IBPP3/443-560/11/PK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 lutego 2011 r. (data wpływu 21 luty 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania wnioskodawcy za podatnika VAT w przypadku sprzedaży nieruchomości stanowiącej zaspokojenie roszczeń z tytułu udzielonej pożyczki - jest prawidłowe.

W dniu 21 luty 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania wnioskodawcy za podatnika VAT w przypadku sprzedaży nieruchomości stanowiącej zaspokojenie roszczeń z tytułu udzielonej pożyczki i ewentualnego jej opodatkowania podatkiem VAT.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego:

Wnioskodawca od 3 lutego 2011 r. nie prowadzi działalności gospodarczej. W latach 1993-2009 był zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym (do grudnia 2009 składał deklaracje VAT-7, ponieważ od stycznia 2010 r. korzystał ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1 o VAT). Przedmiotem działalności były usługi w zakresie wykonywania badań i analiz (74.3 wg Polskiej Klasyfikacji Działalności). Wnioskodawca nie prowadzi i nie prowadził działalności w zakresie obrotu nieruchomościami ani działalności związanej z udzielaniem pożyczek. Małżonka wnioskodawcy nie prowadziła i nie prowadzi w ogóle działalności gospodarczej. Do majątku wspólnego małżonków należy również nieruchomość, którą wynajmują innemu przedsiębiorcy, wyłącznie w celach mieszkalnych i nie jest to związane z prowadzona przez wnioskodawcę działalnością gospodarczą. W marcu 2004 r. wnioskodawca i jego małżonka udzielili z majątku wspólnego stanowiącego ich dorobek Z. i V. C. (pożyczkobiorcy) pożyczki w kwocie 1.200.000,00 zł (jeden milion dwieście tysięcy złotych). Udzielenie pożyczki nie było związane z działalnością gospodarczą (pożyczkobiorcy byli znajomymi wnioskodawcy a pożyczka miała im posłużyć do spłaty innych zadłużeń). Na zabezpieczenie spłaty pożyczki dokonano przeniesienia własności nieruchomości (przewłaszczenie na zabezpieczenie) zabudowanej halą sportową o pow. użytkowej 2.364 m ² należącej do majątku wspólnego małżonków C. (cel i przyczyna nabycia nieruchomości: zabezpieczenie spłaty pożyczki, w chwili podpisywania umowy pożyczki wnioskodawca nie planował jej dalszej odsprzedaży, do momentu rozwiązania umowy pożyczki wnioskodawca nie ma prawa sprzedać nieruchomości). Przeniesienie własności na wnioskodawcę nastąpiło w dniu 12 marca 2004 r. na mocy aktu notarialnego Rep. A (umowa pożyczki z jednoczesnym przeniesieniem nieruchomości na zabezpieczenie nie stanowi czynności opodatkowanej VAT, dlatego nie przysługiwało prawo do odliczenia). Pożyczkobiorcy wybudowali budynek hali (zakończenie budowy 2002), którego użytkowanie rozpoczęto w kwietniu 2002 r. Wnioskodawca nabył tą nieruchomość do majątku wspólnego, dokonano wpisu prawa własności w księdze wieczystej. W dziale III księgi wieczystej wpisano roszczenie małżonków C. o powrotne przeniesienie przez wnioskodawcę i jego żonę nieruchomości w terminie 7 dni od dnia zapłaty przez pożyczkobiorców całej należności wynikających z postanowień aktu notarialnego. Na mocy umowy pożyczki do czasu spłaty pożyczki małżonkowie. mają prawo do korzystania z nieruchomości, ponoszą wszystkie koszty i ciężary z nią związane oraz są uprawnieni do pobierania z niej pożytków i wykorzystują ją w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (żadna odrębna umowa nie została w tym zakresie podpisana, wnioskodawca nie wynajmuje ani wydzierżawia nieruchomości). Przewłaszczona nieruchomość składa się z dwóch działek ewidencyjnych tj. 10/26 (niezabudowana, oznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego 101MN-tereny zabudowy jednorodzinnej) oraz 10/27 (zabudowana budynkiem hali wg PKOB grupa 1 podgrupa 10 rodzaj 107, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego SUS - tereny na usługi sportowe), nigdy nie dokonano podziału tej nieruchomości dlatego też w razie ewentualnej sprzedaży będzie sprzedawana w całości. W dniu 20 sierpnia 2009 r. zmarł Zbigniew. a w jego miejsce wstąpili spadkobiercy - jego żona oraz dwójka dzieci). Zgodnie z umową pożyczki spłata ma nastąpić w ratach do dnia 14 marca 2018 r. wg ustalonego harmonogramu. Wnioskodawca i jego małżonka nie dokonywali do tej pory żadnych nakładów na przewłaszczonej nieruchomości (brak ulepszeń) i nigdy nie były przez niego wykorzystywane do czynności opodatkowanych VAT (nigdy nie była też wprowadzona do ewidencji środków trwałych). Całość kosztów związanych z nieruchomością ponoszą pożyczkobiorcy i ich spadkobiercy.

