w miejsce wypełnienia). Jego przedmiotem będzie świadczenie różnych czynności, zastępczo w zamian za należności czynszowe wraz z ewentualnymi odsetkami. Wartość wykonanych prac będzie przy tym ekwiwalentna do sumy zobowiązań.

W celu zapobieżenia powstawania nowych zaległości czynszowych programem mogą również zostać objęte osoby, które mają problemy z regulowaniem bieżących należności czynszowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy u najemców lokali mieszkalnych, miejsc postojowych i garaży powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z "odpracowywaniem" przez nich zobowiązań z tytułu zaległości czynszowych oraz bieżących należności czynszowych.

Zdaniem Wnioskodawcy, mając na uwadze art. 629 § 1 kodeksu cywilnego, przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz od używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu czynsz. Z kolei zgodnie z art. 629 § 2 kodeksu cywilnego czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Oznacza to, iż najemca jest zobowiązany do zapłaty czynszu, przy czym zapłata może być ustalona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie z art. 453 kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenia, zobowiązanie wygasa. Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (tu: zaległości czynszowej lub bieżącej należności czynszowej) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (tu: zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty). Oczywiście - konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Spółka planuje zawarcie z najemcami aneksów do umów najmu, z których będzie wynikać, że najemcy w zamian za używanie lokali będą świadczyć dla Spółki różne prace. W konsekwencji zapłata zaległości czynszowych oraz bieżących należności czynszowych będzie następowała w formie świadczenia niepieniężnego. Tym samym "odpracowanie" zaległości czynszowych oraz bieżących należności będzie stanowiło jedynie spłatę długu.

Zdaniem Zainteresowanego wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Z samego faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie zobowiązania ciążącego na najemcy nie można wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 oraz w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji w związku z odpracowywaniem zaległości czynszowych oraz bieżących należności czynszowych nie powstanie u Najemcy przychód podlegający opodatkowaniu, a co za tym idzie - Spółka jako płatnik nie będzie miała obowiązku poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) przychodami, z zastrzeżeniem art. 14 - 15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca w celu zwiększenia efektywności windykacji należności oraz optymalizacji kosztów planuje wdrożenie programu umożliwiającego dłużnikom odpracowanie należności czynszowych wraz z odsetkami (zaległości czynszowych). W tym celu Zainteresowany, poprzez zawarcie aneksów do umów najmu, w których umożliwi najemcom wykonanie określonych prac w zamian za używanie lokali mieszkalnych, miejsc postojowych i garaży, planuje zawrzeć z dłużnikami porozumienie zmieniające sposób zapłaty zaległości czynszowych. Innymi słowy opłaty będą oznaczone w świadczeniach.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania), której celem jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku najmu za użytkowanie lokali mieszkalnych, miejsc postojowych, garaży) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy.

Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, iż wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując stwierdzić należy, iż świadczenie w miejsce odpracowania zaległych opłat za lokal mieszkalny, miejsce postojowe czy też garaż nie będzie prowadziło do powstania dla dłużnika przychodu podlegającego opodatkowaniu, a co za tym idzie płatnik nie będzie miał obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Organ podatkowy pragnie wyjaśnić, iż umowa najmu jest uregulowana w art. 659 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), a nie, jak podał Wnioskodawca we własnym stanowisku w sprawie oceny prawnej zdarzenia przyszłego, w art. 629 ww. ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.