ILPB2/415-173/09-3/TR

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 16 lutego 2009 r. (data wpływu: 18 lutego 2009 r.), uzupełnionym pismem z dnia 6 maja 2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania sumy pieniężnej przyznanej na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - jest nieprawidłowe.

W dniu 18 lutego 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania sumy pieniężnej przyznanej na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Na podstawie orzeczenia Sądu Okręgowego stwierdzającego przewlekłość postępowania toczącego się w Sądzie Rejonowym - Wnioskodawczyni (i innemu skarżącemu) zostały, na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843), przyznane i wypłacone kwoty po 2.000 zł. Wnioskodawczyni uzyskała w dniu 3 lutego 2009 r. telefoniczną informację z Krajowej Informacji Podatkowej, że dochody przyznane takim orzeczeniem Sądu są wolne od podatku. Zainteresowana wskazuje, że Administracje Sądów do niedawna podzielały ten pogląd, ale ostatnio płatnik poprosił podatników o podanie NIP, a "właściwe" Urzędy Skarbowe chwilowo nie były w stanie tej sprawy formalnie wyjaśnić. Dotychczas nie są znane Wnioskodawczyni rozstrzygnięcia Sądów dotyczące tej kwestii. Wypłacając w dniu 18 sierpnia 2008 r. zasądzone przez Sąd Okręgowy należności - Sąd Rejonowy nie potrącił skarżącym zaliczek na podatek dochodowy i ostatecznie zamierza pozostawić tę sprawę do załatwienia w całości przez podatników.

W piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku Wnioskodawczyni wskazała, iż otrzymała w lutym 2009 r. dokument PIT-8C, sporządzony i doręczony przez płatnika, którym jest Sąd Rejonowy. W rozliczeniu rocznym za rok 2008 uwzględniła przychód stanowiący przedmiot niniejszej interpretacji.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawczyni, suma pieniężna przyznana podatnikowi orzeczeniem Sądu na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843- w związku ze stwierdzonym naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez zbędnej zwłoki - nie podlega opodatkowaniu. Wypłacona Wnioskodawczyni na podstawie wyroku z 2008 r. kwota 2.000 zł stanowi bowiem "odszkodowanie" w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 44, poz. 176 z późn. zm.) - niepodlegające zaleceniom poboru podatku ujętym w punkcie 3a i 3b powołanego przepisu.

Dyspozycje normujące przyznanie skarżącemu od Skarbu Państwa sumy pieniężnej w związku ze stwierdzeniem, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania - zostały uregulowane w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. (Dz. U. Nr 179, poz. 1843). Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że jeśli Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz podatnika określoną kwotę - to chyba nie w tym celu, aby później decyzją administracyjną zmieniono efekt zapadłego rozstrzygnięcia. Byłoby to równoznaczne z akceptacją stanowiska, że decyzja urzędnika państwowego może nie uwzględniać intencji ustawodawcy i jest nadrzędna w stosunku do wyroku Sądu.

Zdaniem Wnioskodawczyni ten problem kwalifikuje się do rozstrzygnięcia orzeczeniem Sądu wyższego szczebla (NSA, SN) - w ramach odpowiedzi na pytanie prawne kompetentnego organu lub osoby, a nie w trybie ewentualnego zaskarżenia do WSA niekorzystnej dla podatnika decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, podjętej w imieniu Ministra Finansów. Byłoby najlepiej, gdyby zaistniałe wątpliwości w zakresie sposobu interpretacji obowiązujących przepisów zlikwidował sam ustawodawca.

