ILPB2/415-1027/14-2/WM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z 29 września 2014 r. (data wpływu: 20 października 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty otrzymanej spłaty - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 października 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty otrzymanej spłaty.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Rodzice Wnioskodawcy zawarli 8 stycznia 1999 r. związek małżeński, w którym obowiązywał przez cały okres jego trwania ustawowy ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. W trakcie małżeństwa małżonkowie nabywali składniki majątkowe, w tym nieruchomości, które powiększyły skład majątku wspólnego małżonków.

Dnia 26 września 2011 r. małżeństwo rodziców Zainteresowanego zostało rozwiązane przez rozwód. W czerwcu 2011 r. matka Wnioskodawcy sprzedała nieruchomość rolną. W styczniu 2014 r. ojciec darował Zainteresowanemu oraz pełnoletniemu bratu Wnioskodawcy udział w majątku wspólnym.

Zainteresowany wraz z bratem planują dokonać podziału majątku wspólnego, jaki powstał w czasie trwania małżeństwa ich rodziców. Uczestnikiem czynności podziału majątku wspólnego będzie Wnioskodawca, Jego brat oraz ich matka. Podział majątku ma zostać dokonany w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego lub ugody zawartej przed Sądem. Uczestnicy czynności planują dokonać podziału majątku wspólnego małżonków w ten sposób, że na rzecz Zainteresowanego oraz Jego brata ich matka zapłaci kwotę po 300 000 zł, natomiast na rzecz matki przejdzie własność przedmiotów majątkowych zgromadzonych w toku trwania małżeństwa.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy uzyskanie przez Wnioskodawcę od matki kwoty 300 000,00 zł, tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym, który Zainteresowany otrzymał w ramach darowizny od ojca, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, uzyskanie przez Zainteresowanego kwoty 300 000,00 zł tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym, który Wnioskodawca otrzymał w ramach darowizny od ojca, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowy od osób fizycznych.

Opodatkowanie dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne reguluje ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: "p.d.o.f."). Wyłączenie przepisów tej ustawy w stosunku do określonych kategorii dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne zawiera artykuł 2 ustęp 1 ustawy. W opisanym wyżej zdarzeniu przyszłym znajdzie zastosowanie wyłączenie zawarte w punkcie 5 artykułu 2 ustęp 1 p.d.o.f., zgodnie z którym przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Dla dokonania poprawnej wykładni tego przepisu należy odnieść się do regulacji cywilnoprawnych, które normują stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami. Stosunki między małżonkami zostały uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (dalej: "k.r.o."). Zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o., z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Małżeński ustrój wspólności majątkowej trwa co do zasady do ustania lub unieważnienia małżeństwa albo orzeczenia separacji, k.r.o. przewiduje jednak możliwość wcześniejszego ustania wspólności. Ustanie wspólności ustawowej kreuje prawo małżonków do majątku wspólnego na zasadzie współwłasności w częściach ułamkowych, które z reguły jest stanem przejściowym i prowadzi do podziału tego majątku. Zgodnie z art. 1037 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 46 k.r.o., podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków. Współwłasność małżonków ma charakter bezudziałowy, co oznacza, że niemożliwe jest ustalenie wielkości udziału małżonków we współwłasności, żaden z małżonków w czasie jej trwania nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego. Możliwe jest natomiast rozdysponowanie udziałem małżonka w majątku wspólnym po jego ustaniu. Wniosek wynika z Uchwały Sądu Najwyższego z 28 lipca 1993 r. w sprawie III CZP 95/93, publikowanej w OSP 1994/9, poz. 168.

Dokonując analizy przepisu artykułu 2 ustęp 1 punkt 5 p.d.o.f. wskazać należy, że przepis ten wyłącza z objęcia podatkiem dochodowym dochody uzyskane z tytułu podziału majątku wspólnego małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Przepis ten nie zawiera ograniczenia, iż wyłączone spod opodatkowania podatkiem dochodowym są tylko i wyłącznie dochody uzyskane przez małżonków z tytułu podziału majątku wspólnego. Lege non distinguente przyjąć należy, że wyłączone spod opodatkowania podatkiem dochodowym powinny być wszystkie dochody, jakie osoba fizyczna uzyskała z tytułu podziału majątku wspólnego małżonków. Jeżeli bowiem udział w majątku wspólnym małżonków może być przedmiotem swobodnego obrotu, to dochód z tytułu podziału majątku wspólnego małżonków może przejść na osobę, na którą przeniesiono udział w majątku wspólnym, która nie pozostawała w tym konkretnym związku małżeńskim.

Zaproponowany kierunek wykładni artykułu 2 ustęp 1 punkt 5 zyskał aprobatę Ministra Finansów w indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 21 stycznia 2014 r. sygn. ITPB2/415-964/13/DSZ. Chociaż interpretacja ta została wydana w stosunku do innego podatnika, w nieznacznie odmiennym stanie faktycznym, zawarte w niej wskazania interpretacyjne mogą być pomocne w toku wykładni przepisu artykułu 2 ustęp 1 punkt 5 p.d.o.f. w realiach opisanego zdarzenia przyszłego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Stosownie do art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: z dnia 15 czerwca 2012 r.; Dz. U. z 2012 r. poz. 788, z późn. zm.; dalej jako: "k.r.i.o.") instytucja wspólności majątkowej małżeńskiej jest związana wyłącznie z małżeństwem.

