ILPB2/415-1203/14-2/JK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 26 listopada 2014 r. (data wpływu 4 grudnia 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania środków pieniężnych otrzymanych z towarzystwa ubezpieczeniowego na skutek dokonania wykupu częściowego lub całkowitego z polisy - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 grudnia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania środków pieniężnych otrzymanych z towarzystwa ubezpieczeniowego na skutek dokonania wykupu częściowego lub całkowitego z polisy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, będącą udziałowcem i pracownikiem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: "Spółka"). Zainteresowany zamierza zawrzeć z ubezpieczycielem: X (dalej: "X") umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, gdzie ubezpieczającym będzie Spółka, a ubezpieczonym - Wnioskodawca.

W ramach tej polisy składki będzie opłacać Spółka, która jest właścicielem polisy. Polisa ma charakter ochronno-inwestycyjny, co oznacza, że opłacanie przez Spółkę składki będzie stanowiło w części ochronnej (opłata za ryzyko) przychód ubezpieczonego pracownika - Wnioskodawcy, ze stosunku pracy.

Powyższa umowa z X będzie trwać 10 lat i przez ten czas istnieje przymus opłacania składek regularnych (Subkonto Składek Regularnych). Można wprawdzie dokonać wykupu polisy (częściowego lub całkowitego), ale jest to związane z wysokimi opłatami likwidacyjnymi jakie musiałaby ponieść Spółka.

Poza tym, Spółka opłacając składki regularne w ramach tej polisy, może także wpłacać dodatkowe środki pieniężne na Subkonto Składek Dodatkowych, które mają status aktywów wolnych, co oznacza, że możliwy jest ich wykup częściowy lub całkowity bez uiszczania opłat likwidacyjnych.

Zgodnie z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia związanymi z tym produktem X, o wypłatę częściową lub całkowitą środków z polisy może wystąpić do X jedynie Spółka (jako ubezpieczający), natomiast sam wykup częściowy lub całkowity może być dokonany na rzecz Spółki (ubezpieczającego) lub Wnioskodawcy (ubezpieczonego).

Możliwość dokonania wykupu częściowego lub całkowitego środków na rzecz Spółki lub Wnioskodawcy będzie wynikać od razu z zapisów polisy X i nie będzie się wiązać z koniecznością zawarcia później jakichkolwiek dodatkowych porozumień lub umów między X, Wnioskodawcą i Spółką.

Na marginesie warto podkreślić, że w sytuacji dokonania wykupu częściowego z polisy X, polisa nie ulega rozwiązaniu, a Spółka jest nadal zobowiązana do opłacania składek regularnych.

Jedynie w sytuacji dokonania wykupu całkowitego umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w rozważanej sytuacji środki pieniężne otrzymane przez Wnioskodawcę (ubezpieczonego), na skutek dokonania wykupu częściowego lub całkowitego z polisy przez Spółkę na rzecz Zainteresowanego, stanowią przychód zwolniony od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 - t.j. z późn. zm.).

Zdaniem Wnioskodawcy, art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: "u.p.d.o.f.") stanowi, że "wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

* odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,

* dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15".

Artykuł 21 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.d.o.f. nie ma zastosowania w rozważanej sytuacji. Jak stanowi natomiast art. 24 ust. 15 u.p.d.o.f.: "Dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy".

Artykuł 21 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.f. nie różnicuje, czy wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych jest kwota otrzymana z tytułu ubezpieczenia w związku z realizacją funkcji ochronnej (ubezpieczenie), czy też inwestycyjnej.

W rozważanej sytuacji polisa ma charakter inwestycyjno-ochronny (tekst jedn.: część składki jest wpłacana na fundusz kapitałowy, a część dotyczy ubezpieczenia od ryzyka).

W ocenie Wnioskodawcy, gramatyczna wykładnia przepisów art. 21 ust. 1 pkt 4 i art. 24 ust. 15 u.p.d.o.f. jest czytelna i nie budzi wątpliwości.

Zgodnie z nią zwolnienie podatkowe nie dotyczy tej części dochodu wypłaconego przez X każdemu beneficjentowi - bez względu na to, czy będzie to Spółka (ubezpieczający), czy Wnioskodawca (ubezpieczony) - który jest związany z przyrostem kapitałowym części składki inwestowanej w fundusze kapitałowe.

Jednak jeśli taki dochód kapitałowy (zysk) nie wystąpił, wówczas kwoty wypłacane Wnioskodawcy (ubezpieczonemu) przez X w drodze dokonania wykupu częściowego lub całkowitego z takiej polisy, w całości korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.f.

