ILPB1/415-689/14-2/TW

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 3 lipca 2014 r. (data wpływu 7 lipca 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie źródła przychodów - jest nieprawidłowe.

W dniu 7 lipca 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie źródła przychodów.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości stanowiącej budynek mieszkalny i uzyskuje przychody z tytułu najmu lokali mieszkalnych znajdujących się w tym budynku zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6 oraz art. 16a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (nazywaną dalej u.p.d.o.f.) nie prowadząc działalności gospodarczej. Budynek został ujęty w ewidencji środków trwałych i podlega amortyzacji.

W latach 2012, 2013 przychody z najmu lokali mieszkalnych były rozliczane na zasadach ogólnych i Wnioskodawca nie prowadzi jednocześnie innej działalności gospodarczej.

W roku 2012 i 2013 Wnioskodawca otrzymał od gminy odszkodowanie z tytułu braku zapewnienia eksmitowanej osobie lokalu socjalnego zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2011 r. Na potwierdzenie uzyskanych kwot Wnioskodawca otrzymał druk PIT-8C.

Takie udokumentowanie świadczeń spowodowało konieczność wykazania odszkodowań w rozliczeniach rocznych PIT-36 za 2013, 2012 rok w pozycji przychodu z innych źródeł i ich opodatkowania, pomimo uzyskania w tych samych latach podatkowych straty z tytułu najmu lokali mieszkalnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

1. Czy w świetle art. 10 ust. 1 pkt 6 i art. 16a u.p.d.o.f. prawidłowym działaniem było wykazywanie kwoty wypłaconych odszkodowań w zeznaniach rocznych PIT 36 złożonych w U.S. za lata 2012 i 2013 jako przychodu z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.), tj. odrębnie od kwoty przychodu z najmu (art. 10 ust. 1 pkt 6).

2. Czy wypłacone w latach 2012 i 2013 odszkodowania należy traktować jako przychody z najmu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f., mając na uwadze, że mamy do czynienia z odpowiedzialnością "in solidum" gdzie zapłata tego samego długu przez jeden podmiot zwalnia z jego zapłaty drugi podmiot i rozliczać na zasadach analogicznych jak najem, tj. uwzględniając koszty uzyskania przychodów z najmu, wpisując je w zeznaniu rocznym PIT-36 w polu "Najem lub dzierżawa" - przychód.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie jest prawidłowe odrębne rozliczanie przychodów z najmu oraz odszkodowań od gminy z tytułu braku możliwości udostępnienia lokalu socjalnego.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. najem jest samoistnym i odrębnym źródłem przychodów z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są zobowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, które odpowiada wysokości czynszu jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu.

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy, jeśli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy na podstawie art. 417 k.c.

W myśl powyższych przepisów prawa, zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowania zastępują czynsz jaki powinien płacić lokator z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Gdyby Wnioskodawca otrzymał tę należność bezpośrednio od bezumownego lokatora, to byłaby ona opodatkowana w sposób analogiczny jak wpływy z czynszu.

Nie wywiązywanie się z obowiązku przez lokatora powoduje konieczność ubiegania się o świadczenie od gminy, która wchodzi jako dłużnik w miejsce niepłacącego lokatora i opłaca za niego wartość czynszu, jaka powinna być uregulowana, gdyby lokal był użytkowany na podstawie ważnego tytułu prawnego.

Odszkodowanie stanowi zatem substytut czynszu, który by wynikał ze stosunku najmu dla danego lokalu - koszty ponoszone na utrzymanie nieruchomości i lokalu podnoszą wartość odszkodowania.

Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 19 stycznia 2005 r. (VCK 355/2004) podkreśla, że dla obowiązku odszkodowawczego gminy i jego wysokości nie ma znaczenia, czy i w jakim zakresie swój obowiązek realizuje były lokator, gdyż po stronie byłych lokatorów i gminy nie ma zobowiązania solidarnego lecz istnieje zobowiązanie "in solidum". Zapłata odszkodowania przez jednego zwalnia drugiego w całości od odpowiedzialności. Sąd Najwyższy podkreślił w orzeczeniu, że należne od gminy odszkodowanie, jest odszkodowaniem za stratę jaką poniósł wierzyciel nie mogąc wynająć innej osobie, która opłacałaby czynsz na zasadach wolnego rynku.

