IBPP3/443-1381/13/EJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), w związku z wyrokami Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 września 2013 r. sygn. akt I FSK 1370/12 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 czerwca 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 1333/12 (data wpływu do tut. organu prawomocnego wyroku w dniu 7 listopada 2013 r.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 21 września 2007 r. (data wpływu 25 września 2007 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług obrotu wierzytelnością nabytą w celu windykacji jest nieprawidłowe.

W dniu 25 września 2007 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług obrotu wierzytelnością nabytą w celu windykacji.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca, będący płatnikiem podatku od towarów i usług ma zamiar nabyć na podstawie

umowy przelewu (art. 509k. i nast.), wierzytelność w łącznej kwocie 10.000 zł, płacąc za nią z własnych środków cenę w kwocie 1.000 zł. Zbywca, będący także płatnikiem podatku VAT posiada tę wierzytelność wobec dłużnika prowadzącego działalność gospodarczą. Wierzytelność jest przeterminowana, została potwierdzona w orzeczeniu sądowym uzyskanym wobec dłużnika przez zbywcę. Po nabyciu wierzytelności i uzyskaniu klauzuli wykonalności na swoją rzecz, Wnioskodawca będzie prowadził egzekucję komorniczą, bądź zawrze z dłużnikiem ugodę, na mocy której dłużnik będzie spłacał dług do rąk Wnioskodawcy w umówionych ratach miesięcznych aż do całkowitej spłaty długu. Wnioskodawca wstępując w prawa i obowiązki dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) nie będzie z nim dokonywał żadnych dalszych rozliczeń. Wierzytelność nie będzie podlegała zwrotowi do zbywcy, nawet wtedy gdyby się okazało, iż dłużnik jest niewypłacalny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy i kiedy powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT co do kwoty 9.000 zł:

* w momencie podpisania umowy przelewu czy wtedy gdy wpłyną wpłaty przewyższające zapłaconą cenę 1.000 zł,

* albo kwota 9.000 zł nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż podatnik wstąpił w miejsce zbywcy.

Zdaniem Wnioskodawcy, różnica między wartością nabytej wierzytelności a zapłaconą za nią cenę nie podlega podatkowi VAT, ponieważ tej czynności nie można zakwalifikować jako usługi ściągania długów, podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 41 ust. 1 pkt 1 i załącznika nr 4 poz. 4 pkt 5 do ustawy o VAT. Nabyta wierzytelność wejdzie do majątku podatnika, zaś jej zbywca z chwilą zawarcia umowy przelewu i otrzymania ceny utraci z tą wierzytelnością całkowicie kontakt - nie będzie mu już przysługiwało żadne roszczenie wobec nabywcy jak i wobec dłużnika.

Według Wnioskodawcy usługę tę należy zakwalifikować do pozycji PKWiU - 65.23.10-00.00 - "usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej nie sklasyfikowane", a więc zwolnioną od podatku VAT na podstawie art. 41 ust. 1 pkt 1 i załącznika Nr 4 do ustawy o podatku od towarów i usług. Czynność ta jako polegająca na obrocie wierzytelnością, prowadzona na własny rachunek z zaangażowaniem własnych środków nabywcy dodatkowo związana z przejęciem przez nabywcę ryzyka niewypłacalności dłużnika nie może być traktowana jako usługa ściągania długów.

W dniu 21 grudnia 2007 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający z upoważnienia Ministra Finansów, wydał dla Wnioskodawcy indywidualną interpretację znak: IBPP2/443-149/07/EJ uznając, że stanowisko przedstawione we wniosku jest nieprawidłowe.

Pismem z 14 stycznia 2008 r. złożonym na podstawie art. 52 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) Wnioskodawca wezwał tut. organ do usunięcia naruszenia prawa poprzez zmianę indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 21 grudnia 2007 r. znak: IBPP2/443-149/07/EJ.

W odpowiedzi na ww. wezwanie Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach pismem z 31 stycznia 2008 r. znak: IBPP2/443W-6/08/EJ podtrzymał swoje stanowisko przedstawione w interpretacji indywidualnej z dnia 21 grudnia 2007 r. znak: IBPP2/443-149/07/EJ.

