IBPP3/443-211/08/IK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółdzielni Mieszkaniowej przedstawione we wniosku z dnia 28 grudnia 2007 r. (data wpływu 2 stycznia 2008 r.), uzupełnionym pismem z dnia 14 marca 2008 r. (data wpływu) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do przeniesienia własności do lokalu mieszkalnego w sytuacji gdy powtórne ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu miało miejsce po dniu 1 maja 2004 r. - jest nieprawidłowe.

W dniu 2 stycznia 2008 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony wnioskiem z dnia 14 marca 2008 r. (data wpływu) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do przeniesienia własności do lokalu mieszkalnego w sytuacji gdy powtórne ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu miało miejsce po dniu 1 maja 2004 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Obowiązujące do 30 lipca 2007 r. przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116) dotyczące przeniesienia własności do lokali mieszkalnych były spójne z przepisami w zakresie podatku VAT, gdyż zgodnie z art. 11 i art. 12 wówczas obowiązującej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych tytułem przeniesienia własności do lokalu mieszkalnego członek musiał dokonać zapłaty różnicy między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego i różnica ta była jednocześnie określona jako podstawa opodatkowania w art. 29 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług. Wpłaty z tego tytułu były wysokie, gdyż każdorazowo ustalana przez rzeczoznawcę majątkowego wartość rynkowa lokalu wpływała bezpośrednio na wpłacaną do spółdzielni różnicę.Jednocześnie przepisy art. 11 ust. 7 oraz art. 12 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu przed zmianą pozwalały spółdzielni obciążać osoby ubiegające się o przekształcenie przysługujących im praw do lokali mieszkalnych na spółdzielcze własnościowe prawo, bądź przeniesienie własności - kosztami określenia wartości rynkowej lokalu przez rzeczoznawcę majątkowego.

Jednak po zmianie przepisów niniejszej ustawy, wchodzących w życie z dniem 31 lipca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 873) zmianie uległ art. 12 i uchyleniu art. 11, co spowodowało, iż wśród wymienionych kosztów, które ma obowiązek ponieść osoba ubiegająca się o przeniesienie własności, nie wymieniono kosztów określenia wartości rynkowej lokalu przez rzeczoznawcę majątkowego. Zatem jest sporną kwestią zagadnienie, czy spółdzielnia w wymienionym przypadku miałaby prawo obciążać mieszkańców tymi kosztami, w sytuacji gdy wycena wartości rynkowej lokalu byłaby potrzebna wyłącznie dla ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Wraz ze zmianą ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zakresie uwłaszczenia członków za przysłowiową złotówkę, nie dokonano zmian w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek czego, obecnie pomimo dokonywania spłat nominalnej wartości umorzenia kredytu, w art. 29 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług nadal istnieje zapis, iż podstawą opodatkowania jest różnica między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego pomniejszona o kwotę podatku (do 31 grudnia 2007 r. 0% VAT) w sytuacji, gdy do 5 lat od ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego zawierana jest umowa o ustanowienie w miejsce tego prawa odrębnej własności lokalu, pomimo, iż na mocy zmienionych przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie stanowi już ona obrotu z tytułu dokonania tych czynności.

Na podstawie art. 12 znowelizowanej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych - na pisemne żądanie członka spółdzielni, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia przystępuje do zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu, po spełnieniu przez niego warunków określonych w tym przepisie. Jednym ze wspomnianych warunków jest spłata przez członka nominalnej kwoty umorzenia kredytu w części przypadającej na jego lokal przed zawarciem umowy w sytuacji, gdy przed wieloma laty (w przypadku Wnioskodawcy w latach 1960-1989), przy rozliczeniu kosztów budowy Spółdzielnia skorzystała z pomocy udzielonej ze środków publicznych. Uiszczane przez członków wpłaty z tego tytułu są niewielkie (sięgają od około 1 zł do 1000 zł) i na podstawie art. 461 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych podlegają zwrotowi do budżetu państwa, a zatem nie stanowią przychodu Spółdzielni. Moment spłaty przez członka nie pokrywa się z momentem odprowadzenia tych środków przez Spółdzielnię do banku. W przepisie tym jest mowa o nabywcy, co oznacza, że wpływu na jego zastosowanie nie ma członkowstwo w spółdzielni. W przepisach występuje brak uregulowań dotyczących terminu zwrotu tych środków przez spółdzielnie mieszkaniowe a według stanowiska prezentowanego przez Departament Klienta Rynku Mieszkaniowego w PKO B.P. niniejszy zwrot powinien nastąpić w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy przeniesienia własności do lokalu.

