IBPP3/443-715/11/AM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 czerwca 2011 r. (data wpływu 20 czerwca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odsetek oraz opłat za zabezpieczanie pożyczek oraz sprzedaży nieodebranych zastawów jest prawidłowe.

W dniu 15 czerwca 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odsetek oraz opłat za zabezpieczanie pożyczek oraz sprzedaży nieodebranych zastawów.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług lombardowych - udziela pożyczek pieniężnych pod zastaw ruchomości w zamian za określone wynagrodzenie (prowizję) oraz sprzedaje zastawione a nieodebrane, rzeczy które po wygaśnięciu umowy przeszły na własność lombardu.

Poza tym Wnioskodawca przyjmuje opłaty od klientów na zabezpieczenie pożyczek takie jak ochrona towaru, zapakowanie, zabezpieczenie przed zniszczeniem przechowywanie go w odpowiednich warunkach itp., czyli tak zwane koszty zabezpieczenia rzeczowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy z dniem 1 stycznia 2011 r. odsetki pobierane oraz opłaty na zabezpieczenie pożyczek są zwolnione od podatku VAT... A opodatkowana na zasadach marży winna być wyłącznie sprzedaż nieodebranych zastawów.

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z nowelizacją ustawy o VAT z dniem 1 stycznia 2011 r. nie tylko odsetki lombardowe, ale także opłaty na zabezpieczenie pożyczek są zwolnione z podatku VAT, a opodatkowana na zasadzie marzy ma być tylko sprzedaż nieodebranych zastawów, które przeszły po wygaśnięciu umowy na własność lombardu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, towarami w rozumieniu ww. ustawy są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Co do zasady, stosownie do art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a ustawy o VAT, stawka podatku w okresie od 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. wynosi 23% z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1 oraz art. 146f.

Przy czym ustawodawca od powyższej zasady ustanowił szereg wyjątków, a jednym z nich jest zwolnienie od podatku usług w zakresie udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy).

Natomiast stosownie do art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

W myśl art. 43 ust. 14 ustawy o VAT, przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Powyżej powołane przepisy art. 43 ust. 1 pkt 38 oraz art. 43 ust. 13 i ust. 14 ustawy o VAT zostały dodane przez art. 1 pkt 8 lit. a) tiret trzecie oraz lit. b) ustawy z dnia 29 października 2010 r. (Dz. U. Nr 226, poz. 1476) zmieniającej ustawę o VAT z dniem 1 stycznia 2011 r.

Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, zwany dalej "kredytodawcą", udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci.

Zgodnie z art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim, łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń (w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 4), nie może przekroczyć 5% kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, całkowity koszt kredytu oznacza wszystkie koszty wraz z odsetkami i innymi opłatami i prowizjami, które konsument jest zobowiązany zapłacić za kredyt, z wyjątkiem kosztów:

Z powyższego wynika, iż wyrażenia "całkowity koszt kredytu" zdefiniowane w art. 7 ustawy o kredycie konsumenckim, oraz "łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów" (zwana dalej łączną kwotą) określona w art. 7a ww. ustawy nie są tożsame. Całkowity koszt kredytu obejmuje bowiem wszystkie koszty, które konsument jest zobowiązany zapłacić za kredyt, natomiast łączna kwota obejmuje koszty związane z zawarciem umowy o kredyt konsumencki.

Analiza powyższego wskazuje również, iż na gruncie ustawy o kredycie konsumenckim, koszty ustanowienia zabezpieczeń zostały wyłączone zarówno z pojęcia "całkowitego kosztu kredytu", jak i z pojęcia "łącznej kwoty". Zabezpieczenie spłaty kredytu konsumenckiego nie jest bowiem kosztem związanym bezpośrednio z samym kredytem, czy też umową kredytową, ma charakter uzupełniający.

Działalność lombardowa polega na pożyczaniu pieniędzy pod zastaw. Klient korzystający z pożyczki lombardowej może odzyskać przedmiot zastawu po dokonaniu zwrotu pożyczonej kwoty wraz z prowizją naliczoną przez właściciela lombardu.