Wnioskodawca na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego z 21 grudnia 2013 r. znak: IBPP2/443-149/07/EJ złożył skargę z 29 lutego 2008 r. (data wpływu 10 marca 2008 r.), w której wniósł o uchylenie zaskarżonej interpretacji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 3 września 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 783/08 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z 21 grudnia 2007 r. znak: IBPP2/443-149/07/EJ.

Sąd stwierdził, że skarga jest zasadna. Zdaniem WSA cyt. "organ podatkowy niezasadnie uznał typową umowę przelewu wierzytelności jako usługę ściągania długu, na co słusznie wskazuje skarżąca."

Od powyższego wyroku, Minister Finansów wniósł skargę kasacyjną. W wyniku jej rozpoznania Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, Izba Finansowa, wyrokiem z 16 lutego 2013 r. sygn. akt I FSK 2104/08 uchylił zaskarżony wyrok WSA w Warszawie z 3 września 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 783/08 i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. W dniu 18 czerwca 2010 r. NSA wydał postanowienie o sygn. I FSK 2104/08, którym sprostował z urzędu oczywistą omyłkę pisarską zawartą w uzasadnieniu ww. wyroku NSA z 16 lutego 2010 r.

W wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej cyt. "Naczelny Sąd Administracyjny, w składzie rozpoznającym sprawę stwierdza, że usługi nabywania wierzytelności innych podmiotów, mimo że nie mają charakteru usług factoringu, ale realizowane są w celu ściągnięcia długów (niezależnie od stopnia przejętego ryzyka wypłacalności dłużnika), podlegają opodatkowaniu VAT według stawki 22%.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że strona nabywa wierzytelność w określonym celu. Jest nim ściągnięcie długu (poprzez egzekucję komorniczą bądź poprzez zawarcie ugody i dobrowolne wpłaty dłużnika). W takim wypadku, zdaniem NSA, usługa w postaci nabycia wierzytelności podlega opodatkowaniu stawką podstawową.

Podmiot nabywający wierzytelność świadczy usługę na rzecz zbywcy. Jak już podkreślono zbywca jest beneficjentem usługi wskutek tego, że zostaje uwolniony od ciężaru jej egzekwowania, zostaje mu zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takiej wierzytelności, zostaje niejako "wyręczony" w czynnościach podejmowanych dla dochodzenia długu. Do zaistnienia usługi finansowej dochodzi zatem już w momencie zakupu wierzytelności. Nabywca tej wierzytelności następnie będzie jej dochodził. Stwierdzenie Sądu I instancji, iż czynności następujące po nabyciu wierzytelności nie mają związku z ich nabyciem, stanowi zaprzeczenie sensu ekonomicznego dokonanej transakcji. Dalsze czynności polegające na wyegzekwowaniu długu są związane z jego nabyciem i stanowią element usługi pośrednictwa finansowego, opodatkowanego stawką 22%.

(...).

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym sprawę stwierdza, że w sytuacji nabycia wierzytelności w celu jej ściągnięcia, usługę można uznać za wykonaną z chwilą ściągnięcia długu lub stwierdzenia niewypłacalności dłużnika. Dopiero w tym momencie następowałoby zatem ustalenie podstawy opodatkowania usługi. Wówczas podstawa opodatkowania obejmowałaby realny, a nie hipotetyczny obrót."

Wyrokiem z 29 czerwca 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 1333/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie ponownie uchylił interpretację indywidualną Ministra Finansów z 21 grudnia 2007 r. sygn. IBPP2/443-149/07/EJ. Przy rozstrzygnięciu spornej sprawy w zakresie opodatkowania podatkiem obrotu wierzytelnościami, WSA nie uwzględnił jednak stanowiska NSA wyrażonego w wyroku I FSK 2104/08 z 16 lutego 2010 r.