Wnioskodawca posiada w swoich zasobach wyłącznie lokale mieszkalne oddane do użytkowania i zasiedlone w latach 1960-1989 na potrzeby ustanawiania wówczas spółdzielczych lokatorskich praw do tych lokali, i nie posiada w zasobach majątkowych budynków wzniesionych po 1 maja 2004 r.Wszystkie spłaty z ww. tytułu w Spółdzielni dotyczą lokali umiejscowionych w obiektach budownictwa mieszkaniowego (zakwalifikowanych do PKOB 112), zamieszkanych i zasiedlonych w latach 1960-1989. Są to lokale mieszkalne o powierzchni użytkowej nie przekraczającej 150 m².

A) W większości przypadków ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego i jego zasiedlenie miało miejsce przed 1 maja 2004 r. - wówczas na podstawie art. 153 ust. 2 Spółdzielnia traktuje czynności przeniesienia własności do takich lokali jako niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z uwagi na fakt, iż przepisów ustawy nie stosuje się w tych przypadkach. Zatem obrotu z tego tytułu nie ujmuje przy obliczaniu wskaźnika proporcji, o którym mowa w art. 90 ust. 2 i 3 ustawy.

B) Jednak istnieją również przypadki, gdy umowa o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na rzecz obecnie zamieszkującego członka spółdzielni była zawarta po 1 maja 2004 r. na przykład w wyniku zamiany mieszkania lub roszczeń (np. na mocy art. 15 zmienionej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych) i osoba ta ubiega się obecnie o zawarcie umowy przeniesienia własności do lokalu w tych przypadkach nie upłynęło 5 lat od momentu ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na rzecz obecnie zamieszkującego członka (choć poprzednicy zamieszkujący dany lokal takie prawo posiadali znacznie wcześniej). Powyższe przypadki dotyczą:

W przypadkach wymienionych w pkt B Wnioskodawca ustala jako podstawę opodatkowania 0% stawką podatku VAT - na podstawie art. 19 ust. 13 pkt 10 oraz art. 29 ust. 8 i art. 146 ust. 1 pkt 3 lit. c) ustawy o podatku od towarów i usług różnicę między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego - z datą otrzymania wpłaty nominalnej kwoty umorzenia kredytu (przed zawarciem umowy). Wartość rynkową lokalu Spółdzielnia ustala jako iloczyn obowiązującej przeciętnej ceny sprzedaży, stosowanej na miejscowym rynku wtórnym za 1 m² mieszkania i powierzchni użytkowej danego lokalu mieszkalnego. Wymieniona wcześniej przeciętna cena rynkowa 1 m² powierzchni użytkowej jest każdorazowo przyjmowana do stosowania przez Zarząd Spółdzielni protokołem wewnętrznym, który stanowi podstawę ustalenia wartości rynkowej lokali mieszkalnych potrzebnej do obliczenia podstawy opodatkowania dla czynności określonych w art. 29 ust. 8 ustawy. Średnia cena rynkowa za 1 m² powierzchni użytkowej mieszkania (ujęta w protokole wewnętrznym) jest ustalana oddzielnie dla każdego osiedla (rejonu), w którym zlokalizowane jest przedmiotowe mieszkanie i została zaczerpnięta z najaktualniejszych operatów szacunkowych, jakie są zgromadzone w dokumentacji Spółdzielni za bieżący rok, wykonanych przez rzeczoznawców majątkowych z zastosowaniem podejścia porównawczego, dla potrzeb wyceny innych lokali mieszkalnych, do których wygasły spółdzielcze lokatorskie prawa, lokali podlegających zamianie bądź wystawionych na sprzedaż lub lokali dla których, zmiana tytułu prawnego wymagała wykonania operatu przed zmianą ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.Spółdzielnia przyjęła powyższy sposób ustalania wartości rynkowej lokali mieszkalnych, ze względu na potrzebę ograniczenia wzrostu kosztów wyodrębnienia lokali o koszty wyceny mieszkań sporządzanej przez rzeczoznawców majątkowych, których przecież nie wymieniono w art. 12 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jako konieczne do poniesienia przez członków.