Z uwagi na ciężką sytuację materialną pożyczkobiorców oraz niedokonywanie przez nich spłat pożyczki od końca 2009 r. wnioskodawca rozważa:

* zaspokojenie się z przedmiotu zabezpieczenia i sprzedaż nieruchomości.

Wnioskodawca nie posiada, żadnych innych nieruchomości w stosunku do których planowałby obecnie sprzedaż. W 2001 r. wnioskodawca sprzedał nieruchomość związaną z prowadzoną wtedy działalnością (udokumentowane fakturą VAT i odprowadzono podatek).

W 2005 r. wnioskodawca sprzedał dom mieszkalny, w którym zamieszkiwał razem z rodziną. Z uwagi na fakt usamodzielnienia się dzieci postanowił zamienić dom na mniejszy. Sprzedaż domu nie miała żadnego związku z działalnością gospodarczą toteż nie było obowiązku wystawienia faktury VAT. Środki uzyskane z ewentualnej sprzedaży nieruchomości lub wierzytelności wraz nieruchomością będą przeznaczone na zaspokojenie roszczeń płynących z umowy pożyczki oraz zostaną przeznaczone na potrzeby własne i rodziny. Wnioskodawca z uwagi na podeszły wiek oraz pogarszający się stan zdrowia raczej skłania się ku sprzedaży wierzytelności wraz nieruchomością. Nie byłby w stanie kontynuować działalności do której hala została stworzona i jaka do tej pory przez pożyczkobiorców była tam prowadzona. Dlatego bezpośrednie przejęcie hali będzie wiązało się dla niego z większymi problemami aniżeli sprzedaż wierzytelności. Dodatkowo wnioskodawca przeprowadzał badania rynku nieruchomości oraz rozpoczął poszukiwania ewentualnych nabywców jednakże bez rezultatu. Wnioskodawca obawia się również, iż obecni użytkownicy nieruchomości nie będą chcieli opuścić od razu nieruchomości i będą próbowali bezumownie korzystać z nieruchomości. W ostateczności Wnioskodawca wraz z małżonką rozważa możliwość sprzedaży nieruchomości. Wpierw jednak będzie zobowiązany do wystąpienia do sądu wieczysto księgowego o wykreślenie roszczenia przysługującego pożyczkobiorcy. Dodatkowo będzie zobowiązany do wystąpienia przeciwko pożyczkobiorcom z żądaniem zwrotu pożyczki w całości aby móc skorzystać z zaspokojenia się z nieruchomości. Z chwilą uzyskania postanowienia sądu dojdzie do spisania aktu notarialnego dokumentującego sprzedaż. Nabywcą nieruchomości może być zarówno osoba fizyczna jak i przedsiębiorca.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy, na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1, podatkowi VAT podlega czynność zdefiniowana jako odpłatna dostawa towarów. Towarami są natomiast rzeczy i ich części oraz wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy VAT). Do tej grupy zaliczane są nieruchomości.

