IBPP2/4512-870/15/MG

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 1 października 2015 r. (data wpływu 9 października 2015 r.), uzupełnionym pismem z 17 grudnia 2015 r. znak: DF.3228.2.3.2015 (data wpływu 24 grudnia 2015 r.) oraz pismem z 15 stycznia 2016 r. znak: DF.3228.2.3.2015 (data wpływu 22 stycznia 2016 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy o której mowa we wniosku - jest nieprawidłowe.

W dniu 9 października 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy o której mowa we wniosku.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 17 grudnia 2015 r. znak: DF.3228.2.3.2015 (data wpływu 24 grudnia 2015 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 11 grudnia 2015 r. znak: IBPP2/4512-870/15/MG oraz pismem z 15 stycznia 2016 r. znak: DF.3228.2.3.2015 (data wpływu 22 stycznia 2016 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 7 stycznia 2016 r. znak: IBPP2/4512-870/15/MG.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe (doprecyzowane ostatecznie w ww. piśmie z 17 grudnia 2015 r.):

Gmina jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym. Na podstawie ostatecznej decyzji Wojewody M. nr... z dnia 29 maja 2007 r. Gmina Z. uzyskała prawo własności nieruchomości zabudowanej, oznaczonej jako dz. 22/8 o pow. 1,0193 ha oraz dz. 22/12 o powierzchni 1,0486 ha, położonej w Z. obr. 3, objętej księgą wieczystą X. P. natomiast jako przedsiębiorca kolejowy korzysta z tej nieruchomości albowiem są na niej usytuowane tory kolejowe czynnej linii kolejowej relacji K.-P.-O., oraz inne budowle wykazane w zestawieniu aktualnych środków trwałych P. Prawo do rozporządzania jak właściciel infrastrukturą kolejową w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) ma P.Gmina w dniach 4 kwietnia 2012 r., 19 listopada 2012 r., 21 grudnia 2012 r. oraz 4 lutego 2013 r. wzywała P. do zapłaty i uregulowania stanu prawnego korzystania przez P. z nieruchomości. Wezwania były bezskuteczne. Strony podjęły jednak negocjacje w tym zakresie, spisując porozumienie dotyczące także innych nieruchomości na terenie Gminy Z., którymi chciałyby się zamienić. W związku z powyższym, celem usunięcia stanu niepewności oraz umożliwienia realizacji ww. porozumienia w zakresie doprowadzenia do ekwiwalentnej zamiany nieruchomości konieczne było wystąpienie z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej przed Sądem w W. W dniu 9 marca 2015 r. doszło do zawarcia ugody w sprawie pod sygn. akt... na mocy której P. zobowiązało się zapłacić na rzecz Gminy kwotę 67.985,75 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za cały okres bezumownego korzystania. Jednocześnie strony uzgodniły dokonanie zamian ww. nieruchomości za inne nieruchomości P. Ostateczne załatwienie sprawy (zamiana) ma nastąpić do końca lutego 2016 r.

1. O tym, że działki są użytkowane przez P. Gmina miała świadomość od dnia 29 maja 2007 r., tj. od ostatecznej decyzji Wojewody M. Działki te już były i nadal są użytkowane przez P. gdyż jest to trasa czynnej linii kolejowej relacji K.-P.-O., a na gruntach tych usadowione są:

* trasa dwutorowa zelektryfikowanej linii kolejowej,

* słupy trakcyjne i semafory,

* kabel telekomunikacyjny kolejowy,

* kabel energetyczny kolejowy.

Gmina podjęła czynności zmierzające do uregulowania stanu prawnego korzystania przez P. z niniejszej nieruchomości.Zatem: Gmina posiadała wiedzę nt. użytkowania nieruchomości przez P. od momentu nabycia.