Obejmuje ona współwłasność łączną przedmiotów majątkowych (rzeczy) oraz wspólność łączną innych praw majątkowych (zbiór praw). Mówiąc o wspólności majątku dorobkowego małżonków używa się zatem pewnego skrótu myślowego, w istocie oznacza ona, że każda rzecz wchodząca w skład ich majątku jest ich współwłasnością (por. E. Skowrońska-Bocian (w:) Kodeks cywilny. Komentarz pod red. K. Pietrzykowskiego, T. I, Warszawa 1999, s. 466, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego, Księga II, Warszawa 1996, s. 186). Ten rodzaj współwłasności, zwany inaczej współwłasnością niepodzielnej ręki oznacza, że udziały współwłaścicieli nie są oznaczone (współwłasność bezudziałowa - art. 35 k.r.i.o. w zw. z art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego, dalej powoływanego jako k.c.). Żaden z nich nie może zatem rozporządzać swoim prawem, dopóki trwa współwłasność. Ustawowa wspólność majątkowa małżeńska trwa do chwili rozwiązania lub unieważnienia małżeństwa. Od tego momentu do wspólności majątku stosuje się przepisy o dziale spadku (art. 46 k.r.i.o.). Współwłasność rzeczy staje się zatem współwłasnością w częściach ułamkowych (art. 1035 k.c.). Niezależnie jednak od rodzaju współwłasności, jaki przysługuje małżonkom w czasie trwania i po rozwiązaniu małżeństwa mamy do czynienia ze współwłasnością, czyli z jednym z rodzajów własności. Nie jest to samodzielna instytucja prawna, stosuje się do niej wszystkie przepisy o własności, chyba że co innego wynika z przepisów dotyczących własności przysługującej kilku osobom (por. S. Rudnicki w op. cit., s. 187). Naturę prawa współwłasności określają 3 cechy-jedność przedmiotu (ta sama rzecz), wielość podmiotów (prawo należy do kilku osób) i niepodzielność wspólnego prawa. Ta ostatnia cecha oznacza, iż każdy ze współuprawnionych ma prawo do całej rzeczy, a żaden do jej wyodrębnionej części fizycznej. Niepodzielności wspólnego prawa nie należy jednak utożsamiać z niemożnością zniesienia współwłasności bądź niemożnością ustalenia przez współwłaścicieli sposobu korzystania z rzeczy (por. S. Rudnicki, op. cit.s. 186, E. Skowrońska-Bocian, op. cit.s. 469-470). Przy współwłasności ułamkowej wskazuje się, iż jej istotą jest to, iż podziałowi podlega nie rzecz, lecz jedynie prawo własności do tej rzeczy, odpowiednio do wielkości udziałów poszczególnych współwłaścicieli. Przynależna każdemu ze współwłaścicieli część prawa dotyczy i obejmuje całą rzecz (tzw. teoria podziału - por. E. Skowrońska-Bocian, op. cit.s. 469 i powołana tam literatura).

Zniesienie współwłasności (art. 210 k.c.) jest jednym z podstawowych uprawnień przysługujących współwłaścicielowi. Każdy sposób zniesienia współwłasności polega zaś na przeniesieniu udziałów bądź to na innego współwłaściciela bądź na osobę trzecią (por. S. Rudnicki, op. cit., s. 220).

Z kolei, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Z literalnego brzmienia cytowanego wyżej przepisy wynika, że ma on zastosowanie wyłącznie w przypadku uzyskania przychodu z tytułu:

Zauważyć należy, że w realiach badanej sprawy - z tytułu otrzymania od matki Wnioskodawcy kwoty 300 000 zł - nie dojdzie do ziszczenia się żadnej z ww. przesłanek.

Jak bowiem wskazano we wniosku, uzyskana przez Zainteresowanego ww. kwota stanowić będzie de facto formę rozliczenia w ramach uregulowania stosunków majątkowych z tytułu zniesienia współwłasności, które ma nastąpić między trojgiem uczestników tego postępowania, tj. między Wnioskodawcą oraz Jego bratem i matką. Brak jest zatem podstaw do stwierdzenia, że w ramach umowy (zawartej w formie aktu notarialnego) lub ugody sądowej dojdzie bezpośrednio do podziału majątku wspólnego małżeńskiego w związku z ustaniem małżeńskiej wspólności majątkowej, czy też wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Fakt, że składniki majątkowe - które mają być przedmiotem ww. rozliczenia - objęte były wcześniej wspólnością majątkową małżeńską pozostaje bez znaczenia dla powyższej kwalifikacji rozważanego przez uczestników rozważanej czynności.

Reasumując, stwierdzić należy, uzyskanie przez Wnioskodawcę od matki kwoty 300 000 zł nie będzie się mieścić w zakresie przedmiotowym przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Trudno bowiem mówić o podziale majątku wspólnego małżeńskiego w sytuacji, gdy uczestnikami ww. postępowania nie będą oboje byli małżonkowie. Wyprowadzenie przeciwnego wniosku prowadzić musi do nieuprawnionej rozszerzonej wykładni przepisów ustawy podatkowej.

W konsekwencji powyższego, wskazać należy, że na gruncie badanej sprawy nie będzie podstaw do zastosowania przepisu wyłączającego stosowanie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w odniesieniu do spłaty otrzymanej od matki Wnioskodawcy.

Odnosząc się do powołanej przez Zainteresowanego interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, należy stwierdzić, że wydana została w indywidualnej sprawie i nie ma zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.