ILPB1/415-117/14-2/TW

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 28 stycznia 2014 r. (data wpływu 30 stycznia 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wypłaconych odsetek od przyznanego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 30 stycznia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wypłaconych odsetek od przyznanego odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca otrzymał odsetki na podstawie wyroku Sądu Okręgowego, z dnia 31 stycznia 2013 r.

Wnioskodawca wraz z B.K. prowadził od 1989 r. wspólną działalność gospodarczą, początkowo tj. do roku 1993 w formie spółki cywilnej, następnie na zasadzie współpracy dwóch odrębnych podmiotów gospodarczych - indywidualnych działalności gospodarczych.

B.K. prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego, z dnia 10 maja 2005 r.) został uznanym za winnego wyłudzenia od Wnioskodawcy kwoty 111.500,00 zł. Pozwany w okresach od 16 stycznia do 6 marca 2001 r. oraz od 30 kwietnia 2002 r. do 10 października 2002 r. we W., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, przedkładając do realizacji w Banku, użył jako autentycznych, po uprzednim wypełnieniu dyspozycji posiadacza rachunku bankowego, poleceń przelewu zaopatrzonych w podrobione podpisy Wnioskodawcy, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Wytwórni "A", poprzez dokonanie przelewu pieniędzy w łącznej kwocie 111.500,00 zł na rachunek własnego przedsiębiorstwa "B", działając tym samym na szkodę Wnioskodawcy. Sąd Karny pozostawił bez rozpoznania powództwo cywilne i nie orzekał o obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego.

Następnie Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 31 stycznia 2013 r. zasądził od pozwanego na rzecz Wnioskodawcy kwotę 96.501,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od następujących kwot:

* od kwoty 18.000 zł za okres od dnia 16 stycznia 2001 r. do dnia zapłaty,

* od kwoty 45.000 zł za okres od dnia 6 marca 2001 r. do dnia zapłaty,

* od kwoty 12.500 zł za okres od dnia 30 kwietnia 2002 r. do dnia zapłaty,

* od kwoty 8.000 zł za okres od dnia 7 czerwca 2002 r. do dnia zapłaty,

* od kwoty 11.000 zł za okres od dnia 16 lipca 2002 r. do dnia zapłaty,

* od kwoty 2.001 zł za okres od dnia 10 października 2002 r. do dnia zapłaty.

Kwota 96.501,00 zł odpowiada wartości nominalnej nielegalnie przywłaszczonych przez B.K. pieniędzy po uwzględnieniu wzajemnych potrąceń wierzytelności, którymi zajmowały się Sądy Cywilne w sprawach toczących się pomiędzy Wnioskodawcą a jego wspólnikiem.

Kradzież, której Wnioskodawca padł ofiarą, doprowadziła go do dramatycznego pogorszenia stanu zdrowia, co spowodowało pobyt w szpitalu oraz długotrwałe leczenie depresji. Leczenie Wnioskodawcy trwało około roku. Oszustwo na tak znaczną kwotę pieniężną w oczywisty sposób doprowadziło do trudności finansowych i w efekcie zakończenia działalności gospodarczej w 2006 r. Obecnie Wnioskodawca pracuje na podstawie umowy zlecenie jako ochroniarz w markecie.

Zapłata odsetek nastąpiła w dniu 28 maja 2013 r. w kwocie 156.279,61 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy mające charakter odszkodowawczy odsetki otrzymane przez Wnioskodawcę na podstawie opisanego wyroku cywilnego są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o podatku dochodowym) wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku sądowego do wysokości określonej w tym wyroku, z wyjątkiem odszkodowań:

* otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

* dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W związku z ww. przepisem prawa Wnioskodawca uważa, że otrzymane przez niego ustawowe odsetki tytułem odszkodowania, zasądzone wyrokiem sądu z 31 stycznia 2013 r., są wolne od podatku dochodowego.

W rozumieniu Wnioskodawcy, podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Zgodnie z wymienionym wyrokiem cywilnym, odszkodowanie należało się Wnioskodawcy na podstawie art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: Kodeks cywilny), albowiem B.K. deliktem wyrządził Wnioskodawcy szkodę. Zatem pozwany spowodował określoną stratę. Strata ta ma wymiar znacznie szerszy niż nominalna wartość utraconych pieniędzy. Przede wszystkim, kradzież pieniędzy spowodowała problemy finansowe Wnioskodawcy oraz całej Jego rodziny. W związku z zastrzeżeniami do pracowników Banku "a", którzy nie wychwycili sfałszowanych podpisów niezgodnych z kartą wzorów podpisów, Wnioskodawca zmienił Bank "a" na "b". W nowym banku Wnioskodawca nie miał historii, więc odmówiono udzielenia kredytu obrotowego. Doprowadziło to do problemów z utrzymaniem płynności finansowej i w rezultacie zmusiło Wnioskodawcę do zakończenia działalności gospodarczej. Po likwidacji firmy Wnioskodawca borykał się z trudnościami finansowymi i był zmuszony korzystać z pomocy finansowej rodziny. W chwili obecnej Wnioskodawca pracuje jako ochroniarz w markecie. Sąd uwzględniając roszczenie odsetkowe uzasadnił orzeczenie właśnie faktem, że pozwany B.K. miał świadomość wyrządzenia szkody Wnioskodawcy. Istota odszkodowania związana jest z naprawieniem szkody. A zatem odsetki mające na celu naprawienie szkody stanowią w tym przypadku część odszkodowania.

