ILPB2/415-1080/12-2/TR

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, reprezentowanej przez pełnomocnika - doradcę podatkowego, przedstawione we wniosku z dnia 28 września 2012 r. (data wpływu: 30 listopada 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest:

* prawidłowe - odnośnie odszkodowania oraz zadośćuczynienia,

* nieprawidłowe - odnośnie odsetek.

W dniu 30 listopada 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni w dniu 27 czerwca 2000 r., kierując samochodem osobowym, uległa wypadkowi komunikacyjnemu, doznając poważnych obrażeń powodujących trwały uszczerbek na zdrowiu na poziomie 67%. Wyłączną winę za wypadek ponosił sprawca - inny kierujący samochodem osobowym, który uderzył w pojazd Wnioskodawczyni. Do wypadku doszło w trakcie odbywania przez Wnioskodawczynię podróży służbowej w ramach stosunku pracy.

W dniu 28 kwietnia 2010 r. Wnioskodawczyni złożyła pozew przeciwko zakładowi ubezpieczeń, w którym sprawca wypadku był ubezpieczony ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. W pozwie Wnioskodawczyni domagała się zapłaty odszkodowania (za szkody materialne w postaci kosztów leczenia, utraconych zarobków w związku z trwałym uszczerbkiem na zdrowiu i niezdolnością do pracy) oraz zadośćuczynienia.

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Wnioskodawczyni łącznie kwotę 254 157,51 złotych tytułem odszkodowania oraz zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 3 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty. Część odszkodowania, ponad kwotę zasądzoną przez sąd, Wnioskodawczyni otrzymała od pozwanego zakładu ubezpieczeń jeszcze przed złożeniem pozwu - w zakresie, w jakim ubezpieczyciel uznał jej roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie.

Jako podstawę prawną zasądzenia wszystkich kwot na rzecz Wnioskodawczyni, sąd okręgowy wskazał w wyroku art. 822 § 1, § 2 i § 4 Kodeksu cywilnego.

Żadna część wypłaconych, czy zasądzonych na rzecz Wnioskodawczyni kwot nie była odszkodowaniem za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawczyni nie prowadziła w chwili wypadku takiej działalności. Kwoty te nie były również dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, o którym mowa w art. 24 ust. 15 tej ustawy, czyli w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, różnicą między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy. Kwoty otrzymane przez Wnioskodawczynię nie wynikały z umów zawartych przez Nią, lecz z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy kwoty wypłacone na rzecz Wnioskodawczyni przez zakład ubezpieczeń na podstawie wyroku sądu w okolicznościach opisanych we wniosku korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, na ww. pytanie odpowiedzieć należy twierdząco, to znaczy, iż kwoty wypłacone na rzecz Wnioskodawczyni przez zakład ubezpieczeń na podstawie wyroku sądu w okolicznościach opisanych we wniosku korzystają w całości ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Podstawą prawną zwolnienia w tym wypadku jest art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. z wyjątkiem:

W sprawie niniejszej tytułem wypłaty wszystkich kwot otrzymanych przez Wnioskodawczynię jest obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Odpowiedzialność pozwanego zakładu ubezpieczeń wynika z umowy ubezpieczenia, jaką zawarł z nim sprawca wypadku, w którym poszkodowana została Wnioskodawczyni.

Zgodnie z art. 821 Kodeksu cywilnego przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu. Świadczenie ubezpieczyciela polega w przypadku ubezpieczeń majątkowych na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku (art. 805 § 2 pkt 1 k.c.).

Kodeks cywilny zalicza do ubezpieczeń majątkowych w szczególności ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2). Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (§ 4).

W stosunku do niektórych kategorii ubezpieczeń ustawodawca wprowadził obowiązek ich posiadania, oraz uregulował zakres i zasady odpowiedzialności ubezpieczycieli, z zachowaniem jednakże swobody wyboru zakładu ubezpieczeń. Obowiązkowe ubezpieczenia uregulowane zostały w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Wprowadzenie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia nie powoduje jednak utraty przez to ubezpieczenie charakteru ubezpieczenia majątkowego w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Wyraźnie potwierdza to definicja ustawowa ubezpieczenia obowiązkowego zawarta w art. 3 ustawy, zgodnie z którą ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu lub ubezpieczenie mienia, jeżeli ustawa lub ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia. Ustawodawca posłużył się w definicji wprost terminologią używaną w Dziale II Tytułu XXVII Kodeksu cywilnego dotyczącym ubezpieczeń majątkowych.

Obowiązkowe ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej są więc ubezpieczeniami majątkowymi. Zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy do ubezpieczeń obowiązkowych zaliczone zostało także ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów.

Jak podano w opisie zaistniałego stanu faktycznego, jako podstawę prawną zasądzenia wszystkich kwot na rzecz Wnioskodawczyni, sąd okręgowy wskazał w wyroku art. 822 § 1, § 2 i § 4 Kodeksu cywilnego, dotyczący ubezpieczenia majątkowego odpowiedzialności cywilnej.

W związku z powyższym, kwoty wypłacone przez zakład ubezpieczeń na rzecz Wnioskodawczyni zakwalifikować należy w całości jako kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych. Zarazem nie zachodzi żaden z wyjątków wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Istnieją zatem wszelkie podstawy do zastosowania do wspomnianych kwot zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za:

* prawidłowe - odnośnie odszkodowania oraz zadośćuczynienia,

* nieprawidłowe - odnośnie odsetek.

.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednakże na mocy art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

W myśl art. 805 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

Na podstawie art. 15 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 z późn. zm.) zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w postępowaniu, o którym mowa w art. 16, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu.

Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie służy wyrównaniu krzywdy, a odszkodowanie naprawieniu powstałej szkody. Zadośćuczynienie i odszkodowanie ma służyć naprawieniu uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych (zarówno materialnych, jak i niematerialnych).

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Wnioskodawczyni łącznie kwotę 254 157,51 złotych tytułem odszkodowania oraz zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 3 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty. Jako podstawę prawną zasądzenia wszystkich kwot na rzecz Wnioskodawczyni, sąd okręgowy wskazał w wyroku art. 822 § 1, § 2 i § 4 Kodeksu cywilnego.

W myśl natomiast art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (art. 822 § 2 Kodeksu cywilnego).

Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (art. 822 § 4 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie zaś z treścią art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Stosownie do art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, iż kwota wypłacona z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku na rzecz Wnioskodawczyni jako odszkodowanie oraz zadośćuczynienie korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie cyt. art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawczyni w tej części należało uznać za prawidłowe.

Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww. świadczeń - zwalnia od opodatkowania jedynie odszkodowania i zadośćuczynienia, tj. świadczenia polegające na naprawieniu szkody na rzecz poszkodowanego.

Na zasadzie wyjątku, w art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały zwolnione z podatku jedynie odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty. Przepis ten nie ma więc zastosowania do analizowanych odsetek, w stosunku do których należność główną stanowi inny tytuł niż w tym przepisie wymienione.

Opisane w stanie faktycznym odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy podatkowej i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach według skali podatkowej.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłami przychodów są inne źródła.

W myśl zaś art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić zatem należy, iż kwota przedmiotowych odsetek zasądzonych wyrokiem sądowym w przypadku ich wypłacenia stanowi przychód z innych źródeł, który nie korzysta ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w ww. art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rzeczony przychód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, wobec czego Wnioskodawczyni - zgodnie z art. 45 ust. 1 cytowanej ustawy - winna wykazać go w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata tych odsetek.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawczyni w części odnoszącej się do odsetek należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.