W powołanym wyroku WSA orzekł: cyt. "Sąd stwierdza, że w rozpoznawanej sprawie, w której przedmiotem zaskarżenia była interpretacja Ministra Finansów, wydana na podstawie art. 14b § 1 O.p., należało w pierwszej kolejności rozważyć czy możliwe było odstąpienie od wykładni prawa dokonanej, stosownie do art. 190 zd. 1 p.p.s.a., przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyżej wskazanym wyroku z 16 lutego 2010 r. sygn. akt I FSK 2104/08. Przepis art. 190 zd. 1 p.p.s.a. stanowi, że sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odstąpienie przez sąd administracyjny pierwszej instancji od wiążącej wykładni prawa, wyrażonej przez Naczelny Sąd Administracyjny, stosownie do art. 190 zd. 1 p.p.s.a. jest możliwe, gdy po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym zawieszono, a przed wydaniem orzeczenia w pierwszej instancji zapadł wyrok TSUE, dotyczący analogicznej kwestii, która była rozstrzygania przez NSA.

(...)

W związku z tym Sąd administracyjny pierwszej instancji stoi na stanowisku, że moc wiążąca odpowiedzi udzielonej przez TSUE na pytanie prejudycjalne w zakresie dokonanej wykładni prawa wspólnotowego w analogicznej sprawie wpływa na uchylenie związania, o którym mowa w art. 190 zd. 1 p.p.s.a., jeśli orzeczenie TSUE wydano po przekazaniu sprawy wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu do ponownego rozpatrzenia, a jego tezy wystarczają do rozstrzygnięcia sprawy.

TSUE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/11 wskazał, że art. 2 pkt 1 i art. 4 VI Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica miedzy wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

TSUE zauważył, że art. 2 pkt 1 VI Dyrektywy postanawia, że opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej podlegają dostawa towarów i świadczenie usług wykonywane za wynagrodzeniem na terytorium kraju przez podatnika występującego w takim charakterze, zaś art. 4 VI Dyrektywy stanowi, że podatnikiem jest każda osoba wykonująca samodzielnie i niezależnie od miejsca zamieszkania działalność gospodarczą określoną w ust. 2 bez względu na cel czy rezultat takiej działalności (ust. 1), a działalność gospodarcza określona w ust. 1 obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców o osób świadczących usługi, w tym działalność górniczą i rolniczą oraz działalność w ramach wolnych zawodów. Za działalność gospodarczą uznaje się również wykorzystywanie majątku rzeczowego i wartości niematerialnych i prawnych w celu uzyskania z tego tytułu stałego dochodu.

Czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie (pkt 17), - zatem świadczenie usługi odpłatnie w rozumieniu art. 2 pkt 1 VI Dyrektywy, a więc podlegające opodatkowaniu, następuje tylko wtedy, jeżeli pomiędzy usługodawcą, a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych (pkt 18), - dla uznania, że świadczenie usług dokonywane jest odpłatnie w rozumieniu art. 2 pkt 1 VI Dyrektywy wymagany jest bezpośredni związek miedzy wyświadczoną usługą, a otrzymanym wynagrodzenie (pkt 19).

Przedstawiając takie kryteria oceny w odniesieniu do rozpoznawanej sprawy TSUE podał, że cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, ani nie świadczy usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 tego aktu (pkt 22). TSUE zauważył także, że istnieje różnica miedzy wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży, jednakże stwierdził, że różnica pomiędzy wartością nominalną, a ceną sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (pkt 23 i 25).

W pkt 26 TSUE orzekł: "Wobec powyższego na pytanie pierwsze trzeba udzielić odpowiedzi, iż art. 2 pkt 1 i art. 4 VI Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica miedzy wartością nominalną tych wierzytelności a cena ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

(...)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po ponownym rozpatrzeniu sprawy oraz uwzględniając uwagi zawarte w pkt 3-5 uzasadnienia, stwierdza, że zaskarżona interpretacja Ministra Finansów nie odpowiada prawu oraz naruszała art. 5 ust. 1 u.p.t.u., a w jego następstwie art. 8 ust. 1 u.p.t.u. oraz art. 43 ust. 1 u.p.t.u. w związku z załącznikiem nr 4 do tej ustawy.

Sąd podkreśla, podzielając w pełni poglądy zawarte w ww. wyroku TSUE w sprawie C-93/10 oraz wykładnię dokonaną przez NSA w wyroku w składzie siedmiu sędziów w sprawie o sygn. akt I FSK 5/11, w związku z ww. orzeczeniem TSUE, że czynności opisanych we wniosku o interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego nie można zaklasyfikować, tak jak to uczynił to Minister Finansów w zaskarżonej interpretacji, jako usługi ściągania długów.