Przenosząc powyższy stan faktyczny na grunt art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym, nie sposób stwierdzić, że odsetki zostały otrzymane przez Wnioskodawcę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. W rzeczywistości sprawca przestępstwa oszustwa, ówczesny partner w interesach Wnioskodawcy, wyzyskał fakt prowadzenia przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej do popełnienia przestępstwa. Z legalnego instrumentu jakim jest prowadzenie działalności w formie jednoosobowej, B.K. zrobił sobie modus operandi popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę Wnioskodawcy. Nie można mówić o związku odsetek z prowadzoną działalnością gospodarczą, ponieważ pochodzą one od kwot, które zostały Wnioskodawcy bezprawnie zabrane w wyniku prawomocnie osądzonego oszustwa. Wnioskodawca pragnie wyjaśnić, że w okresie przestępczej działalności B.K. posiadał tylko jeden rachunek bankowy. Przestępstwo popełnione przez B.K. spowodowało ruinę finansową Wnioskodawcy oraz jego rodziny.

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być określona według cen z daty jego ustalenia. A odstępstwo jest możliwe tylko wówczas, gdy szczególne okoliczności uzasadniają przyjęcie cen z innej chwili (art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego); chodzi o to, żeby zapewnić pełne odszkodowanie. W sprawie Wnioskodawcy sąd przyjął odszkodowanie w kwocie wartości nominalnej skradzionych pieniędzy oraz odsetek ustawowych naliczonych nie od dnia wyrokowania, lecz od dnia kradzieży. Mając na uwadze zmianę wartości pieniądza w czasie w związku z inflacją, siła nabywcza pieniędzy utraconych przez Wnioskodawcę kilkanaście lat temu znacznie spadła. Odsetki nie stanowią zatem jedynie odsetek za opóźnienie się dłużnika w zapłacie zasądzonego odszkodowania, lecz stanowią jego część składową doprowadzając kwotę skradzionych pieniędzy do wartości realnej. Odsetki i odszkodowanie nie powinny być zatem w tym konkretnym przypadku traktowane odrębnie.

Jak Wnioskodawca rozumie, art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Biorąc pod uwagę wspomniany spadek siły nabywczej skradzionych pieniędzy oraz opisany rozmiar szkody znacznie przekraczający wartość kradzieży, zasądzone odsetki służące urealnieniu kwoty głównej oraz naprawieniu szkody, nie prowadzą do wzbogacenia Wnioskodawcy, lecz stanowią bez wątpienia element odszkodowania i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika niewymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Do takich przychodów należy niewątpliwie zaliczyć otrzymane odsetki od odszkodowania.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Na gruncie wykładni stosowanej w prawie podatkowym przyjęło się, że przez określenie "inne" rozumie się odszkodowania, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych.

Będą to przede wszystkim inne zwolnienia niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże koniecznym jest aby to inne odszkodowanie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.

Z wyżej przytoczonych przepisów wynika, że odszkodowania otrzymane przez podatników na podstawie wyroków sądowych są, co do zasady, zwolnione od podatku dochodowego. Przy czym zakres zwolnienia, wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści, oraz odszkodowań otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Z treści wniosku wynika m.in. że sąd wyrokiem zasądził na rzecz Wnioskodawcy odszkodowanie wraz z odsetkami ustawowymi.

W rozpatrywanej sprawie wskazać należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Zgodnie z art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (...).

Ponadto podkreślić należy, że wypłacone odsetki nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.

Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Potwierdza to orzecznictwo sądów, zgodnie z którym "Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 k.c.) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe" (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). "Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej" (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

Należy zwrócić uwagę, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu zwolnień przedmiotowych wymieniono wprost odsetki wolne od podatku.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty.

Ponadto wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 119 i pkt 130 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

* odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776),

* odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta,

* odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

Mając na uwadze informacje przedstawione we wniosku oraz powołane przepisy stwierdzić należy, że wśród odsetek, które zostały zwolnione z opodatkowania nie zostały wymienione odsetki, o których mowa we wniosku. Tak więc, odsetki zasądzone wyrokiem sądu dla Wnioskodawcy nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie wskazanego przez Zainteresowanego art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie są odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem lecz wynikają z odrębnych przepisów i dotyczą opóźnienia w spłacie świadczenia pieniężnego. Tym samym przyznane Wnioskodawcy odsetki stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.