ILPB2/415-1183/14-2/JK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 24 listopada 2014 r. (data wpływu 28 listopada 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 28 listopada 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest współwłaścicielem budynku mieszkalno-użytkowego.

Równocześnie, ze względu na fakt posiadania większości udziałów, Zainteresowany prowadzi w formie administracyjnej zarządzanie nieruchomością.

Część mieszkań znajdujących się w tym budynku zajmują bądź zajmowali lokatorzy, wobec których właściwy Sąd Rejonowy orzekł eksmisję.

W wyrokach orzekających eksmisję Sąd przyznał lokatorowi prawo do lokalu socjalnego, jednakże właściwa gmina nie przedstawiła lokatorom zajmującym lokale Wnioskodawcy, oferty najmu lokalu socjalnego.

W związku z powyższym Wnioskodawca wniósł przeciwko Miastu pozew sądowy, w wyniku którego właściwy Sąd Rejonowy mocą wyroku w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, przyznał Zainteresowanemu jednorazowe odszkodowanie z tytułu nieprzedstawienia lokatorowi, wobec którego orzeczono eksmisję, oferty najmu lokaju socjalnego.

W związku z tym, że przyznane mocą wyroku sądowego odszkodowanie, obejmuje ze swej natury ściśle określony czas, Wnioskodawca po upływie kolejnego okresu wezwał właściwą gminę, tj. Miasto, do zapłaty odszkodowania za ten kolejny okres.

Miasto, mając prawdopodobnie na uwadze wcześniejszy wyrok sądowy oraz prawdopodobnie w celu uniknięcia kosztów procesu sądowego, zaproponowało podpisanie w sprawie tego samego lokatora ugody pozasądowej, określającej wypłatę odszkodowania za kolejny okres, analogicznie do okresu objętego wyrokiem sądowym. Ugoda skutkowała wypłatą określonego w niej odszkodowania.

Zarówno odszkodowanie wynikające z wyroku sądowego jak i z zawartej ugody obejmują odszkodowania należne na mocy art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, w związku z art. 417 Kodeksu cywilnego.

Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy odszkodowanie otrzymane na mocy wyroku sądowego wolne jest od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

2. Czy odszkodowanie otrzymane na mocy ugody pozasądowej, jednakże w identycznej sprawie objętej wcześniej wyrokiem Sądu, obejmującej kolejny okres odszkodowawczy wolne będzie od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zamierzeniu ustawodawcy ma między innymi chronić przed pomniejszeniem o podatek dochodowy odszkodowań, których kształt wysokość (zasady ustalania) ustawodawca ściśle zdeterminował w oparciu o zasadę pełnego odszkodowania.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem m.in. (lit. g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie wypłacone na mocy wyroku właściwego Sądu Rejonowego wolne jest w związku z powyższym od podatku dochodowego, ze względu na literalne brzmienie przytoczonego wyżej przepisu.

W opinii Zainteresowanego, odszkodowanie otrzymane na podstawie ugody - jednakże obejmującej materię identyczną z materią objętą wyrokiem, a różniącą się jedynie okresem, za który odszkodowanie jest dochodzone - również wolne jest od podatku dochodowego. Zawarta ugoda nie jest bowiem niezależnym tworem prawnym, a jednoznacznie wynika z podjętego wcześniej wyroku i gdyby nie ten wyrok, nigdy nie zostałaby zawarta. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby poza tym do absurdalnego wniosku, że w celu otrzymania odszkodowania w oparciu o zasadę pełnego odszkodowania, należałoby wnosić pozwy do właściwego Sądu w zakresie uprzednio już przez Sąd wyrokiem uregulowanym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem, wszelkie dochody podatnika niewymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika natomiast, że jednym ze źródeł przychodów są "inne źródła".

Po myśli art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b powołanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego - na podstawie cytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 - korzystają bowiem jedynie te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie. Z kolei zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie lub zadośćuczynienia z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie lub zadośćuczynienia z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca na mocy wyroku otrzymał od Miasta jednorazowe odszkodowanie z tytułu nieprzedstawienia lokatorowi, wobec którego orzeczono eksmisję, oferty najmu lokaju socjalnego. W związku z tym, że przyznane mocą wyroku sądowego odszkodowanie, obejmuje ze swej natury ściśle określony czas, Zainteresowany po upływie kolejnego okresu wezwał właściwą gminę, tj. Miasto, do zapłaty odszkodowania za ten kolejny okres. Miasto zaproponowało podpisanie w sprawie tego samego lokatora ugody pozasądowej, określającej wypłatę odszkodowania za kolejny okres, analogicznie do okresu objętego wyrokiem sądowym. Ugoda skutkowała wypłatą określonego w niej odszkodowania. Zarówno odszkodowanie wynikające z wyroku sądowego jak i z zawartej ugody obejmują odszkodowania należne na mocy art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, w związku z art. 417 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150) jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Z przepisu art. 417 § 1 ww. Kodeksu cywilnego wynika, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 ww. ustawy).

Powołany powyżej art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego regulują jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania.

Zatem odszkodowanie wypłacone Wnioskodawcy - na podstawie wyroku sądowego i ugody - przez Miasto nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto stwierdzić należy, że odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawcę - na podstawie ugody pozasądowej - nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych również z uwagi na wyłączenie zawarte w pkt 3 lit. g tegoż artykułu. Wskazany powyżej przepis wyłącza bowiem z możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego odszkodowania otrzymane na podstawie ugód innych niż sądowe.

W tym miejscu wskazać należy, że Trybunał Konstytucyjny, orzekając niekonstytucyjność art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu, który utracił moc z dniem 11 grudnia 2006 r., stwierdził w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r., sygn. akt SK 51/06, że świadczenia o charakterze odszkodowawczym, do których podatnik nabył prawo w drodze ugody, lecz nie zawartej przed sądem, nadal nie są wolne od podatku. W ocenie Trybunału wyrażonej w powołanym wyżej wyroku bezwarunkowe zwolnienie od podatku sum uzyskanych na podstawie ugody pozasądowej dawałoby zbyt duże pole do nadużyć, stanowiłoby wręcz zachętę do nich. Zatem w przypadku gdy podstawą przyznania odszkodowania jest zawarta umowa lub ugoda inna niż ugoda sądowa, wówczas takie świadczenie nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się natomiast do możliwości zastosowania w przedmiotowej sprawie zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazać należy, że z przytoczonych przepisów (art. 417 Kodeksu cywilnego i art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego) wynika, że odszkodowania, o których mowa we wniosku nie są odszkodowaniami za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, ale dotyczą utraconych korzyści. Dotyczą one bowiem korzyści, które właściciel lokalu mógłby osiągnąć gdyby bez przeszkód mógł dysponować swoją własnością.

W konsekwencji, otrzymane od Miasta odszkodowania nie podlegają również zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym, skoro otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowania nie mieszczą się w katalogu zwolnień przedmiotowych, należy stwierdzić, że otrzymane kwoty z tego tytułu stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uzyskany dochód z powyższego tytułu należy wykazać w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za rok podatkowy, w którym został uzyskany i opodatkować według skali podatkowej.

Interpretacja dotyczy:

* zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz

* zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.