IBPP3/443-304/07/KO - Czy czynność zwrotu wywłaszczonej nieruchomości jest dostawą towaru i podlega opodatkowaniu?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Miasta, przedstawione we wniosku z dnia 12 grudnia 2007 r. (data wpływu 17 grudnia 2007 r.), uzupełnionym pismem z dnia 14 lutego 2008 r. (data wpływu), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie czynności zwrotu wywłaszczonej nieruchomości w zamian za zwrot otrzymanego odszkodowania w zwaloryzowanej wysokości nieprzekraczającej 50% aktualnej wartości nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 17 grudnia 2007 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dniu 14 luty 2008 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie czynności zwrotu wywłaszczonej nieruchomości w zamian za zwrot otrzymanego odszkodowania w zwaloryzowanej wysokości nieprzekraczającej 50% aktualnej wartości nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 22 października 2007 r. Starosta po rozpatrzeniu wniosku Pani M orzekł w drodze decyzji o:

Nieruchomość będąca przedmiotem zwrotu została nabyta przez Skarb Państwa aktem notarialnym w dniu 28 czerwca 1984 r. zawartym w trybie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Celem wywłaszczenia była budowa przewiązki wodociągowej do osiedla "B" w C.

Na podstawie decyzji Wojewody B. z dnia 2 sierpnia 1993 r. właścicielem nieruchomości została gmina C. Cel wywłaszczenia nie został zrealizowany, a wywłaszczona nieruchomość składa się z dwóch działek Nr 22/3 i 22/4 i stanowi teren niezabudowany porośnięty trawą i kilkunastoma drzewami iglastymi. Przedmiotowe działki położone są na obszarze o braku planu zagospodarowania przestrzennego, na którym Gmina ogłosiła o przystąpieniu do sporządzenia planu. Zgodnie ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego działka Nr 22/3 stanowi rezerwę pod poszerzenie ulicy, a działka Nr 22/4 jest w 1/3 części przeznaczona pod budownictwo jednorodzinne (M-II), a w 2/3 części stanowi tzw. pasma ekologiczne (E-III).

Zgodnie z art. 140 oraz art. 217 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, osoby, które zostały pozbawione własności w wyniku wywłaszczenia dokonanego przed 5 grudnia 1990 r., w razie zwrotu tych nieruchomości zwracają odszkodowanie zwaloryzowane, w wysokości nieprzekraczającej 50% aktualnej wartości rynkowej nieruchomości. Wartość rynkowa powyższej nieruchomości, ustalona operatem szacunkowym sporządzonym przez rzeczoznawcę majątkowego, określona została w wysokości 173.200 zł, a wywłaszczonego wnioskodawcę zobowiązano do zwrotu na rzecz Miasta C. kwoty 86.600 zł (tj. 50%).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości w zamian za zwrot otrzymanego odszkodowania w zwaloryzowanej wysokości nieprzekraczającej 50% aktualnej wartości nieruchomości występuje dostawa towaru podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w zależności od przeznaczenia gruntu tzn.:

Zdaniem Wnioskodawcy jest to czynność niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nie jest to czynność związana z prowadzeniem działalności gospodarczej przez gminę. Zwrot wywłaszczonej nieruchomości powinien prowadzić do wygaśnięcia prawnorzeczowych form władania nieruchomością przez podmiot, na którego rzecz nastąpiło wywłaszczenie, i do przywrócenia stosunków prawnorzeczowych panujących przed wydaniem decyzji o wywłaszczeniu. Generalną zasadę zwrotu wywłaszczonych nieruchomości, które stały się zbędne do realizacji celów publicznych, ze względu na które nastąpiło wywłaszczenie, formułuje art. 136 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Przesłanka zwrotu nieruchomości, jaką jest "zbędność" nieruchomości do realizacji celów publicznych, aktualizuje uprawnienie dotychczasowego właściciela do żądania zwrotu nieruchomości i obowiązek podmiotu, na którego rzecz nastąpiło wywłaszczenie, a więc Skarb Państwa lub gminy, przeniesienia (prawa) własności wywłaszczonej nieruchomości na rzecz poprzedniego właściciela lub jego następców prawnych. Uprawnienie to, może być realizowane tylko na drodze postępowania administracyjnego.

Zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług "nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych". Przepis ten jest transpozycją przepisu art. 4 ust. 5 Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej (Dz. U. L 145 z 13 czerwca 1977 r.). Zgodnie z tym przepisem "Krajowe, regionalne i lokalne organy władzy i inne instytucje prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością którą podejmują i transakcjami, które zawierają jako władze publiczne, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub inne płatności w związku z taką działalnością lub transakcjami". Ponadto należy zauważyć, że mamy w tej sytuacji do czynienia z nakazem władzy publicznej, ale jest to zwrot nieruchomości i to nie w zamian za odszkodowanie, ale w zamian za zwrot odszkodowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Celem przedstawionych uregulowań jest wprowadzenie równego traktowania przypadku gdy podatnik sprzedaje towar z własnej woli i przypadku gdy przenosi prawo własności w wyniku stosownego nakazu. W związku z brakiem takiej regulacji mogłoby dojść do sytuacji, w której podatnicy, którzy sami sprzedali grunty budowlane muszą naliczyć podatek. Natomiast podatnicy, którzy zostali wywłaszczeni nie musieliby podatku rozliczyć. W świetle powyższego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów bez odszkodowania lub za inną niż odszkodowanie formę rekompensaty.

Artykuł 142 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) stanowi, iż o zwrocie wywłaszczonych nieruchomości, zwrocie odszkodowania, w tym także nieruchomości zamiennej, oraz o rozliczeniach z tytułu zwrotu i terminach zwrotu orzeka starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w drodze decyzji.

W myśl art. 136 ust. 1 ww. ustawy nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, z uwzględnieniem art. 137, chyba że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca nie złoży wniosku o zwrot tej nieruchomości.

Stosownie do art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli, stosownie do przepisu art. 137, stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Z wnioskiem o zwrot nieruchomości lub jej części występuje się do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, który zawiadamia o tym właściwy organ. Warunkiem zwrotu nieruchomości jest zwrot przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę odszkodowania lub nieruchomości zamiennej stosownie do art. 140.

Zgodnie z art. 140 ust. 1 i 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami w razie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości poprzedni właściciel lub jego spadkobierca zwraca Skarbowi Państwa lub właściwej jednostce samorządu terytorialnego, w zależności od tego, kto jest właścicielem nieruchomości w dniu zwrotu, ustalone w decyzji odszkodowanie, a także nieruchomość zamienną, jeżeli była przyznana w ramach odszkodowania.

Odszkodowanie pieniężne podlega waloryzacji, z tym że jego wysokość po waloryzacji, z zastrzeżeniem art. 217 ust. 2, nie może być wyższa niż wartość rynkowa nieruchomości w dniu zwrotu, a jeżeli ze względu na rodzaj nieruchomości nie można określić jej wartości rynkowej, nie może być wyższa niż jej wartość odtworzeniowa.

Natomiast w myśl art. 217 ust. 2 ww. ustawy osoby które zostały pozbawione własności nieruchomości w wyniku wywłaszczenia dokonanego przed dniem 5 grudnia 1990 r., w razie zwrotu tych nieruchomości, zwracają odszkodowanie zwaloryzowane, w wysokości nie większej niż 50% aktualnej wartości tych nieruchomości.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Starosta orzekł w drodze decyzji o dokonaniu przez Miasto C. zwrotu wywłaszczonej w 1984 r. nieruchomości na rzecz Pani M. w zamian za zwrot przez nią otrzymanego odszkodowania w zwaloryzowanej wysokości nieprzekraczającej 50% aktualnej wartości nieruchomości. Zatem czynność zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, mimo że następuje z nakazu organu władzy publicznej na rzecz poprzedniego właściciela nie będzie podlegała ustawie o podatku od towarów i usług, gdyż nie następuje ona w zamian za odszkodowanie.

Dodatkowo zauważyć należy co następuje:

Z cyt. wyżej art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej prawa własności gruntu w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów, to konsekwencją tego stanowiska będzie stwierdzenie, że w przypadku gdy taka czynność nastąpiła przed dniem 1 maja 2004 r., nie podlegała ona podatkowi od towarów i usług. W przypadku dostawy towarów zasadą jest bowiem, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru - art. 19 ust. 1 ww. ustawy. W momencie zaś wydania gruntu w wyniku wywłaszczenia w 1984 r. czynność ta nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym zwrot wywłaszczonej w 1984 r. nieruchomości w zamian za zwrot zwaloryzowanego odszkodowania, po wejściu w życie z dniem 1 maja 2004 r. ustawy o podatku od towarów i usług nie może być objęty opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Mając powyższe na względzie należało uznać stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe aczkolwiek z innego powodu niż wskazano w przedmiotowym wniosku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.