IBPP2/4512-485/15/ICz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) i § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 20 maja 2015 r. (data wpływu 25 maja 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia podstawy opodatkowania z tytułu otrzymanych odsetek od wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 25 maja 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia podstawy opodatkowania z tytułu otrzymanych odsetek od wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której zajmuje się obrotem wierzytelności oraz m.in. windykowaniem należności od zleceniodawców. Zawiera ze zleceniodawcami umowy, na podstawie których zobowiązuje się do odzyskania określonych wierzytelności, tym samym będąc upoważnioną do negocjacji z dłużnikami, pozywania dłużnika przed sąd oraz prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Za wykonane czynności windykacyjne Wnioskodawczyni przysługuje od zleceniodawcy wzajemnie uzgodnione wynagrodzenie stanowiące określony procent (wartość netto) podstawowej kwoty wierzytelności. Wierzytelności odzyskane od dłużników w jakikolwiek sposób w czasie związania stron umową uważa się za odzyskane w wyniku czynności windykacyjnych. Natomiast zgodnie z zapisami umownymi, odsetki od wierzytelności stają się wynagrodzeniem windykatora (stanowią kolejny element wynagrodzenia Wnioskodawczyni). Wyegzekwowane odsetki z wierzytelności są albo w całości wynagrodzeniem windykatora, bądź to są dzielone z wierzycielem w różnych proporcjach (100%, 50%-50%, 30%-70%, 20%-80%) w zależności od prowadzonych negocjacji handlowych. Odsetki te liczone są od daty terminu płatności do dnia zapłaty. W tym przypadku postanowienia o podziale z wierzycielem uzyskanych kwot odsetek ustawowych stanowi nierozłączną część umowy zlecenia windykacji, która określa zasady wynagrodzenia dla Wnioskodawczyni. Odsetki te są dochodzone w wyniku wykonania usługi windykacji, a następnie dzielone pomiędzy zleceniodawcą, a zleceniobiorcą.

Wnioskodawczyni wystawia fakturę zleceniodawcy za wynagrodzenie po odzyskaniu całości lub części wierzytelności głównej oraz po ściągnięciu całości lub części odsetek, które stanowi określony umową procent otrzymanych kwot powiększony o należny podatek od towarów i usług.

W związku z czym zleceniodawca wypłacone wynagrodzenie Wnioskodawczyni zalicza do kosztów uzyskania przychodu, a kwotę netto, która stanowi jednocześnie informację o wysokości ściągniętych odsetek, do przychodu (odsetek uzyskanych).

Na przykład faktura wystawiana przez Wnioskodawczynię na kwotę 1230,00 zł (1000,00 zł to odsetki od wierzytelności, stanowiące wynagrodzenie oraz 230,00 zł, którym jest należny podatek od towarów i usług) stanowi koszt uzyskania przychodu dla zleceniodawcy od usługi windykacyjnej, a 1000,00 zł to odzyskane odsetki, gdy 100% odsetek jest wynagrodzeniem windykatora.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy odsetki od wymagalnych i wyegzekwowanych wierzytelności stanowiące wynagrodzenie dla Wnioskodawczyni będą podlegały opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług tak, jak wynagrodzenie zasadnicze.

Stanowisko Wnioskodawczyni:

Zdaniem wnioskodawczyni w myśl art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku należnego. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Ponadto usługi windykacyjne świadczone przez stronę nie zostały zwolnione od podatku od towarów i usług na mocy art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z uwagi na fakt, że wynagrodzenie Wnioskodawczyni stanowi prowizja od wierzytelności oraz w określonych przypadkach kwota odsetek w całości lub w części, to opodatkowaniu podatkiem VAT podlega całość wynagrodzenia za wykonane usługi windykacyjne, w tym również kwota otrzymanych odsetek.

W związku z powyższym wynagrodzenie, którym będą ściągnięte od należności głównej odsetki powinno być powiększone o należny podatek od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. Nr z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.

Istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest także określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej.

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało - jako usługa - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ww. ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Przy czym, na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110 wynosi 23%. Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Natomiast z art. 43 ust. 15 pkt 1 ww. ustawy wynika, że zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu.

Usługi ściągania długów i faktoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady faktoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora. W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się zatem, m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na "wyręczeniu" klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia. W pojęciu tym mieszczą się też usługi windykacji, które co do zasady zmierzają wprost do odzyskania długu.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Z powyższego wynika, że art. 29a ust. 1 ustawy odnosi się do wszystkiego, co stanowi zapłatę obejmując swym zakresem każdą formę zapłaty otrzymaną przez sprzedawcę z tytułu dostawy towarów lub wykonania usługi.