Wnioskodawca ma jednak wątpliwości, czy stosowana metoda ustalania wartości rynkowej może mieć zastosowanie, czy wartości rynkowej mieszkania dla potrzeb ustalenia podstawy opodatkowania nie powinien każdorazowo ustalać rzeczoznawca majątkowy, biorąc pod uwagę stan techniczny i indywidualne wykończenie wnętrza każdego lokalu.Przede wszystkim Wnioskodawca nie wie, czy nadal podstawę opodatkowania stanowi wymieniona w art. 29 ust. 8 różnica między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego, pomimo, iż nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych obowiązująca od 31 lipca 2007 r. spowodowała, iż wymieniona różnica przestała być dla Spółdzielni przychodem z tytułu przeniesienia własności.Z dniem 1 stycznia 2008 r. na podstawie zmian ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 19 września 2007 r. (Dz. U. Nr 192, poz. 1382), we wspomnianych wcześniej przypadkach, gdy umowa o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spełniającego definicję budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (na podstawie art. 41 ust. 12, 12a, 12b, 12c) na rzecz obecnie zamieszkującego członka była zawarta po 1 maja 2004 r. (tj. do 5 lat od ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu) Spółdzielnia będzie naliczała 7% VAT i ujmowała należny podatek z chwilą otrzymania spłaty nominalnej kwoty umorzenia kredytu przypadającego na dany lokal. Za podstawę opodatkowania przyjmie różnicę między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego. Każdorazowo, przed przystąpieniem do zawarcia umowy przeniesienia własności Spółdzielnia będzie występować z żądaniem, by członek oprócz spłaty nominalnej kwoty umorzenia kredytu mieszkaniowego w części przypadającej na jego lokal uregulował również wyliczoną wartość podatku VAT i będzie żądała łącznej ich spłaty. Nasuwają się jednak wątpliwości, czy odmowa zapłaty podatku przez lokatora, podczas, gdy uregulował nominalną kwotę umorzenia kredytu przypadającą na jego lokal, może być powodem odstąpienia przez Spółdzielnię od zawarcia umowy (do czasu jego zapłaty), podczas gdy w art. 12 zmienionej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie wymieniono wśród wydatków koniecznych do pokrycia przez osobę występującą z wnioskiem o przeniesienie własności, ani podatku VAT, ani kosztów ustalenia wartości rynkowej dla potrzeb jego obliczenia. W takim przypadku cały ciężar podatkowy obarczyłby Spółdzielnię, gdyż na podstawie art. 19 ust. 13 pkt 10 ustawy miałaby ona obowiązek ujęcia należnego podatku VAT nie później niż z chwilą zawarcia umowy przeniesienia własności, pomimo, iż nie uzyskała wpłaty tego podatku ze strony lokatora.

Po pojawieniu się licznych publikacji prasowych lokatorzy przystępujący zgodnie z art. 29 ust. 8 ustawy do ustanowienia odrębnej własności chcą uniknąć wzrostu kosztów przekształcenia lokatorskich praw do lokali mieszkalnych w prawo odrębnej własności po 1 stycznia 2008 r. o 7% VAT z uwagi na zapis art. 19 ust. 13 pkt 10 określający, iż obowiązek podatkowy powstaje w tych przypadkach z chwilą otrzymania całości lub części należności, jednak nie później niż z chwilą wydania albo przeniesienia własności, domagają się, by Spółdzielnia umożliwiła im spłatę pełnej nominalnej kwoty umorzenia kredytu mieszkaniowego jeszcze w 2007 r. nawet w sytuacji, gdy umowy przeniesienia własności będą mogły być zawarte dopiero w 2008 r.. Pozwoli to na zastosowanie 0% stawki VAT w tych przypadkach. W związku z przedstawionym stanem faktycznym i wątpliwościami dotyczącymi omawianej problematyki podatku od towarów i usług prosimy o wskazanie prawidłowej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie objętym niżej wymienionym pytaniem.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tego tytułu. Czy wniesienie przez mieszkańca zaliczki do 31 grudnia 2007 r. w wysokości pełnej nominalnej kwoty umorzenia kredytu przypadającej na jego lokal pozwoli na zastosowanie 0% stawki podatku VAT pomimo, iż notarialna umowa przeniesienia własności lokalu mieszkalnego będzie zawarta w 2008 r....