Na poparcie stanowiska Wnioskodawca przywołuje wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 7 kwietnia 2009 r., sygn. akt I SA/Gd 36/09, który stwierdził, że "zwolnienie podatkowe nie dotyczy tej części dochodu wypłaconego przez zakład ubezpieczeń każdemu beneficjentowi (bez względu, czy jest to sam ubezpieczony, czy też osoba trzecia), który jest związany z częścią składki inwestowaną w fundusze kapitałowe. Jeżeli taki dochód w konkretnej sprawie nie wystąpi, wówczas wypłacone odszkodowanie w całości korzysta ze zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. (...) Przepisy art. 21 ust. 1 pkt 4 i art. 24 ust. 15 Ustawy o PIT, nie różnicują, czy wolna od podatku jest kwota otrzymana z tytułu ubezpieczenia w związku z realizacją funkcji konkretnego odszkodowania (tekst jedn.: funkcją ochronną, czy też inwestycyjną)."

Podobne stanowisko w identycznej sprawie zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacjach indywidualnych ILPB2/415-1067/13-2/WM z dnia 5 lutego 2014 r., ILPB2/415-1066/13-2/WM z dnia 5 lutego 2014 r. oraz ILPB2/415-1069/13-2/WM z dnia 5 lutego 2014 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy stanowi, że jednym ze źródeł przychodu są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c).

Po myśli art. 11. ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie zaś z art. 11 ust. 2 ww. ustawy, wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Z kolei po myśli art. 11 ust. 2a ww. ustawy, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych w ust. 2 lub 2a, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika (art. 11 ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Za przychody z kapitałów pieniężnych, w myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. d ww. ustawy, uważa się wartość dokonanych na rzecz wspólników spółek, nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, określoną według zasad wynikających z art. 11 ust. 2-2b.

Z kolei po myśli art. 17 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy za przychody z kapitałów pieniężnych, uważa się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c.

Stosownie do postanowień art. 5a pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ilekroć w ustawie jest mowa o funduszach kapitałowych - oznacza to fundusze inwestycyjne oraz fundusze zagraniczne, o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych, oraz ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe działające na podstawie przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej, z wyjątkiem funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Z kolei w myśl art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Zgodnie z brzmieniem art. 24 ust. 15 ww. ustawy, dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Z powyższego wynika, że w przypadku otrzymania świadczenia w postaci zysku z polisy ubezpieczeniowej, opodatkowaniu podlega dochód, rozumiany - zgodnie z wyżej przytoczonym art. 24 ust. 15 ww. ustawy - jako różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do towarzystwa ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 30a ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a:

* z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (pkt 4);

* od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych (pkt 5).

Dochodu, o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 5, nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich (art. 30a ust. 5 ww. ustawy).

W myśl art. 30a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zryczałtowany podatek, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-4 oraz pkt 6, 8 i 9, pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 5 pkt 1 i 4, ust. 5a, 5d i 5e.

Uzyskanych w ten sposób dochodów nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27, tj. opodatkowanymi na zasadach ogólnych według skali podatkowej (art. 30a ust. 7 ww. ustawy).

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka, której Zainteresowany jest udziałowcem i pracownikiem, zamierza zawrzeć umowę ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym, gdzie Ubezpieczającym będzie Spółka, natomiast Ubezpieczonym - Wnioskodawca. Polisa ma charakter ochronno-inwestycyjny. W przyszłości może dojść do wykupu całkowitego lub częściowego polisy. W ramach tej polisy składki tak regularne, jak i dodatkowe opłacać będzie Spółka, która jest właścicielem polisy. Ponadto, o wypłatę częściową lub całkowitą środków z ww. polisy może wystąpić jedynie Spółka, natomiast sam wykup - częściowy lub całkowity - może być dokonany na rzecz Spółki (Ubezpieczającego) lub Wnioskodawcy (Ubezpieczonego).

Dla udzielenia odpowiedzi na pytanie zadane we wniosku przez Zainteresowanego niezbędne jest rozpatrzenie - oprócz kwestii dotyczącej dochodu, o którym mowa w art. 21 ust. 15 ww. ustawy - również zagadnienia dotyczącego nieodpłatnego świadczenia.