Zabezpieczenie udzielonej przez lombard pożyczki może być dokonane w drodze przewłaszczenia. Przewłaszczenie rzeczy na zabezpieczenie polega na przeniesieniu własności rzeczy na wierzyciela z równoczesnym zobowiązaniem go - pod warunkiem uiszczenia w terminie zabezpieczonego długu - do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika. W razie niewykonania przez pożyczkobiorcę zobowiązania w umówionym terminie, podmiot świadczący usługę lombardową staje się nieograniczonym właścicielem rzeczy będącej przedmiotem przewłaszczenia. Przewłaszczone rzeczy najczęściej sprzedawane są w ramach prowadzonej działalności lombardowej.

Lombard wykonuje więc co do zasady, dwa główne rodzaje czynności, odmiennie opodatkowane podatkiem VAT, czyli udzielanie pożyczek pieniężnych pod zastaw ruchomości i papierów wartościowych w zamian za określone wynagrodzenie (prowizję), oraz sprzedaż zastawionych i nieodebranych rzeczy, tj. dostawę towarów. Dodatkowo mogą występować czynności o charakterze pomocniczym.

Z przedstawionego opisu zdarzenia wynika, iż Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług lombardowych - udziela pożyczek pieniężnych pod zastaw ruchomości w zamian za określone wynagrodzenie (prowizję) oraz sprzedaje zastawione a nieodebrane, rzeczy które po wygaśnięciu umowy przeszły na własność lombardu.

W odniesieniu do powyższego należy wskazać, że pobierane w związku udzieleniem pożyczki pod zastaw odsetki pozostają w bezpośrednim związku z konkretną pożyczką i tym samym, w opinii tut. organu, spełniają przesłanki aby uznać je za element całkowitego kosztu kredytu, jak również łącznej kwoty wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, o których mowa w wyżej powołanych art. 7 ust. 1 oraz art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim.

Tym samym pobierane odsetki od udzielonej pożyczki lombardowej korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Ustawodawca w art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o kredycie konsumenckim dokonał wyłączenia z całkowitego kosztu kredytu m.in. kosztów ustanowienia zabezpieczeń. Jednocześnie jednak należy mieć na uwadze, iż istotą działalności lombardów jest udzielanie pożyczek pod zastaw i wyświadczenie usługi głównej bez należytego przyjęcia zabezpieczenia jest w przypadku tego rodzaju usług niemożliwe. Jest również oczywiste, iż kredytodawca - lombard - odpowiada za ochronę, zapakowanie, zabezpieczenie przed zniszczeniem, przechowanie w odpowiednich warunkach, itp. przyjętego zastawu do chwili jego wykupu przez klienta.

Z powyższego wysuwa się zatem wniosek, że tzw. usługa lombardowa jest usługą złożoną, na którą składa się kilka elementów składowych. Świadczeniem zasadniczym jest udzielanie pożyczek pieniężnych pod zastaw ruchomości i papierów wartościowych w zamian za określone wynagrodzenie (prowizję), zaś usługa przechowania wraz z zabezpieczeniem rzeczowym, na które składa się: ochrona, zapakowanie, zabezpieczenie przed zniszczeniem, przechowywanie w odpowiednich warunkach zastawionych ruchomości stanowi natomiast element pomocniczy do usługi głównej. Wykonanie głównego świadczenia bez ww. usług pomocniczych byłoby niemożliwym, stąd należy przyjąć, że ww. usługi stanowią niezbędny element pomocniczy do udzielenia pożyczki pod zastaw ruchomości.

Sposób opodatkowania takich transakcji nie został co prawda uregulowany przepisami ustawy jednakże w tej materii niejednokrotnie wypowiadał się Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej TSUE). Często, zarówno w orzecznictwie jak i doktrynie przywoływana jest sprawa C-349/96 gdzie Trybunał uznał, że "w celu ustalenia, czy świadczenie usług obejmujące kilka części składowych należy traktować jako jedno świadczenie czy też jako dwa lub więcej świadczeń wycenianych odrębnie, należy zważyć dwie podstawowe zasady rządzące VAT. Po pierwsze, treść art. 2 (1) VI Dyrektywy, zgodnie z którym każde świadczenie usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne. Po drugie, fakt, że świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę nie powinno być sztucznie dzielone, co mogłoby doprowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu VAT. Zdaniem TSUE pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas gdy inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej".