(...)

Z opisu zdarzenia przyszłego nie wynika zatem - a okoliczność ta jest w świetle ww. wyroku TSUE C-93/10 podstawowa i konieczna do uznania, że mamy do czynienia z odpłatną usługą - że obok transakcji kupna sprzedaży wierzytelności wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę (Skarżącą Spółkę) wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym przez nabywcę (skarżącą Spółkę). W opisanej sytuacji doszło wyłącznie do zapłaty ceny za wierzytelność.

Wobec tego za wadliwe należy uznać stanowisko Minister Finansów wyrażone w zaskarżonej interpretacji, że nabycie przez skarżącą Spółkę na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, jest usługą świadczoną przez nabywcę wierzytelności, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. Skoro w sprawie nie występuje sytuacja, w której usługodawca zobowiązuje się do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie, nie mamy do czynienia ze świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 u.p.t.u.

Sąd stwierdza też, że w sytuacji ściągania długu dla siebie, nawet gdy dług ten wynika z nabytej przez podatnika wierzytelności, podatnik nie jest wykonawcą (świadczącym) usługę, co wyklucza traktowanie go jako podatnika¬-usługodawcę zgodnie z art. 15 ust. 1 i 2 u.p.t.u.

Sąd, mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a., uchylił zaskarżoną interpretację.

Od powyższego wyroku WSA, Minister Finansów działający przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach ponownie złożył skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 20 września 2013 r. sygn. akt I FSK 1370/12 oddalił skargę kasacyjną Ministra Finansów, stwierdzając, że skarga kasacyjna nie jest zasadna i wskazując, że "wbrew temu co zarzuca się w skardze kasacyjnej, w sytuacji, gdy TSUE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 dokonał wykładni mającego takie samo brzmienie jak art. 135 (I) (d) Dyrektywy 112, art. 13 (B) (I) (d) VI Dyrektywy, implementowanego w art. 43 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. w związku z poz. 3 załącznika nr 4 do u.p.t.u., w sposób odmienny niż tego dokonał w wyroku kasacyjnym Naczelny Sąd Administracyjny, były podstawy do odstąpienia od wykładni zawartej w wyroku kasacyjnym i przyjęcia wykładni zaprezentowanej przez TSUE we wskazanym wyżej wyroku".

W związku z powyższym, w dniu 7 listopada 2013 r. wpłynął do tut. organu prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 czerwca 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 1333/12 (data uprawomocnienia - 20 września 2013 r.).

W myśl art. 153 cyt. wyżej ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.

Mając na uwadze ocenę prawną wyrażoną w wyrokach WSA z 29 czerwca 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 1333/12 i NSA z 20 września 2013 r. sygn. akt I FSK 1370/12 oraz stan prawny mający w sprawie zastosowanie, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług obrotu wierzytelnością nabytą w celu windykacji jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 oraz w art. 8 ww. ustawy. I tak, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 tej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Pojęcie usługi według ustawy jest także szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU jako klasyfikacji, o której mowa w art. 5a ustawy.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać w tym miejscu należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie więc z art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl zaś § 2 cyt. artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 ww. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca będący płatnikiem podatku od towarów i usług ma zamiar nabyć na podstawie umowy przelewu (art. 509k. i nast.), wierzytelność w łącznej kwocie 10.000 zł, płacąc za nią z własnych środków cenę w kwocie 1.000 zł. Zbywca będący także płatnikiem podatku VAT posiada tę wierzytelność wobec dłużnika prowadzącego działalność gospodarczą. Wierzytelność jest przeterminowana, została potwierdzona w orzeczeniu sądowym uzyskanym wobec dłużnika przez zbywcę. Po nabyciu wierzytelności i uzyskaniu klauzuli wykonalności na swoją rzecz, Wnioskodawca będzie prowadził egzekucję komorniczą, bądź zawrze z dłużnikiem ugodę, na mocy której dłużnik będzie spłacał dług do rąk Wnioskodawcy w umówionych ratach miesięcznych aż do całkowitej spłaty długu. Wnioskodawca wstępując w prawa i obowiązki dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) nie będzie z nim dokonywał żadnych dalszych rozliczeń. Wierzytelność nie będzie podlegała zwrotowi do zbywcy, nawet wtedy gdyby się okazało, iż dłużnik jest niewypłacalny.