2. P. użytkowało przedmiotową nieruchomość jeszcze przed uzyskaniem przez Gminę prawa własności tych działek i użytkuje do nadal.Gmina wezwała 4 kwietnia 2012 r. P. do uregulowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od daty odbioru przez P. postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 13 maja 2010 r. w sprawie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania od decyzji Burmistrza Z. z dnia 7 grudnia 2009 r. orzekającej o odmowie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 r. przez P. prawa wieczystego użytkowania dz. 22/8 o pow. 1,0193 ha oraz dz. 22/12 o powierzchni 1,0486 ha - do dnia wystosowania wezwania.Ostatecznie kwota naliczonego wynagrodzenia wyliczona została do dnia 20 września 2013 r. tj. dnia w którym Gmina Z. i P. podjęły negocjacje i w dniu 21 lutego 2014 r. podpisały porozumienie dotyczące zamiany nieruchomości przez te podmioty. Wtedy też ustalono ostateczną kwotę należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości gminnych przez P. tj. 67.985,75 zł.

3. Gmina Z. uzyskała informację, że nabyła z mocy prawa nieodpłatnie, mienie Skarbu Państwa tj. nieruchomość gruntową zabudowaną linią kolejową, słupami trakcyjnymi i semaforami, kablami telekomunikacyjnymi kolejowymi, kable energetycznym kolejowym wykazane w zestawieniu aktualnych środków trwałych P. - na podstawie decyzji Wojewody M. z dnia 29 maja 2007 r. Wtedy też uzyskała informację o korzystaniu przez P. z przedmiotowych nieruchomości.

4. Celem uregulowania stanu prawnego do korzystania z nieruchomości oznaczonych nr dz. 22/8 oraz dz. 22/12 - Gmina Z. podjęła negocjacje z P. zakończone podpisaniem porozumienia dotyczącego zamiany nieruchomości pomiędzy P. a Gminą, ustaliły ostateczną kwotę należności za bezumowne korzystanie z majątku Gminy. W związku z tym, celem umożliwienia realizacji porozumienia w zakresie doprowadzenia do ekwiwalentnej zamiany nieruchomości, zawarto ugodę pod sygn. akt... na mocy której P. zobowiązało się zapłacić Gminie kwotę 67 985,75 zł tyt. jednorazowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości gminnych.

5. Porozumienie pomiędzy Gminą a P. zawarto w dniu 21 lutego 2014 r., a jego przedmiotem było uregulowanie wzajemnych roszczeń.

6. Natomiast w dniu 9 marca 2015 r. Sąd Rejonowy dla m. st. W. na rozprawie rozpoznał sprawę z wniosku Gminy Z. z udziałem P. - zawarto ugodę w której P. zobowiązało się zapłacić na rzecz gminy kwotę 67.985,75 tyt. bezumownego korzystania z prawa własności dz. nr 22/8 i 22/12 ob. 3 Z. i to wyczerpie roszczenia związane z bezumownym korzystaniem z nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie (sformułowane ostatecznie w piśmie z 17 stycznia 2016 r.):

Czy wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy o której mowa w pkt 68 wniosku podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy.

Zdaniem Gminy Z. wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy opisanej w pkt 68 wniosku, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT 23% zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT.

UZASADNIENIE stanowiska Wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 5 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności sprawy. Niemniej z interpretacji indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe można wyciągnąć wniosek, że kluczowym elementem jest istnienie zgody właściciela (w jakiejkolwiek formie) na dalsze korzystanie z nieruchomości. O jej braku świadczy podjęcie przez tego właściciela kroków do odzyskania nieruchomości (wytoczenie stosownego, powództwa). Jest to jednoznaczny i wymierny wyznacznik tego, że właściciel zmierza do zbycia nieruchomości i nie zgadza się na przedłużanie umowy w jakiejkolwiek postaci. W przeciwnym razie właściciel nieruchomości podejmując pozorowane czynności zmierzające do usunięcia dotychczasowego użytkownika nieruchomości, tj. wysyłanie pism, próśb, podejmowanie negocjacji, rozkładanie czynszu na raty itp., mógłby unikać opodatkowania.