Suma pieniężna zasądzona w oparciu o dyspozycje powołanej ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. - przyznana została tytułem "właściwej" rekompensaty negatywnych dla podatnika skutków (także majątkowych) naruszenia określonego prawa podmiotowego - stanowiąc "odszkodowanie" wypłacane w formie specyficznego "ryczałtu" o sprecyzowanej przez Sąd wysokości. Uznaniowo ustalane "odszkodowanie" nie może przekroczyć 10.000 zł, a krzywdzące doznania skarżącego są tylko pośrednio oceniane przez Sąd na posiedzeniu niejawnym - na podstawie akt sprawy dotkniętej przewlekłością postępowania. Rozważania Sądu rozpatrującego skargę nie są i nie mogą być całkowicie oderwane od szkód wyrządzonych podatnikowi - analizowane są przecież także jego czynności i zaniechania w konkretnych okolicznościach - i nie tylko od samego faktu naruszenia podmiotowego prawa strony (na skutek działania lub bezczynności Sądu) zależy wysokość kwoty zasądzonej na rzecz skarżącego. Dowodzi to, że przyznana Wnioskodawczyni suma 2.000 zł realnie i prawnie stanowi "odszkodowanie", bowiem charakter świadczenia, a nie jego nazwa o tym decyduje. Ściślej biorąc jest raczej "zaliczką na odszkodowanie", na której skarżący może poprzestać w swoich roszczeniach. Jeśli to odszkodowanie nie zadowala podatnika - może na zasadach ogólnych dochodzić od Skarbu Państwa naprawienia szkody w odrębnym postępowaniu - wtedy są już wymagane dowody precyzujące poniesione szkody i utracone korzyści. Podobnie dochodzi się naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości postępowania już po jego prawomocnym zakończeniu.

Wnioskodawczyni ma wątpliwości co uzasadnia wprowadzenie przez ustawodawcę takiego zróżnicowania, które utrudnia "funkcjonowanie" przepisu będącego przedmiotem interpretacji, tj. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i zgodnie z którym przyznana przez Sąd rekompensata "utraconych korzyści" podlegałaby opodatkowaniu, natomiast zasądzone wyrokiem "odszkodowanie" (w rozumieniu ustawy) byłoby wyłączone z tego obowiązku. Wnioskodawczyni rozważa też, czy w takiej sytuacji "podlegające przepisowi" należności powinny być w wyroku dzielone na część opodatkowaną i zwolnioną od podatku dochodowego oraz czy takiego podziału miałby dokonać płatnik, podatnik czy też inkasent. Ustawa przy tym nie dokonuje rozróżnienia "odszkodowania" od "zadośćuczynienia", będącego formą wynagrodzenia krzywdy doznanej przez poszkodowanego.

Wobec powyższego jakiekolwiek quasi-uzasadnione żądanie zmniejszenia zasądzonej na rzecz Wnioskodawczyni kwoty 2.000 zł o "co najmniej problematyczny" podatek - byłoby nieprzekonujące i wręcz uchybiałoby powadze Sądu. Nie jest bowiem zgodne z intencjami ustawodawcy zasądzenie przysporzenia majątkowego podatnikowi, które później miałoby zostać częściowo zlikwidowane decyzją administracyjną. "Kłóci się" to także z zaleceniem ogólnym, aby podatki były pobierane we właściwym czasie w formie zaliczek - przy wypłatach realizowanych przez płatników. Nie ma natomiast przepisu, który nakazywałby Sądowi pobór zaliczki na podatek od wypłaconej w dniu 18 sierpnia 2008 r. kwoty 2.000 zł, ujętej w orzeczeniu Sądu Okręgowego. Dlaczego podatnik, który tę sumę uznaje za "minimum względnie sprawiedliwego odszkodowania" od Skarbu Państwa - miałby ją teraz częściowo zwrócić wbrew własnej ocenie rozmiaru poniesionych strat i ze swoich dochodów osiągniętych w 2009 r.

Suma 2.000 zł nie może stanowić przychodu "z innych źródeł" podlegającego opodatkowaniu - skoro Ustawodawca i Sąd upoważnił podatnika do dowolnego wykorzystania jej w całości - wszak tkwi ona w katalogu zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych jako "inne odszkodowanie" otrzymane na podstawie wyroku Sądu - nie kwalifikujące się do potrąceń wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a) i b) ustawy o podatku dochodowym. Na podstawie powołanego przepisu opodatkowaniu podlegałaby natomiast kwota wypłacona ponad zasądzoną należność - gdyby zaistniała konieczność uregulowania przez płatnika odsetek za zwłokę w wypłacie.