Ponieważ przepisy ustawy nie zawierają legalnej definicji pojęcia "nieodpłatne świadczenia", należy przyjąć takie rozumienie tego terminu, jakie ukształtowało się w orzecznictwie sądowo-administracyjnym. Pojęcie "nieodpłatne świadczenie" było m.in. przedmiotem interpretacji Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w uchwale podjętej w składzie siedmiu sędziów w 18 listopada 2002 r., sygn. akt FSP 9/02 stwierdził, że "dla celów podatkowych pojęcie "nieodpłatnego świadczenia" (...) ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu (działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony - por. art. 353 k.c.), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (wyrok Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2002 r., III RN 106/01, jeszcze nie publ., a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 1999 r., III RN 31/99 - OSNAPU 2000 nr 13 poz. 496)."

W rozpatrywanej sprawie, w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia Wnioskodawca (tekst jedn.: Ubezpieczony) otrzyma nieodpłatne świadczenie w dniu opłacenia przez Spółkę składek regularnych i dodatkowych. Kwoty opłaconych przez ww. Spółkę składek będą wartością tego świadczenia nieodpłatnego stanowiącego przychód z kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Spółka opłacać będzie bowiem za udziałowca składkę, którą ten musiałby finansować z własnych środków, gdyby Wnioskodawca (tekst jedn.: Ubezpieczony) na własną rękę przystąpił do analogicznej polisy. Niewątpliwie zatem uzyskuje korzyść z tego tytułu, że opłaty składki dokonywać będzie za Zainteresowanego Spółka.

Reasumując, stwierdzić należy, że późniejsza wypłata środków z polisy na rzecz Wnioskodawcy - poza dochodem, o którym mowa w art. 24 ust. 15 ww. ustawy - dokonana na skutek wykupu z polisy przez Spółkę nie rodzi obowiązku podatkowego, gdyż nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu, bowiem dot. środków, które podlegają opodatkowaniu na moment wpłaty składek przez Spółkę do Towarzystwa Ubezpieczeniowego.

Wobec powyższego, nie znajduje w przedmiotowej sprawie zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy regulujący zwolnienie od podatku kwot otrzymanych z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Zatem, nie sposób zgodzić się z twierdzeniem Wnioskodawcy, że jeśli nie wystąpi dochód z części inwestycyjnej składki, to kwoty wypłacone Zainteresowanemu (Ubezpieczonemu) przez "X" w drodze dokonania wykupu częściowego (lub całkowitego) z takiej polisy w całości korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych wynikającego z przywołanego wyżej przepisu ustawy podatkowej.

W konsekwencji, stanowisko Zainteresowanego w sprawie oceny prawnej zdarzenia przyszłego należało uznać za nieprawidłowe.

Wskazać również należy, że w przypadku, gdy Zainteresowany w wyniku wypłaty środków z polisy dotyczących części inwestycyjnej składki uzyska dochód - o którym mowa w art. 21 ust. 15 ww. ustawy - to będzie on podlegał opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 30a i nie będzie podlegał wnioskowanemu zwolnieniu przedmiotowemu, gdyż lit. b art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłącza spod zwolnienia dochód z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej.

Końcowo należy zaznaczyć, że Wnioskodawca wskazał interpretacje podatkowe odmiennie odnoszące się do tego samego zagadnienia prawnego. Nie oznacza to, że Organ nie dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego zgodnie z zasadą wyrażoną przez ustawodawcę w art. 14a Ordynacji podatkowej. Należy wskazać, że funkcjonowanie w obrocie prawnym interpretacji indywidualnych, w których odmiennie oceniono takie same lub zbliżone stany faktyczne/zdarzenia przyszłe choć jest niewątpliwie niepożądane z punktu widzenia zasad prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów, wyrażonej w art. 121 Ordynacji podatkowej, niemniej jednak w praktyce może mieć miejsce. W związku z tym ustawodawca przewidział możliwość zmiany już wydanych interpretacji indywidualnych w trybie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem: minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniającą w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Trzeba jednak pamiętać, że proces zmiany interpretacji indywidualnych - w trybie tej regulacji - jest długotrwały, ponieważ poprzedza go dogłębna analiza z zachowaniem stosownych procedur, które dopiero w końcowej fazie powodują wycofanie z systemu informacji podatkowej poprzednio wydanych interpretacji. Warto podkreślić, że podstawowym zadaniem organu interpretacyjnego jest wydawanie interpretacji poprawnych, tj. w prawidłowy sposób odczytujących normy prawne zawarte w poszczególnych przepisach prawa podatkowego, a nie utrwalających raz wyrażony pogląd w tym zakresie, który może być zmieniony w trybie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej. Dlatego też fakt wydania we wcześniejszym okresie interpretacji indywidualnej, odmiennej od poglądu zaprezentowanego w niniejszej interpretacji nie powoduje, że pogląd ten jest nieprawidłowy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.