W pierwszej kolejności należałoby zbadać czy wnioskodawca będzie podatnikiem VAT w rozumieniu przepisów z tytułu dokonania sprzedaży nieruchomości. Opodatkowaniu mogą bowiem podlegać te czynności, co do których spełniony został zarówno podmiotowy jak i przedmiotowy zakres opodatkowania (wymóg aby te przesłanki były spełnione jednocześnie). Podatnik to podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą (art. 15 ust. 1 ustawy VAT). Definicja prowadzenia działalności gospodarczej również znajduje się w przepisach ustawy VAT. Rozumie się ją jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Wnioskodawca nie prowadzi w ogóle rejestrowanej działalności gospodarczej, nie ma statusu producenta, handlowca, usługodawcy czy też osoby wykonującej wolny zawód (nie występuje w profesjonalnym obrocie). Jak słusznie zauważył WSA w Gliwicach "nie jest działalnością handlową sprzedaż majątku osobistego (prywatnego), który nie został nabyty w celach odsprzedaży (w celach handlowych)" (dn. 29.03.2010, III SNGI1560109). W opisie zdarzenia przyszłego wnioskodawca wskazał, że celem przewłaszczenia nieruchomości było zabezpieczenie spłaty pożyczki. Do czasu trwania umowy pożyczki sprzedaż nieruchomości nie była prawnie możliwa dlatego też nie można uznać, że wnioskodawca przewłaszczył nieruchomość w celu dalszej odsprzedaży (w chwili podpisania umowy pożyczki nie można przecież założyć, że pożyczkobiorca nie wywiąże się z zobowiązania, co i tak przecież nie musi skutkować sprzedażą nieruchomości istnieją inne sposoby zagospodarowania nieruchomości). Wnioskodawca na tej podstawie nie może zostać uznany za podmiot prowadzący działalność gospodarczą.

Odnośnie art. 15 ust. 2 zd. 2 ustawy VAT oczywiste jest, że wykorzystywanie towarów lub wartości niematerialnych i prawnych ma miejsce przede wszystkim poprzez oddanie ich w stosunki obligacyjne. Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku trzeba będzie więc rozumieć takie wykorzystanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania (A Bartosiewicz, Komentarz UVAT, 2010). Dokonanie zbycia nieruchomości jest czynnością jednorazową a co za tym idzie niepowtarzalną i nie charakteryzuje się długim okresem trwania. Na tej podstawie nie można także uznać wnioskodawcy za podatnika VAT. Dlatego też zdaniem wnioskodawcy czynność polegająca na sprzedaży nieruchomości nie będzie podlegała podatkowi VAT.

Gdyby nawet hipotetycznie przyjąć, że wnioskodawca będzie podatnikiem VAT w stosunku do budynku hali zastosowanie winno znaleźć zwolnienie określone w art. 43 ust. 1 pkt 10a który stanowi, że zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:

W opisie zdarzenia przyszłego podatnik wskazał, że przy nabyciu nieruchomości nie przysługiwało mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (ponieważ czynność nie podlegała w ogóle VAT) ani również nie ponosił jakichkolwiek wydatków na jego ulepszenie skutkujących powstaniem prawa do dokonania odliczeń.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r., przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Artykuł 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

Podatnikami - według zapisu art. 15 ust. 1 ustawy - są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Należy zauważyć, iż status podatnika podatku od towarów i usług, wynika z okoliczności w jakich dokonywana jest czynność podlegająca opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia czy osoba dokonująca transakcji sprzedaży jest podatnikiem podatku VAT, istotnym jest stwierdzenie, że prowadzi ona działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów cytowanej wyżej ustawy. Z kolei, w celu ustalenia, czy dana dostawa wyczerpuje znamiona pojęcia "działalność gospodarcza" koniecznym jest ustalenie, czy zamiarem wykonania czynności jest jej dokonywanie w sposób częstotliwy. Ponieważ ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia "zamiar", jak również nie precyzuje pojęcia "sposób częstotliwy", w każdym przypadku należy badać, czy intencją dokonującego określonej czynności, z którą łączą się skutki podatkowo-prawne było dokonywanie tej czynności wielokrotnie (więcej niż jednokrotnie).

