IBPP3/443-343/09/AB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 21 kwietnia 2009 r. (data wpływu 28 kwietnia 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie opodatkowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 28 kwietnia 2009 r. wpłynął ww. wniosek, o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W myśl ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. z 2004 r. Dz. U. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) Prezydent Miasta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej zobowiązany jest do gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa, w tym m.in. do wykonywania czynności związanych z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz prowadzenie windykacji tych należności. Działając w imieniu Skarbu Państwa rozwiązano w trybie natychmiastowym umowę dzierżawy nieruchomości z kontrahentem. W złożonym kontrahentowi oświadczeniu woli wskazano, że kontrahent do dnia protokolarnego przejęcia przedmiotu dzierżawy zobowiązany jest do płacenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w wysokości dotychczasowej stawki dzierżawnej. W rozwiązaniu umowy zaproponowano termin protokolarnego przejęcia przedmiotowej nieruchomości na 31 października 2007 r.

W dniu 31 października 2007 r. kontrahent odmówił wydania nieruchomości (do czasu rozstrzygnięcia kwestii rozwiązaniu umowy dzierżawy na drodze sądowej). Zaproponowano kolejny (dodatkowy) termin wydania nieruchomości na dzień 31 stycznia 2008 r., jednak kontrahent ponownie odmówił wydania nieruchomości. Nieruchomość przeznaczono do dzierżawy wg dotychczasowej stawki dzierżawiącej na rzecz podmiotu innego niż dotychczasowy kontrahent. W związku z niewydaniem nieruchomości przez kontrahenta i wskutek tego niemożnością wydzierżawienia jej na rzecz innego podmiotu, w dniu 4 marca 2008 r. wystąpiono do sądu z pozwem o wydanie nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy winno zostać opodatkowane wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od rozwiązania umowy dzierżawy do wyznaczonego terminu wydania nieruchomości oraz w okresie po upływie terminu na wydanie nieruchomości do dnia faktycznego jej wydania - jako opłatę podlegającą opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy za okres od dnia rozwiązania umowy do dnia 31 stycznia 2008 r. - tj. do wyznaczonego dodatkowego terminu na wydanie nieruchomości - wynagrodzenie winno zostać opodatkowane podatkiem VAT, gdyż pomimo zakończenia stosunku zobowiązaniowego wydzierżawiający wyznaczył dodatkowy termin przekazania nieruchomości dopiero na dzień 31 stycznia 2008 r.

Natomiast za okres od dnia 1 lutego 2008 r. do dnia faktycznego wydania nieruchomości przez kontrahenta - wynagrodzenie nie powinno zostać opodatkowane podatkiem od towarów i usług, bowiem po upływie terminu wydania nieruchomości właściciel nieruchomości podjął starania o wydanie nieruchomości (pozew sądowy) zatem nie istnieje żaden jawny ani dorozumiany stosunek prawny, a wynagrodzenie jakiego na drodze sądowej będzie dochodził właściciel nieruchomości będzie stanowiło odszkodowanie za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W art. 7 ust. 1 ustawy o VAT postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej. Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 w przypadku bezumownego korzystania korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z gruntu po zakończeniu umowy dzierżawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego najemca (dzierżawca) nie chce opuścić nieruchomości, a wynajmujący (wydzierżawiający) dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym (wydzierżawiającym) i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania rzeczą i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na podstawie art. 674 Kodeksu cywilnego, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu (dzierżawy) - czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny stwierdzić należy, iż kontrahent za zgodą Wnioskodawcy do dnia 31 stycznia 2008 r. dzierżawił przedmiotową nieruchomość. W takim stanie rzeczy należy stwierdzić, że wynagrodzenie należne do tej daty za korzystanie z nieruchomości jest w istocie odpłatnością za świadczoną usługę i podlega podatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W kwestii dotyczącej opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystanie z nieruchomości od 1 lutego 2009 r. należy stwierdzić, że kontrahent odmówił wydania nieruchomości Wnioskodawcy w wyniku czego Wnioskodawca czynił starania o odzyskanie ww. nieruchomości. Tak więc Wnioskodawca zwrócił się do sądu z pozwem o wydanie tejże nieruchomości.

W tym stanie rzeczy, w ocenie tut. organu, w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z odszkodowaniem, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja indywidualna traci swą moc w przypadku zmiany jakiegokolwiek elementu stanu faktycznego, w tym również wynikającego z orzeczenia sądowego wydanego z powództwa Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę, zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.