Jeśli płatnik i inkasent podejmą teraz czynności zmierzające do pozbawienia Wnioskodawczyni w trybie postępowania administracyjnego części (19%, tj. 380 zł) wypłaconej Jej w sierpniu 2008 r. kwoty 2.000 zł - będzie to dowodzić naruszenia prawa przez organ podatkowy - w wyniku błędnej wykładni interpretowanych przepisów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni przyznano, w ramach postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) sumę pieniężną w wysokości 2.000 zł.

Ww. ustawa zawiera przepisy dotyczące przyznania skarżącemu od Skarbu Państwa sumy pieniężnej w związku ze stwierdzeniem, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

Artykuł 1 ust. 1 ww. ustawy reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu.

Zgodnie z art. 6 ust. 3 tejże ustawy, skarga może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej, o której mowa w art. 12 ust. 4.

Z art. 12 ust. 4 ww. ustawy wynika zaś, że uwzględniając skargę sąd może na żądanie skarżącego, przyznać od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, odpowiednią sumę pieniężną w wysokości nie przekraczającej 10.000 zł W wypadku przyznania odpowiedniej sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania, ze środków własnych tego sądu. Strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania - art. 15 ust. 1 i 2.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w przepisach prawa cywilnego lub prawa pracy.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania, można ją jednak wywieźć z jej regulacji. W cywilistycznym ujęciu odszkodowanie jest świadczeniem mającym na celu naprawę wyrządzonej szkody lub jej rekompensatę. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty.

Na gruncie prawa podatkowego odszkodowanie jest tożsame z zadośćuczynieniem.

Jednak z przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanu faktycznego wynika, że otrzymana kwota pieniężna nie jest ani zadośćuczynieniem ani odszkodowaniem, bo o takie Wnioskodawczyni może, zgodnie z art. 15 ust. 1 przywołanej ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, dochodzić w odrębnym postępowaniu.

Biorąc powyższe pod uwagę, zasądzona suma pieniężna podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i nie korzysta ze zwolnienia od tegoż podatku.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatków. W art. 10 ust. 1 tej ustawy wymienione zostały źródła przychodów, do których w pkt 9 zaliczono inne źródła.

Przepis art. 20 ust. 1 cyt. ustawy wymienia jakie przychody są uznawane przez ustawę za przychody z innych źródeł. Należą do nich w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użyte w cytowanym przepisie określenie "w szczególności" wskazuje na to, że zostały w nim wymienione jedynie przykładowe rodzaje przychodów, a katalog ten nie jest zamknięty.

W art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będącym katalogiem zwolnień od podatku dochodowego od osób fizycznych, ani też w art. 52, 52a i 52c, nie wymieniono tego rodzaju sum pieniężnych jako zwolnionych od opodatkowania.

Reasumując należy stwierdzić, iż suma pieniężna wypłacona skarżącej od Skarbu Państwa w związku z naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, stanowi podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy.

Ponadto, tut. Organ pragnie wskazać, iż, zgodnie z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Biorąc powyższe unormowanie pod uwagę należy dodać, iż wskazany Organ wydaje interpretacje przepisów prawa podatkowego, natomiast interpretowanie m.in. intencji, racjonalności i słuszności postępowania ustawodawcy nie mieści się w przywołanym obszarze właściwości rzeczowej tegoż Organu.

W świetle powyższego stwierdzić zatem należy, iż podnoszone w przedmiotowym wniosku jako drugie zagadnienie kwestie dotyczące sprawiedliwości społecznej oraz legislacji nie podlegają rozstrzygnięciom w trybie interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Ł., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.