Zasady wykładni językowej i funkcjonalnej definicji działalności gospodarczej na gruncie ustawy o VAT, prowadzą do wniosku, że działalność gospodarczą stanowi nie tylko działalność częstotliwa, czyli stała i powtarzalna, ale także jednorazowa czynność, jeżeli wiąże się z nią zamiar częstotliwości, przy czym wspomniana działalność powinna być wykonywana przez producenta, handlowca, usługodawcę, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika lub wykonującego wolny zawód.

Bardzo istotnym elementem, przesądzającym o prowadzeniu działalności gospodarczej są czynności przygotowawcze, jakich dokonuje podatnik w związku z przygotowaniem do jej rozpoczęcia. Sam zamiar prowadzenia działalności powiązany z zakupami realizowanymi w tym celu nadaje status podatnika VAT, już nawet w fazie dokonywania czynności przygotowawczych.

Sprzedaż nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy czynności tej można przypisać znamiona działalności gospodarczej prowadzonej z zamiarem wykonywania jej w sposób częstotliwy.

W przypadku działalności gospodarczej, zamiar częstotliwego wykonywania czynności ujawniony musi być już w momencie nabycia towaru, a nie w momencie jego sprzedaży. Na gruncie powyższego unormowania, dla przypisania danemu podmiotowi statusu podatnika podatku od towarów i usług, nie jest wystarczające ustalenie i ocena okoliczności związanych z samą sprzedażą, lecz konieczne jest również ustalenie i ocena okoliczności towarzyszących nabyciu towarów, a zwłaszcza, ustalenie czy towary te zostały nabyte w celu ich odsprzedaży, czy na potrzeby własne. Nie jest bowiem działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, sprzedaż, czy wyprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty celu jego odsprzedaży. Z wykładni językowej wynika, że ustawodawca uzależnił opodatkowanie sprzedaży towaru od celu jego nabycia tj. odsprzedaży.

Odnosząc powyższe do zdarzenia będącego przedmiotem wniosku, stwierdzić należy, iż sprzedaż przez Wnioskodawcę majątku nabytego w drodze zabezpieczenia udzielonej pożyczki, nie wskazuje, iż czynność ta wykonywana jest przez podatnika, w ramach działalności gospodarczej.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca rozważa sprzedaż nieruchomości będącej zabezpieczeniem udzielonej pożyczki. Cel i przyczyna nabycia nieruchomości: zabezpieczenie spłaty pożyczki. Pożyczka udzielona została znajomym wnioskodawcy z majątku osobistego. W chwili podpisywania umowy pożyczki wnioskodawca nie planował jej dalszej odsprzedaży, ponieważ do momentu rozwiązania umowy pożyczki wnioskodawca nie ma prawa sprzedać nieruchomości. Przedmiotowa nieruchomość wykorzystywana jest do działalności gospodarczej pożyczkobiorcy ponieważ na mocy umowy pożyczki, pożyczkobiorca ma prawo do korzystania z nieruchomości do czasu spłaty pożyczki. Wnioskodawca nigdy nie wykorzystywał tej nieruchomości do czynności podlegających opodatkowaniu. Wnioskodawca nie posiada również żadnych innych nieruchomości w stosunku do których planowałby obecnie sprzedaż. Wnioskodawca nie prowadzi obecnie działalności gospodarczej a przedmiotem działalności prowadzonej w latach 1993-2011 były usługi w zakresie badań i analiz. Wnioskodawca nie prowadził działalności w zakresie obrotu nieruchomościami ani działalności związanej z udzielaniem pożyczek.

Wobec powyższego, nabycie nieruchomości w przedstawiony powyżej sposób, nie może być utożsamiane z nabyciem z zamiarem wykonywania czynności w ramach działalności gospodarczej. Sprzedając nabytą w drodze przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomość, Wnioskodawca korzysta z przysługującego mu prawa do rozporządzania własnym majątkiem, która to czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której nie mają zastosowania unormowania ustawy o podatku od towarów i usług.

W kontekście powyższego należy stwierdzić, iż nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Biorąc pod uwagę treść złożonego wniosku oraz powołane wyżej przepisy należy stwierdzić, że sprzedaż przedmiotowej nieruchomości będzie dokonywana poza zakresem działalności gospodarczej, zatem nie spowoduje uznaniem wnioskodawcy podatnikiem VAT i stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.