W przedmiotowej sprawie Wnioskodawca dokonuje nabycia wierzytelności we własnym imieniu i na własny rachunek, wchodząc tym samym na miejsce dotychczasowego wierzyciela. Wnioskodawca będzie prowadził egzekucję komorniczą, bądź zawrze z dłużnikiem ugodę, na mocy której dłużnik będzie spłacał dług do rąk Wnioskodawcy w umówionych ratach miesięcznych aż do całkowitej spłaty długu.

W zaistniałej sytuacji nie można więc uznać, iż dochodzi w tym momencie do świadczenia jakiejkolwiek usługi, wobec braku drugiego podmiotu, tj. usługobiorcy i wiążącej strony umowy o wykonanie usługi i to za wynagrodzeniem za nią.

W przypadku umów cesji wierzytelności, gdy dochodzi do nabycia wierzytelności przez cesjonariusza od cedenta za umówioną cenę - np. mniejszą od nominalnej wartości wierzytelności - i nie ustalono między stronami żadnego wynagrodzenia z tytułu tak określonej usługi nabycia wierzytelności, czynność ta - w sytuacji, gdy umowa jest zawarta na własne ryzyko cesjonariusza (nabywcy) - nie stanowiąc odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, nie podlega opodatkowaniu.

Stanowisko powyższe potwierdzone zostało w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG, w którym TSUE stwierdził, że "Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży".

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: "Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.".

Jak już wskazano powyżej, nad wątpliwościami Wnioskodawcy dotyczącymi opodatkowania podatkiem od towarów i usług nabycia wierzytelności pochylił się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, a następnie Naczelny Sąd Administracyjny.

Uchylając interpretację z dnia 21 grudnia 2007 r. znak: IBPP2/443-1494/07/EJ, w prawomocnym wyroku z dnia 29 czerwca 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 1333/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził: "za wadliwe należy uznać stanowisko Minister Finansów wyrażone w zaskarżonej interpretacji, że nabycie przez skarżącą Spółkę na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, jest usługą świadczoną przez nabywcę wierzytelności, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. Skoro w sprawie nie występuje sytuacja, w której usługodawca zobowiązuje się do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie, nie mamy do czynienia ze świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 u.p.t.u."."

Mając zatem na względzie zaprezentowane w powyższych wyrokach stanowisko Sądu, przedstawiony opis stanu faktycznego, oraz obowiązujący w tym zakresie stan prawny należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wskazał Wnioskodawca - nabycie przeterminowanej wierzytelności następuje w celu odzyskania długu poprzez przeprowadzenie egzekucji komorniczej bądź zawarcia z dłużnikiem ugody, w celu spłacenia przez dłużnika długu w umówionych ratach miesięcznych, a strony ustalając cenę wierzytelności w wysokości niższej od jej wartości nie przewidziały otrzymania przez nabywcę wynagrodzenia, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Wnioskodawca nie będzie świadczył usługi, a zatem czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Dokonując oceny stanowiska Wnioskodawcy w oparciu o wyrok Sądu należy stwierdzić, że stanowisko Wnioskodawcy oceniane całościowo jest nieprawidłowe, gdyż Wnioskodawca w stanowisku wskazał, że różnica między wartością nabytej wierzytelności a zapłaconą za nią ceną nie podlega podatkowi VAT, ponieważ tej czynności nie można zakwalifikować jako usługi ściągania długów, podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 41 ust. 1 pkt 1 i załącznika nr 4 poz. 4 pkt 5 do ustawy o VAT, gdy tymczasem czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem nie mamy tu do czynienia z odpłatnym świadczeniem usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku VAT.

Zatem skoro w przedmiotowej sprawie nie można mówić o świadczeniu usługi, bezprzedmiotowe staje się wydanie interpretacji wskazującej kiedy powstanie obowiązek podatkowy w podatku VAT co do kwoty 9.000 zł.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.