Katalog elementów dodatkowych wchodzących w skład podstawy opodatkowania określony został w art. 29a ust. 6 ustawy. I tak, stosownie do ww. przepisu podstawa opodatkowania obejmuje:

Z kolei, w art. 29a ust. 7 ustawy zostały wymienione elementy, które należy wyłączyć z podstawy opodatkowania (zmniejszające podstawę opodatkowania). Zgodnie z treścią tego przepisu podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:

Zatem we wskazanych wyżej przepisach ustawodawca precyzyjnie określił katalog elementów wliczanych do podstawy opodatkowania oraz elementów niemających wpływu na jej wielkość.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą w ramach której zajmuje się obrotem wierzytelności oraz m.in. windykowaniem należności od zleceniodawców. Zawiera ze zleceniodawcami umowy, na podstawie których zobowiązuje się do odzyskania określonych wierzytelności, tym samym będąc upoważnioną do negocjacji z dłużnikami, pozywania dłużnika przed sąd oraz prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Za wykonane czynności windykacyjne Wnioskodawczyni przysługuje od zleceniodawcy wzajemnie uzgodnione wynagrodzenie stanowiące określony procent (wartość netto) podstawowej kwoty wierzytelności. Wierzytelności odzyskane od dłużników w jakikolwiek sposób w czasie związania stron umową uważa się za odzyskane w wyniku czynności windykacyjnych. Natomiast zgodnie z zapisami umownymi, odsetki od wierzytelności stają się wynagrodzeniem windykatora (stanowią kolejny element wynagrodzenia Wnioskodawczyni).

Mając na uwadze opis sprawy oraz przedstawiony stan prawny należy zauważyć, że podstawa opodatkowania jest przypisana do danego przedmiotu opodatkowania. Dla danej czynności opodatkowanej ustalana jest jedna podstawa opodatkowania. Stąd art. 29a ust. 6 ustawy wskazuje na koszty dodatkowe podając także ich przykłady, które nawet jeśli są odrębnie pobierane (odrębnie rozliczane) między stronami, wchodzą do podstawy opodatkowania dla czynności podstawowej i powinny być łącznie z nią opodatkowane. Przepis ten jako regułę, a nie wyjątek, uznaje więc doliczanie kosztów dodatkowych czynności pomocniczych do podstawy opodatkowania czynności podstawowej. Tylko przykładowo wskazuje on na rodzaje kosztów, jakie są wliczane do podstawy opodatkowania czynności podstawowej. Oznacza to, że także inne koszty dodatkowe powinny być wliczane do podstawy opodatkowania czynności podstawowej. Katalog ten uznać należy za otwarty, obejmujący m.in. kwoty odsetki. W zakres normy tego przepisu wchodzą wszelkie opłaty i należności, formalnie odrębne od ceny świadczenia głównego (podstawowego), jednakże w istocie składające się na zapłatę za świadczenie zapewniane w ramach wykonywania świadczenia podstawowego. Koszty dodatkowe będą wartością tych wszystkich świadczeń dodatkowych, które nie stanowią samoistnego świadczenia (przedmiotu opodatkowania), lecz są elementami świadczenia złożonego - kompleksowego.

Jak wyjaśniono we wniosku zgodnie z zapisami umownymi, odsetki od wierzytelności stają się wynagrodzeniem windykatora (stanowią kolejny element wynagrodzenia Wnioskodawczyni).

Należy zatem uznać, że wskazane w opisie sprawy odsetki nie mają samoistnej racji bytu i są tylko i wyłącznie składnikiem zapłaty za realizację usługi podstawowej (czyli windykację wierzytelności).

Zatem otrzymywane odsetki przez Wnioskodawczynię od Zlecającego powinny być w przedmiotowym przypadku elementem podstawy opodatkowania usługi głównej i to niezależnie od tego, czy stanowią element kalkulacyjny wchodzący w skład umówionej przez strony należności za usługę główną, czy też umowa stron wyodrębnia ww. usługi dodatkowe w oddzielnych kwotach.

Zatem otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota odsetek stanowi jeden z elementów kalkulacyjnych wynagrodzenia - zapłaty (część odpłatności za usługę). Kwota odsetek składa się na całość zapłaty od nabywcy usługi na równi z wypłacanym wynagrodzeniem. Wobec powyższego kwota odsetek stanowi więc element zapłaty w rozumieniu powołanego wyżej art. 29a ust. 1 ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że Wnioskodawczyni jest obowiązana do opodatkowania podatkiem VAT wynagrodzenia stanowiącego zapłatę za świadczone usługi windykacyjne, określona jako procent podstawowej kwoty wierzytelności stawką podatku w wysokości 23% zgodnie z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT, bowiem czynność windykacji wierzytelności nie korzysta ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 41 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT. Stawką podatku w wysokości 23% opodatkowane są również kwoty odsetek stanowiące element kalkulacyjny wynagrodzenia (zapłaty) za wykonanie usług, o których mowa we wniosku.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni, że wynagrodzenie, którym będą ściągnięte od należności głównej odsetki powinno być powiększone o należny podatek od towarów i usług jest prawidłowe.

Tut. Organ pragnie zwrócić jednak uwagę, iż powołany we własnym stanowisku, przepis art. 29a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. - od dnia 1 stycznia 2014 r. posiada inne brzmienie niż te które wskazała Wnioskodawczyni. Zgodnie bowiem z brzmieniem ww. przepisu od 1 stycznia 2014 r. podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę (...), a nie jak wskazano w uzasadnieniu własnego stanowiska cyt. " (...) obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży (...)". Powyższe pozostaje jednakże bez wpływu na prawidłowość stanowiska.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto należy podkreślić, że interpretacja nie rozstrzyga w zakresie ustalenia powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczonych usług windykacyjnych, bowiem w tym zakresie Wnioskodawczyni nie sformułowała pytania oraz nie przedstawiła stanowiska.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.