W kolejnym wyroku z dnia 16 maja 2012 r. sygn. akt III CZP 12/2012 Sąd Najwyższy wskazał na istnienie podstaw prawnych do zaliczenia wydatków ponoszonych przez właściciela nieruchomości do kosztów uzyskania przychodu tytułem odszkodowania od gminy za niedostarczenie lokalu mieszkalnego osobie uprawnionej, co w konsekwencji potwierdza, że przychód dotyczący powyższych kosztów powinien zostać wykazany analogicznie.

W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 maja 2013 r. sygn. akt I SA/ Po 120/13 czytamy, że "uiszczona kwota (odszkodowanie) nie zmienia swojego charakteru i może być traktowana jako szeroko rozumiany przychód z najmu. Ochronne działanie art. 18 ustawy stwarza legalny stan prawny wskazujący na funkcjonowanie nienazwanej instytucji prawnej, którą należałoby określić jako najem socjalny".

Podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 11 marca 2014 r. sygn. akt I SA/Łd 1509/13 stwierdził, że zakwalifikowanie przez organ odszkodowania wypłaconego przez gminę do przychodu z innych źródeł narusza art. 20 ust. 1 i art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. w związku z art. 11 ust. 1.

Wnioskodawca sądzi, że wskazał argumenty w istniejącym orzecznictwie sądowym potwierdzające Jego stanowisko.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem, wszelkie dochody podatnika niewymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Przysporzenie majątkowe, o którym mowa we wniosku, uzyskiwane przez Zainteresowanego, stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 11 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150), osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

W myśl art. 18 ust. 2 ww. ustawy, z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.

Stosownie do art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Zgodnie z art. 417 § 1 i § 2 ustawy - Kodeks cywilny, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

W myśl natomiast art. 10 ust. 1 pkt 6 i pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odrębnymi źródłami przychodów są odpowiednio:

* najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą (pkt 6),

* inne źródła (pkt 9).

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Cytowany przepis art. 20 ust. 1 ww. ustawy zawiera otwarty katalog przychodów, w związku z czym do kategorii tej mogą zostać zaliczone również inne (niż wymienione w tym przepisie) przychody, objęte ogólną definicją przychodów, zawartą w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że otrzymane przez Zainteresowanego w latach 2012-2013 odszkodowanie od gminy z tytułu braku zapewnienia osobie eksmitowanej lokalu socjalnego należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów z innych źródeł.

Zauważyć bowiem należy, że otrzymanego przez Wnioskodawcę przysporzenia majątkowego nie sposób uznać za przychód ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, rzeczonego przysporzenia nie można rozliczać na zasadach analogicznych jak najem, tj. uwzględniając koszty uzyskania przychodów z najmu.

Na gruncie przedmiotowej sprawy nie został bowiem spełniony warunek pozostawania ww. przysporzenia majątkowego w związku z przychodem z tytułu najmu nieruchomości. Zauważyć bowiem należy, że odszkodowanie to nie stanowi czynszu, do którego na mocy przepisów prawa oraz zawartej umowy zobowiązany jest najemca. W myśl bowiem art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju (art. 659 § 2 Kodeksu cywilnego).

Jak wynika z analizowanego wniosku, odszkodowanie uzyskiwane przez Zainteresowanego wypłacone zostało przez gminę jako zadośćuczynienie za szkodę związaną z niedostarczeniem lokali socjalnych osobom uprawnionym, nie zaś jako czynsze związane z użytkowaniem (w tym bezprawnym) lokali przez najemców. Tym samym, otrzymane od gminy odszkodowanie winno zostać zaliczone przez Wnioskodawcę do źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stwierdzić zatem należy, że przedmiotowe odszkodowanie wypłacone przez gminę Wnioskodawcy - jako właścicielowi nieruchomości - z tytułu niedostarczenia lokali socjalnych osobom uprawnionym, należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, tak osiągnięty przychód nie może zostać zaliczony do przychodów ze źródła określonego jako najem, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy i rozliczony na zasadach analogicznych jak tenże najem.

Rzeczony przychód podlega wykazaniu w zeznaniu rocznym PIT-36, zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym go uzyskano i opodatkowaniu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 27 ww. ustawy, tj. według skali podatkowej łącznie z pozostałymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Tut. Organ informuje, że powołane w treści wniosku orzeczenia sądów administracyjnych nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych orzeczeń, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy stwierdzić, że zdaniem organu podatkowego tezy badanych rozstrzygnięć nie mają zastosowania w przedmiotowym postępowaniu. Wskazane rozstrzygnięcia zapadły bowiem w innych sprawach i nie mają mocy wiążącej w omawianym przypadku.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.