Warto tutaj również przywołać orzeczenie w sprawie C - 41/04 gdzie ETS zauważył, że "jeżeli dwa lub więcej świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta, rozumianego jako konsumenta przeciętnego, są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jedno świadczenie do celów stosowania podatku od wartości dodanej".

Powyższe znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie. Zatem zdaniem tut. organu opłata pobierana przez Wnioskodawcę na zabezpieczenie rzeczowe zastawianych rzeczy obejmujące elementy składowe wskazane we wniosku jako element pomocniczy do wykonania usługi głównej - udzielania pożyczek pieniężnych - zwolnionej z podatku od towarów i usług zgodnie z ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT podlega zwolnieniu od podatku VAT tak jak usługa zasadnicza. Tym samym opłata za zabezpieczenie rzeczowe przechowanych ruchomości będących przedmiotem zastawu jest zwolniona od podatku VAT na podstawie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT w związku z ust. 13.

W odniesieniu do prowadzonej przez Wnioskodawcę sprzedaży towarów, które nie zostały odebrane przez klientów lombardu, należy wskazać, iż czynność ta stanowi odrębną, od świadczenia usług udzielania pożyczek pieniężnych pod zastaw, działalność polegającą na dostawie towarów.

Zasady opodatkowania na zasadzie marży, znajdujące zastosowanie w przedmiotowej sprawie, zostały uregulowane w przepisach Rozdziału 4 ustawy o VAT, "Szczególne procedury w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków".

Stosownie do art. 120 ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku podatnika wykonującego czynności polegające na dostawie towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków nabytych uprzednio przez tego podatnika dla celów prowadzonej działalności lub importowanych w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem jest marża stanowiąca różnicę między całkowitą kwotą, którą ma zapłacić nabywca towaru, a kwotą nabycia, pomniejszoną o kwotę podatku.

W myśl art. 120 ust. 10 ustawy o VAT, przepisy ust. 4 i 5 dotyczą dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków, które podatnik nabył od:

Definicja towarów używanych, dla potrzeb tej szczególnej procedury, została zawarta w art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Zgodnie z nim, przez towary używane rozumie się ruchome dobra materialne nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie, inne niż określone w pkt 1-3 oraz inne niż metale szlachetne lub kamienie szlachetne (CN 7102, 7103, 7106, 7108, 7110, 7112), (PKWiU 24.41.10.0, 24.41.20.0, ex 24.41.30.0, ex 32.12.11.0, ex 32.12.12.0 i 38.11.58.0).

Biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że w przypadku sprzedaży nieodebranego zastawu, nabytego (przewłaszczonego) przez Wnioskodawcę od podmiotów, określonych w art. 120 ust. 10 ustawy, Wnioskodawca ma prawo stosować opodatkowanie marży na podstawie art. 120 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, pod warunkiem, iż towary stanowiące ten zastaw spełniają definicję towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków.

Tym samym opodatkowanie marży nie może mieć zastosowania w przypadku niektórych towarów takich jak metale szlachetne lub kamienie szlachetne oznaczone symbolami CN 7102, 7103, 7106, 7108, 7110, 7112, PKWiU 24.41.10.0, 24.41.20.0, ex 24.41.30.0, ex 32.12.11.0, ex 32.12.12.0 i 38.11.58.0.

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż Minister Finansów nie jest organem uprawnionym do klasyfikowania danych towarów, bowiem uprawnionym w tym zakresie jest Ośrodek Interpretacji Standardów Klasyfikacyjnych, Urzędu Statystycznego w Łodzi, przy czym odpowiedzialnym za prawidłową klasyfikację jest podmiot dokonujący dostawy towarów.

Mając powyższe na uwadze, w przypadku gdy Wnioskodawca sprzedaje używane wyroby jubilerskie, które nie są metalami szlachetnymi lub kamieniami szlachetnymi sklasyfikowanymi pod symbolem CN 7102, 7103, 7106, 7108, 7110, 7112, PKWiU 24.41.10.0, 24.41.20.0, ex 24.41.30.0, ex 32.12.11.0, ex 32.12.12.0 i 38.11.58.0, oraz które zostały nabyte od podmiotów, o których mowa w art. 120 ust. 10 ustawy może stosować opodatkowanie na zasadzie marży.

A zatem również w tym zakresie stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Tym samym dokonując całościowej oceny stanowiska Wnioskodawcy należy uznać je za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.