IBPP2/4512-191/15/JJ

Na podstawie 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku, który wpłynął do tut. organu 2 marca 2015 r., uzupełnionym pismem z 18 maja 2015 r. (data wpływu 20 maja 2015 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT sprzedaży wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 2 marca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT sprzedaży wierzytelności.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 18 maja 2015 r. (data wpływu 20 maja 2015 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie organu z 7 maja 2015 r. znak: IBPP2/4512-191/15/JJ.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka zamierza sprzedać część lub całość wierzytelności wraz z uprawnieniami do podejmowania wszelkich czynności związanych z egzekwowaniem długu, które uprzednio nabyła od X z siedzibą w Warszawie oraz od włoskiego banku Z z siedzibą w X i nie wyegzekwowała ich od dłużników w całości. Wierzytelności te są wymagalne i przeterminowane. Po sprzedaży wierzytelności w celu ich wyegzekwowania nabywca będzie działał we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko. Sprzedaż tych wierzytelności będzie odpowiadała ich rzeczywistej wartość, przy czym możliwe jest iż cena sprzedaży będzie niższa od wartości nominalnej sprzedawanych wierzytelności. Cena sprzedaży wierzytelności nie będzie zawierała żadnego dodatkowego wynagrodzenia z tytułu uwolnienia Spółki od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekucją wierzytelności. Umowa cesji nie będzie również zawierała żadnego dodatkowego wynagrodzenia czy świadczenia usług na rzecz Spółki bądź nabywcy wierzytelności. Ponadto Spółka nie będzie zawierała żadnych dodatkowych umów rodzących obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Spółki bądź nabywcy wierzytelności w związku ze zbyciem i egzekucją wierzytelności. W umowie nie będą zawierane żadne zapisy o możliwości zmiany ceny wierzytelności w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności jak również zapisy o możliwości zwrotnego przeniesienia wierzytelności na rzecz Spółki. W ocenie Spółki wierzytelności te należy uznać za wierzytelności trudne - wierzytelności są przeterminowane (dłużnicy dobrowolnie nie chcą uregulować wierzytelności), a zdaniem spółki majątek dłużników nie pokryje w całości nominalnej wartości wierzytelności, które są przedmiotem sprzedaży.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy sprzedaż przedmiotowych wierzytelności będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stanowisko Wnioskodawcy (ostatecznie sformułowane w piśmie z 18 maja 2015 r.):

W ocenie Spółki, w opisanym we wniosku stanie faktycznym nie powstaje obowiązek podatkowy z tytułu podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Z uwagi na to, że przedmiotem sprzedaży wierzytelności jest prawo majątkowe, w czynności tej nie można dopatrywać się odpłatnej dostawy towarów.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o podatku od towarów i usług. Oczywiście, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie, niezależnie od tego, w jakiej wysokości zostało ustalone i w jaki sposób jest ono kalkulowane. W konsekwencji, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko wtedy, gdy są one wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje stosunek prawny (umowa, która może zostać zawarta również w sposób dorozumiany), w ramach, którego spełniane są świadczenia wzajemne. W świetle powyższego oraz w przedstawionym stanie faktycznym należy stwierdzić, iż sprzedaż wierzytelności nabytą poniżej jej wartości nominalnej, nie może zostać uznana za świadczenie usług w świetle przepisów ustawy podatku od towarów i usług.

Powyższy pogląd znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku 7-dmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r" sygnatura I FPS 5/11, który jakkolwiek dotyczy stanu prawnego sprzed 1 stycznia 2011 r. niemniej zachowuje aktualność również na gruncie obecnego brzmienia przepisów. Jak również w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011, sygnatura C-93/10. W punkcie 26 Trybunał orzekł, iż: "Wobec powyższego na pytanie pierwsze trzeba udzielić odpowiedzi, iż art. 2 pkt 1 i art. 4 szóstej Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że podmiot który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży."

Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny we wspomnianym wyżej wyroku wskazał, iż badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy - cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że w przedstawionym stanie faktycznym transakcja sprzedaży wierzytelności wymagalnej i przeterminowanej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...) - art. 7 ust. 1 ustawy.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu, czy określonym zachowaniu, mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.).

Podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 ustawy - Kodeks cywilny.

Stosownie do treści art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki - art. 509 § 2 cyt. ustawy.

Z kolei art. 510 § 1 ww. ustawy stanowi, że umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Nadmienić należy, że istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Jak wynika z przedstawionego opisu sprawy, Spółka zamierza sprzedać część lub całość wierzytelności wraz z uprawnieniami do podejmowania wszelkich czynności związanych z egzekwowaniem długu, które uprzednio nabyła od X z siedzibą w Z oraz od włoskiego banku Z z siedzibą w X i nie wyegzekwowała ich od dłużników w całości. Wierzytelności te są wymagalne i przeterminowane. Po sprzedaży wierzytelności w celu ich wyegzekwowania nabywca będzie działał we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko. Sprzedaż tych wierzytelności będzie odpowiadała ich rzeczywistej wartość, przy czym możliwe jest, iż cena sprzedaży będzie niższa od wartości nominalnej sprzedawanych wierzytelności. Cena sprzedaży wierzytelności nie będzie zawierała żadnego dodatkowego wynagrodzenia z tytułu uwolnienia Spółki od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekucją wierzytelności. Umowa cesji nie będzie również zawierała żadnego dodatkowego wynagrodzenia czy świadczenia usług na rzecz Spółki bądź nabywcy wierzytelności. Ponadto Spółka nie będzie zawierała żadnych dodatkowych umów rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Spółki bądź nabywcy wierzytelności w związku ze zbyciem i egzekucją wierzytelności. W umowie nie będą zwierane żadne zapisy o możliwości zmiany ceny wierzytelności w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności jak również zapisy o możliwości zwrotnego przeniesienia wierzytelności na rzecz Spółki. W ocenie Spółki wierzytelności te należy uznać za wierzytelności trudne - wierzytelności są przeterminowane (dłużnicy dobrowolnie nie chcą uregulować wierzytelności), a zdaniem spółki majątek dłużników nie pokryje w całości nominalnej wartości wierzytelności, które są przedmiotem sprzedaży.

W odniesieniu do czynności sprzedaży wierzytelności stwierdzić należy, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności - niezależnie od tego, czy jest to wierzytelność własna, czy nabyta - jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Czynności tej nie można uznać za dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru.

Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). Zatem czynność sprzedaży nabytej uprzednio przez Wnioskodawcę wierzytelności pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Podsumowując, sprzedaż przez Wnioskodawcę wierzytelności wtórnych (tekst jedn.: takich, które uprzednio nabył definitywnie od cedenta) nie będzie stanowiła dostawy towarów (art. 7 ust. 1 ustawy) oraz świadczenia usług (art. 8 ust. 1 ustawy), w konsekwencji sprzedaż tych wierzytelności nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie będzie rodziła obowiązku podatkowego u Wnioskodawcy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Należy zaznaczyć, że w niniejszej sprawie bez znaczenia pozostaje fakt, że sprzedawane wierzytelności są wymagalne i przeterminowane oraz że cena sprzedaży będzie niższa od wartości nominalnej sprzedawanych wierzytelności.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja nie rozstrzyga kwestii ewentualnego obowiązku podatkowego w nabywcy wierzytelności.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.