Zdaniem Wnioskodawcy obowiązek podatkowy od wymienionych czynności powstaje na podstawie art. 19 ust. 13 pkt 10 z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty nominalnej wartości umorzenia kredytu o której mowa w art. 12 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, jednak nie później niż z chwilą przeniesienia własności. Zatem wniesienie przez mieszkańca zaliczki do 31 grudnia 2007 r. w wysokości pełnej nominalnej wartości umorzenia kredytu przypadającego na jego lokal pozwoli na zastosowanie 0% stawki podatku VAT z momentem zapłaty, pomimo, iż notarialna umowa przeniesienia własności będzie zawarta w 2008 r..

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 5 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego. Zgodnie z art. 29 ust. 8 ustawy - jeżeli w okresie 5 lat od ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego jest zawierana umowa o przekształcenie przysługującego członkowi prawa na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub ustanowienie w miejsce tego prawa odrębnej własności lokalu, podstawą opodatkowania jest różnica między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego, pomniejszona o kwotę podatku.

Natomiast zgodnie z art. 153 ust. 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług - przepisów ustawy nie stosuje się w przypadkach, o których mowa w art. 29 ust. 8, jeżeli ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zasiedlenie tego lokalu nastąpiło przed dniem 1 maja 2004 r. Z cyt. wyżej przepisu wynika, iż wyłączeniu spod ustawy o podatku od towarów i usług na mocy art. 153 ust. 2 tej ustawy, podlegają czynności przekształcenia lub ustanowienia odrębnej własności lokalu, w przypadku, gdy ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zasiedlenie tego lokalu nastąpiło przed dniem 1 maja 2004 r. Celem tego przepisu jest wyłączenie spod ustawy przekształcenia przysługującego członkowi spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub ustanowienia w miejsce tego prawa odrębnej własności lokalu, w odniesieniu do tych lokali, do których spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu zostało ustanowione po raz pierwszy przed dniem 1 maja 2004 r. i zostały one zasiedlone przed ta datą.

Powołany przepis wyłącza spod działania ustawy o podatku od towarów i usług przekształcenie praw lokatorskich w prawo własności, jeżeli łącznie zostały spełnione dwa warunki, a mianowicie ustanowienie po raz pierwszy lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego i zasiedlenie tego lokalu nastąpiło przed 1 maja 2004 r.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż ustanowienie lokatorskich praw do lokali mieszkalnych i ich zasiedlenie nastąpiło w latach 1960-1989 tj. przed 1 maja 2004 r. Zatem przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokali mieszkalnych w prawo odrębnej własności, w przypadku lokali, w których pierwsze zasiedlenie i ustanowienie po raz pierwszy lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nastąpiło przed dniem 1 maja 2004 r. - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a zatem w sprawie będącej przedmiotem wniosku nie występuje obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług od ww. czynności.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ocena stanowiska Wnioskodawcy w kwestii:

* opodatkowania przeniesienia własności do lokalu mieszkalnego w sytuacji gdy ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu i jego zasiedlenie miało miejsce przed 1 maja 2004 r.,

* opodatkowania przeniesienia własności do lokalu mieszkalnego w sytuacji gdy pierwotne ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu i jego zasiedlenie miało miejsce przed dniem 1 maja 2004 r.,

* opodatkowania 7% stawką podatku VAT przeniesienia własności do lokalu mieszkalnego w sytuacji gdy powtórne ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu i jego zasiedlenie miało miejsce po dniu 1 maja 2004 r., i następuje w okresie 5 lat od ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego,

* obowiązku podatkowego przy zawieraniu umowy przeniesienia własności w 2008 r. pomimo odmowy przez lokatora zapłaty podatku VAT dla przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w prawo odrębnej własności w sytuacji, gdy powtórne ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu miało miejsce po dniu 1 maja 2004 r.

zawarta została w odrębnych rozstrzygnięciach.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.