Zatem czynność bezumowna to taka, co do której strony nie zawarły żadnej umowy wyrażającej wolę jej świadczenia i wykonywania. Chodzi o czynność, która nie ma odzwierciedlenia w żadnym tytule prawnym, z którego wynikałby obowiązek świadczenia usługi. Bezumowność co do zasady łączy się z brakiem zgody właściciela na korzystanie z danej nieruchomości. Sytuacja taka zachodzi, gdy pomiędzy właścicielem a korzystającym bezumownie z danej nieruchomości nie istnieje żaden stosunek prawny wiążący obie strony, w ramach którego można byłoby żądać, czy miałoby być spełnione świadczenie wzajemne (np. wynagrodzenie). Dotyczy to wszelkich umów, w tym sensie, że nie może istnieć umowa pisemna, ustna, gentleman agreement czy jakakolwiek inna umowa dorozumiana, na którą właściciel wyraża zgodę (nie sprzeciwia się). Skutkuje to tym że właściciel jest uprawniony do żądania od korzystającego z jego własności wynagrodzenia za takie korzystanie. W omawianym przypadku obie strony ostatecznie wyraziły wolę uregulowania stanu prawnego, wynikiem czego ma zostać zawarty akt notarialny (umowa zamiany) nieruchomości gruntowej Gminy Z. na której usytuowane są tory kolejowe będące własnością P. Jednocześnie strony zawarły ugodę w której ustalono kwotę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie tj. 67.985,75 zł. Ustalono również ostateczny termin załatwienia sprawy do końca lutego 2016 r. W przeciwnym razie Gmina Z. wystąpi na drogę postępowania egzekucyjnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Przepis art. 2 pkt 6 ustawy stanowi, że przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Taki szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), zwanej dalej k.c.

W świetle art. 353 § 2 k.c., świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Tak więc, na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania.

Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

Na gruncie prawa cywilnego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody.

Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą, musi istnieć związek przyczynowy.

Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 k.c., dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu - od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same, jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba, że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa - przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze - jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W myśl powołanego wyżej art. 230 k.c., przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Na podstawie analizy przytoczonych przepisów Kodeksu Cywilnego, jak również na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że o tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą.

Istotnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność podlega opodatkowaniu, jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową.

W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy należy uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika - czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

W analizowanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie - jakkolwiek przedstawiony przez Wnioskodawcę opis sprawy nie wskazuje by pomiędzy stronami została zawarta umowa dotycząca korzystania przez P. z gruntu Gminy - to jednak, w ocenie tutejszego organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy. Wnioskodawca tolerował bowiem taką sytuację od 2007 r. tj. od ostatecznej decyzji Wojewody M. z 29 maja 2007 r., na podstawie której Gmina Z. uzyskała prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości. Gmina podjęła działania mające na celu uregulowanie stanu prawnego nieruchomości dopiero w 2012 r., kiedy to wzywała P. do zapłaty i uregulowania stanu prawnego nieruchomości. Pomimo, iż wezwania okazały się bezskuteczne, to jednak strony podjęły negocjację i spisały porozumienie, w którym ustaliły kwotę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Ponadto strony uzgodniły dokonanie zamiany przedmiotowej nieruchomości na inne nieruchomości P.

W świetle powyższych informacji, z których wynika, że Gmina nie podejmowała przez długi okres czasu żadnych działań zmierzających do zaprzestania korzystania przez użytkownika z jej gruntu - działania podjęte w 2012 r. były pierwszymi zmierzającymi do otrzymania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie i uregulowania stanu prawnego nieruchomości - należy uznać, że Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy przez długi okres czasu. Należy również zauważyć, że działania Gminy zmierzały do uregulowania stanu prawnego nieruchomości i otrzymania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie a nie do odzyskania nieruchomości czy też zaprzestania jej użytkowania przez P. Gmina poprzez podpisanie z użytkownikiem nieruchomości ugody zmierzającej do ekwiwalentnej zamiany nieruchomości także wyraziła zgodę na dalsze użytkowanie nieruchomości przez P.

Wobec powyższego, mamy do czynienia z sytuacją, gdzie w ocenie organu mamy do czynienia z dorozumianą zgodą na użytkownie nieruchomości.

Reasumując należy stwierdzić, iż umożliwienie przez Wnioskodawcę korzystania ze swojej własności podmiotowi zajmującemu nieruchomość, należy traktować jako dorozumiany stosunek prawny o charakterze umownym, który spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane od użytkownika świadczenie pieniężne będzie w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości.

Należy więc stwierdzić, iż umożliwienie użytkownikowi korzystania z gruntu i tolerowanie takiego stanu rzeczy, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego zdarzenia przyszłego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.